Ένα μικρομόριο RNA που αλλάζει τα δεδομένα
Μια σημαντική επιστημονική ανακάλυψη ανοίγει νέους δρόμους για τη θεραπεία της αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης (ALS), μιας θανατηφόρας νευροεκφυλιστικής νόσου, που προκαλεί σταδιακή παράλυση. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη σε ποντίκια, ένα συγκεκριμένο μόριο RNA φαίνεται ικανό όχι μόνο να σταματά, αλλά και να αναστρέφει τη βλάβη που προκαλεί η νόσος στα νευρικά κύτταρα.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Η ALS —γνωστή και ως νόσος του Lou Gehrig— προσβάλλει τα νευρικά κύτταρα που ελέγχουν την κίνηση, οδηγώντας προοδευτικά στην αδυναμία όλων των μυών του σώματος. Παρότι μέχρι σήμερα η ακριβής διαδικασία που οδηγεί στη φθορά των νευρομυϊκών συνάψεων παρέμενε ασαφής, νέα δεδομένα προσφέρουν καθοριστικές απαντήσεις.
Πώς ξεκινά η βλάβη στη νευρομυϊκή σύναψη
Η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Eran Perlson από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, που ηγήθηκε της μελέτης, εξηγεί ότι οι νευρομυϊκές συνάψεις —η «γέφυρα» επικοινωνίας μεταξύ νεύρων και μυών— καταστρέφονται στην ALS, αλλά ο μηχανισμός παρέμενε άγνωστος.
Προηγούμενες μελέτες της ίδιας ομάδας είχαν δείξει ότι η τοξική πρωτεΐνη TDP-43 συσσωρεύεται στα σημεία όπου συναντώνται τα νευρικά και μυϊκά κύτταρα, προκαλώντας σοβαρές βλάβες στα μιτοχόνδρια, δηλαδή τα «εργοστάσια ενέργειας» των νευρικών κυττάρων.
Ο προστατευτικός ρόλος του microRNA-126
Σε φυσιολογικές συνθήκες, οι μυϊκές ίνες παράγουν ένα μικρομόριο RNA που ονομάζεται microRNA-126. Αυτό το μόριο μεταφέρεται στα νευρικά κύτταρα και εμποδίζει τη συσσώρευση της TDP-43, προστατεύοντας τη λειτουργία των νευρομυϊκών συνάψεων.
Ωστόσο, όπως δημοσίευσαν οι ερευνητές στο Nature Neuroscience, η παραγωγή microRNA-126 μειώνεται σημαντικά σε ασθενείς με ALS. Αυτή η μείωση αφήνει τις νευρικές συνάψεις εκτεθειμένες στη δράση της TDP-43, επιταχύνοντας τη νευροεκφυλιστική διαδικασία.
Αναστροφή της βλάβης σε πειραματικά μοντέλα
Το πιο εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης αφορά τις δοκιμές σε καλλιέργειες κυττάρων και σε ζώα εργαστηρίου με ALS. Όταν οι ερευνητές ανέβασαν εκ νέου τα επίπεδα του microRNA-126 στους μυϊκούς και νευρικούς ιστούς:
- μειώθηκαν οι τοξικές συγκεντρώσεις της TDP-43
- περιορίστηκε ο κυτταρικός θάνατος
- και, το σημαντικότερο, οι κατεστραμμένες νευρικές απολήξεις άρχισαν να αναγεννώνται
Πρόκειται για μια εξέλιξη με ιδιαίτερη σημασία, καθώς η αναγέννηση των νευρικών συνδέσεων αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανάπτυξη αποτελεσματικών θεραπειών για την ALS.
Προοπτικές για μελλοντική γονιδιακή θεραπεία
«Τα ευρήματά μας μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής γονιδιακής θεραπείας, επικεντρωμένης στην προσθήκη του microRNA-126, η οποία θα μπορούσε να δώσει ελπίδα σε εκατομμύρια ασθενείς και οικογένειες σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο καθηγητής Perlson.
Η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σε μελλοντικές θεραπευτικές πλατφόρμες, πιθανώς επιτρέποντας την επιβράδυνση ή ακόμη και την αναστροφή της νευροεκφύλισης σε ανθρώπους.
Ένα βήμα πιο κοντά σε αποτελεσματική θεραπεία
Αν και η έρευνα βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο και απαιτούνται εκτεταμένες κλινικές μελέτες πριν από οποιαδήποτε εφαρμογή σε ασθενείς, η ανακάλυψη αυτή θεωρείται ορόσημο.
Για μια νόσο που μέχρι σήμερα παραμένει ανίατη, κάθε βήμα που φέρνει την επιστημονική κοινότητα πιο κοντά σε μια στοχευμένη και ουσιαστική θεραπεία αποτελεί σημαντική νίκη.
