Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Διεθνής μελέτη διαπιστώνει ότι, η εκτεταμένη μόλυνση των οικοσυστημάτων με φαρμακευτικά προϊόντα αποτελεί μια σοβαρή και αυξανόμενη απειλή για τη βιοποικιλότητα, τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και τη δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, οι εκπομπές στο περιβάλλον κατά την παραγωγή, την χρήση και την απόρριψη φαρμάκων έχουν οδηγήσει σε μόλυνση των παγκόσμιων οικοσυστημάτων με μείγματα φαρμακευτικών προϊόντων, γεγονός που θέτει αυξημένους κινδύνους τόσο για την άγρια ζωή όσο και για την ανθρώπινη υγεία.
Στην πραγματικότητα, όταν οι ασθενείς λαμβάνουν φάρμακα, μόνο ένα μέρος αυτών των φαρμάκων απορροφάται από τον οργανισμό, ενώ το υπόλοιπο αποβάλλεται και συχνά απελευθερώνεται απευθείας στο περιβάλλον.
Μια πρόσφατη μελέτη μεγάλης κλίμακας μέτρησε 61 διαφορετικά φάρμακα σε νερό ποταμών από 1052 τοποθεσίες, σε 104 διαφορετικές χώρες. Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι, το 43% των τοποθεσιών είχε επίπεδα φαρμάκων που υπερέβαιναν τα ασφαλή οικολογικά όρια. Ορισμένα μέρη είχαν έως και 34 ενεργά φαρμακευτικά συστατικά αναμεμειγμένα στο νερό.
Λόγω αυτής της εκτεταμένης ρύπανσης, ορισμένες δραστικές ουσίες (API) αναφέρονται πλέον ως ουσίες προτεραιότητας στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τα ύδατα. Η μελέτη προειδοποιεί ότι η ρύπανση που προκαλείται από τα φάρμακα ωθεί το περιβάλλον του πλανήτη μας πέρα από τα ασφαλή όρια, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πιο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές στον τομέα των φαρμάκων.
Η έκθεση – με επικεφαλής 17 κορυφαίους διεθνείς επιστήμονες – τονίζει ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι απαραίτητα για τη σύγχρονη υγειονομική περίθαλψη, ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη σχεδιασμού και παραγωγής πιο βιώσιμων φαρμάκων για την αντιμετώπιση της πηγής του προβλήματος
«Στον ολοένα και πιο «φαρμακευτικό κόσμο» μας, τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι απαραίτητα στη σύγχρονη υγειονομική περίθαλψη, έχοντας φέρει επανάσταση στην πρόληψη και τη θεραπεία των ασθενειών. Ωστόσο, η αυξανόμενη εξάρτησή μας από τα φαρμακευτικά προϊόντα έχει ένα σημαντικό κόστος: την παγκόσμια μόλυνση των οικοσυστημάτων», δήλωσε ο Δρ. Michael Bertram, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και Καθηγητής στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Γεωπονικών Επιστημών της Σουηδίας.
Αυτό το ζήτημα επιδεινώνεται και από άλλες ανθρωπογενείς πιέσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η καταστροφή των οικοτόπων και τα χωροκατακτητικά είδη. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των χημικών ρύπων και αυτών των άλλων παραγόντων στρες μπορεί να είναι αθροιστικές ή να συνεργάζονται, θέτοντας σε περαιτέρω κίνδυνο τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες.
Πρόκληση τα «οικολογικά» φάρμακα για την φαρμακευτική βιομηχανία
Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές, ο σχεδιασμός και η κατασκευή πιο «οικολογικών» φαρμάκων – που αποικοδομούνται ταχύτερα και πλήρως στο περιβάλλον – θα συμβάλει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της φαρμακευτικής βιομηχανίας καθώς αυτό θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες ελαχιστοποίησης των επιπτώσεών της στο περιβάλλον. Αυτά τα οικολογικά φαρμακευτικά προϊόντα θα πρέπει να σχεδιάζονται με γνώμονα την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Ωστόσο, η επιδίωξη της φαρμακευτικής βιομηχανίας να γίνει πιο βιώσιμη αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση, υποστηρίζει η μελέτη. Αρκετές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αναλάβει δεσμεύσεις, με στόχο το μηδενικό καθαρό αποτύπωμα έως το 2050. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στη μείωση των εκπομπών άνθρακα, με την αντικατάσταση των χημικών ουσιών που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα και χρησιμοποιούνται σε φάρμακα μικρών μορίων με συνθετική βιολογία. Οι χημικές διεργασίες που παρατηρούνται στη φύση, όπως τα μικροβιακά ένζυμα ή μια μέθοδος που βασίζεται στη ζύμωση, θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά την ενεργοβόρα χημική σύνθεση πρώτων υλών.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ρυθμιστικές αρχές, σε παγκόσμιο επίπεδο, θα πρέπει να ορίσουν τυποποιημένες τιμές αποκοπής για την περιβαλλοντική ανθεκτικότητα των φαρμακευτικών προϊόντων, ώστε να περιοριστεί η παρουσία επιβλαβών φαρμάκων στο περιβάλλον.
Επίσης, απαιτείται προώθηση βιώσιμων πρακτικών συνταγογράφησης, αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των φαρμάκων, ενίσχυση των διαδικασιών επεξεργασίας λυμάτων και ενεργό επιδίωξη οικολογικού σχεδιασμού φαρμάκων.
Η έκθεση καταλήγει με τους επιστήμονες να παροτρύνουν τους κατασκευαστές φαρμάκων, τους επιστήμονες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναγνωρίσουν την αυξανόμενη περιβαλλοντική απειλή που θέτουν οι φαρμακευτικές δραστικές ουσίες, καλώντας τους να «δώσουν επειγόντως προτεραιότητα στον βιώσιμο μοριακό σχεδιασμό πιο οικολογικών φαρμάκων για την πρόληψη περαιτέρω περιβαλλοντικής βλάβης».
Πηγή: Nature Sustainability
Φάρμακα, Περιβαλλοντική ρύπανση,
