Η αθέατη σύνδεση σώματος και νου
Μελέτη ρίχνει φως σε έναν μηχανισμό που μέχρι πρόσφατα αγνοούσαμε: τον τρόπο με τον οποίο το στομάχι «μιλά» στον εγκέφαλο και επηρεάζει τη συναισθηματική μας ισορροπία.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Οι εσωτερικές φυσιολογικές μας λειτουργίες – όπως η πέψη, η αναπνοή και οι καρδιακοί παλμοί – δεν επηρεάζουν μόνο το σώμα μας, αλλά και την ψυχική και συναισθηματική μας κατάσταση. Αυτή η στενή διασύνδεση σώματος και νου στηρίζεται στην ενδοδεκτικότητα (interoception), δηλαδή την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να «νιώθει» τις εσωτερικές λειτουργίες του: πείνα, δίψα, πόνο, ανάγκη για τουαλέτα, χτύπους της καρδιάς, αναπνοή.
Ο «γαστρικός ρυθμός» και η ρύθμιση των συναισθημάτων
Ανάμεσα στα σήματα αυτά ξεχωρίζει ο λεγόμενος γαστρικός ρυθμός – μια ηλεκτρική ταλάντωση που παράγει το στομάχι για να διευκολύνει την πέψη. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ρυθμός αυτός συνδέεται με τη δραστηριότητα του μετωποβρεγματικού δικτύου του εγκεφάλου, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση των συναισθημάτων και των γνωστικών διεργασιών που σχετίζονται με την προσοχή.
Η επικοινωνία ανάμεσα στο στομάχι και στον εγκέφαλο – γνωστή ως γαστρική-εγκεφαλική σύζευξη (gastric-braincoupling) – έχει ήδη συσχετιστεί με ψυχικές διαταραχές όπως το άγχος, η κατάθλιψη και οι στρεσογόνες καταστάσεις. Ωστόσο, πολλά παραμένουν ακόμα ασαφή γύρω από το πώς ακριβώς αυτή η αμφίδρομη σχέση επηρεάζει την ψυχολογική μας ισορροπία.
Η νέα μελέτη: Στομάχι και ψυχική υγεία πάνε «χέρι-χέρι»
Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Aarhus και το Γερμανικό Ινστιτούτο Ανθρώπινης Διατροφής πραγματοποίησε πρόσφατα μια πρωτοποριακή μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Mental Health*. Στόχος ήταν να διερευνηθεί πιο βαθιά ο δεσμός μεταξύ γαστρικού ρυθμού και ψυχικής υγείας, εξετάζοντας ταυτόχρονα τα ψυχολογικά συμπτώματα και τη γαστρική δραστηριότητα συμμετεχόντων.
Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: όσο πιο έντονη είναι η σύζευξη στομάχου και εγκεφάλου, τόσο χειρότερη φαίνεται να είναι η ψυχική υγεία. Οι ερευνητές εντόπισαν ότι αυτή η στενή «ευθυγράμμιση» συνδέεται με αυξημένα επίπεδα άγχους, καταθλιπτικής διάθεσης, στρες και μειωμένης ευεξίας.
Πώς έγινε η έρευνα
Η ομάδα των Leah Banellis και Ignacio Rebollo χρησιμοποίησε ένα διπλό μεθοδολογικό εργαλείο:
· Τεστ ψυχικής υγείας σε 243 συμμετέχοντες, όπου οι ίδιοι περιέγραψαν συναισθηματικές, κοινωνικές, σωματικές και νοητικές εμπειρίες.
· Καταγραφή ηλεκτρικών σημάτων του στομάχου μέσω ηλεκτρογαστρογραφίας (EGG) και παράλληλη μέτρηση εγκεφαλικής δραστηριότητας με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI).
Με τη βοήθεια μηχανικής μάθησης, τα δεδομένα συσχετίστηκαν και ανέδειξαν ένα σαφές πρότυπο που «προβλέπει» την ψυχική κατάσταση κάθε συμμετέχοντα.
Νέοι δρόμοι για θεραπείες του μέλλοντος
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η γαστρική-εγκεφαλική επικοινωνία μπορεί να αποτελέσει νέο θεραπευτικό στόχο. Η κατανόηση και η ρύθμιση αυτής της «σιωπηλής συνομιλίας» θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση διαταραχών που σχετίζονται με το άγχος και το στρες.
Όπως σημειώνουν: «Οι ρυθμοί των σπλάχνων ενορχηστρώνουν τις φυσιολογικές καταστάσεις που υποβαστάζουν το ανθρώπινο συναίσθημα. Οι χρόνιες δυσλειτουργίες αυτών των αλληλεπιδράσεων συνδέονται με ένα ευρύ φάσμα ψυχικών διαταραχών».
Ένα νέο παράθυρο στην κατανόηση της ψυχικής υγείας
Τα ευρήματα της μελέτης αποκαλύπτουν έναν μηχανισμό που μέχρι πρόσφατα αγνοούσαμε: τον τρόπο με τον οποίο το στομάχι «συνομιλεί» με τον εγκέφαλο, επηρεάζοντας την ψυχική μας υγεία. Στο μέλλον, περαιτέρω έρευνες μπορεί να ανοίξουν τον δρόμο για θεραπείες που θα στοχεύουν στη ρύθμιση αυτής της αμφίδρομης επικοινωνίας, προσφέροντας ανακούφιση σε εκατομμύρια ανθρώπους που παλεύουν με άγχος, κατάθλιψη και στρεσογόνες καταστάσεις.
Περισσότερες λεπτομέρειες για την παραπάνω μελέτη είναι διαθέσιμες στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.nature.com/articles/s44220-025-00468-6
