Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η ανάπτυξη εμβολίων και νέων θεραπειών για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών είναι μία διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Τις τελευταίες δεκαετίες, όλο και συχνότερα οι ερευνητές στρέφονται σε μια αμφιλεγόμενη για ορισμένους προσέγγιση, η οποία είναι η σκόπιμη μόλυνση υγιών εθελοντών με ιούς, βακτήρια και άλλα επικίνδυνα παθογόνα.
Οι δοκιμές-μελέτες σκόπιμης μόλυνσης διεξάγονται υπό προσεκτικά ελεγχόμενες συνθήκες όπου ο τύπος του παθογόνου, η δοσολογία, η οδός και ο χρόνος χορήγησης σχεδιάζονται προσεκτικά για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα σοβαρής βλάβης. Τα παθογόνα που χρησιμοποιούνται στις κλινικές δοκιμές ανθρώπινης πρόκλησης είναι είτε αυτοπεριοριζόμενα είτε εύκολα ελεγχόμενα με κατάλληλες θεραπείες χαμηλού κινδύνου που διατίθενται άμεσα στους εθελοντές.
Οι μελέτες ελεγχόμενης ανθρώπινης μόλυνσης από ελονοσία περιλαμβάνουν την σκόπιμη μόλυνση υγιών εθελοντών με παθογόνα ελονοσίας υπό ελεγχόμενες συνθήκες για τη μελέτη των ανοσολογικών αποκρίσεων και/ή τη δοκιμαστική αποτελεσματικότητα του φαρμάκου ή του εμβολίου και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, Βρετανοί ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακοίνωσαν ότι σχεδιάζουν να μολύνουν ομάδα υγιών εθελοντών με το παράσιτο της ελονοσίας Plasmodium vivax, για να μπορέσουν να μελετήσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό.
Το Plasmodium vivax μεταφέρεται από τα κουνούπια και μολύνει περίπου 8,5 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι μπορεί να παραμείνει ανενεργό στο ήπαρ και να επανενεργοποιηθεί μήνες ή και χρόνια μετά την πρώτη μόλυνση, προκαλώντας υποτροπιάζουσες λοιμώξεις που συχνά είναι θανατηφόρες. Πάνω από το 80% των περιπτώσεων ελονοσίας σε όλο τον κόσμο προέρχονται από υποτροπιάζουσες λοιμώξεις οφειλόμενες στο Plasmodium vivax. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο η ελονοσία οδηγεί στο θάνατο περισσότερους από 600.000 ανθρώπους.
Η διαδικασία της κλινικής δοκιμής ανθρώπινης πρόκλησης
Η νέα αυτή κλινική δοκιμή ανθρώπινης πρόκλησης αποτελεί πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στην μελέτη, που είναι γνωστή ως BIO-006, θα συμμετέχουν πέντε υγιείς άνθρωποι ηλικίας 18 έως 45 ετών, οι οποίοι θα μεταβούν στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Radboud στο Nijmegen της Σουηδίας, όπου θα υποβληθούν σε τσίμπημα κουνουπιών που φέρουν το παράσιτο Plasmodium vivax. Μετά της ολοκλήρωση της διαδικασίας έκθεσης, οι συμμετέχοντες θα επιστρέψουν στο Κέντρο Κλινικής Εμβολιολογίας και Τροπικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Όσοι συμμετέχουν στη μελέτη θα παρακολουθούνται καθημερινά για τις πρώτες έξι ημέρες τηλεφωνικά και αυτοπροσώπως από την έβδομη ημέρα και μετά. Εάν ανιχνευθεί ελονοσία στο αίμα, οι συμμετέχοντες θα λάβουν άμεσα την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή κατά της ελονοσίας.
Ωστόσο, η θεραπεία δεν θα εξαλείψει τα λανθάνοντα παράσιτα στο ήπαρ, ώστε να μπορέσουν οι επιστήμονες να μελετήσουν τις υποτροπιάζουσες λοιμώξεις από την ελονοσία τους επόμενους έξι μήνες.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα άτομα που συμμετέχουν στη μελέτη θα υποβάλλονται σε δεκαπενθήμερο τσεκ-απ και θα έχουν ιατρική υποστήριξη 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα για την αντιμετώπιση τυχόν συμπτωμάτων που υποδηλώνουν υποτροπή.Οποιεσδήποτε λοιμώξεις υποτροπής προκύψουν θα αντιμετωπιστούν με τα κατάλληλα φάρμακα κατά της ελονοσίας.
Στο τέλος της περιόδου των έξι μηνών, όλοι όσοι συμμετέχουν στη μελέτη θα λάβουν δισκία κατά της ελονοσίας, μαζί με ένα πρόσθετο φάρμακο που ονομάζεται Primaquine, το οποίο “καθαρίζει” τα αδρανοποιημένα παράσιτα από το ήπαρ. Οι συμμετέχοντες θα παρακολουθούνται από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης για άλλα πέντε χρόνια για τυχόν απροσδόκητες υποτροπές.
«Πρόκειται για την πρώτη μελέτη του είδους της που εισάγει με ασφάλεια υποτροπιάζουσες λοιμώξεις ελονοσίας vivax σε υγιείς εθελοντές υπό ελεγχόμενες συνθήκες έρευνας.Γνωρίζουμε ότι περισσότερο από το 80% των περιστατικών ελονοσίας vivax παγκοσμίως οφείλεται σε υποτροπιάζουσες λοιμώξεις και προκαλούν σημαντικές ασθένειες τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά σε πολλά μέρη του κόσμου.Η δουλειά μας, εάν είναι επιτυχής, στοχεύει στην παροχή ενός μοντέλου για τη δοκιμή νέων εμβολίων ή φαρμάκων που θα μπορούν να το εξαλείψουν από το ήπαρ το Plasmodium vivax και να σταματήσουν τις υποτροπές. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο καταπολεμούμε την επικίνδυνη αυτή ασθένεια» δήλωσε η Δρ. Angela Minassian, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι κλινικές δοκιμές ανθρώπινης πρόκλησηςθεωρούνται ένα σημαντικό επιστημονικό εργαλείο για τον έλεγχο και την εξάλειψη της ελονοσίας και συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάγκη για πιο αποτελεσματικά εμβόλια και νέες θεραπείες σε περιοχές όπου η ελονοσία αποτελεί σημαντική επιβάρυνση για τη δημόσια υγεία.
Πηγή: BBC
