Με στόχο την ενίσχυση του ρόλου των φαρμακοποιών στη βελτιστοποίηση της φροντίδας των ασθενών και στην προώθηση της πρακτικής που βασίζεται σε στοιχεία η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία προχώρησε στη δημοσίευση έκθεσης όπου συγκεντρώνει πληροφορίες για στρατηγικές φαρμακείων που βασίζονται σε στοιχεία με τίτλο «Από τη θεωρία στη θεραπεία: Εξισορρόπηση στοιχείων στη διαχείριση κοινών παθήσεων».
Η έκθεση διερευνά πώς οι φαρμακοποιοί εφαρμόζουν επιστημονικά στοιχεία στη φαρμακευτική τους πρακτική στην κοινότητα, όπως για παράδειγμα σε καταστάσεις όπως είναι η διαχείριση του πόνου, η αναπνευστική φροντίδα και η θεραπεία της παλινδρόμησης.
Η έκθεση προσδιορίζει βασικές προκλήσεις, όπως η μεταβλητότητα στις κλινικές κατευθυντήριες γραμμές, η περιορισμένη πρόσβαση σε δεδομένα του πραγματικού κόσμου και οι εμπορικές πιέσεις στην υιοθέτηση φαρμάκων. Περιγράφει επίσης στρατηγικές για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων μέσω της συνεχιζόμενης επαγγελματικής ανάπτυξης (Continuous Professional Development – CPD), των εξελίξεων σε επίπεδο ρυθμιστικών αρχών και ψηφιακών εργαλείων.
Στο εισαγωγικό της κείμενο η έκθεση σημειώνει ότι η τεκμηριωμένη σε στοιχεία ιατρική (Evidence-based Μedicine – EBM) και η βασισμένη σε στοιχεία πρακτική (Εvidence-based Ρractice EBP) είναι βασικά πλαίσια για την ενσωμάτωση της επιστημονικής έρευνας, της κλινικής εμπειρογνωμοσύνης και της λήψης αποφάσεων με επίκεντρο τον ασθενή στην υγειονομική περίθαλψη. Ενώ η EBM ξεκίνησε από την ιατρική, οι αρχές επεκτείνονται πέρα από την κλινική ιατρική στη φαρμακευτική και σε άλλους κλάδους της υγειονομικής περίθαλψης, όπου συχνά αναφέρεται ως πρακτική που βασίζεται σε στοιχεία.
Η πρακτική που βασίζεται σε στοιχεία ορίζεται συνήθως ως «η συνειδητή, ρητή και συνετή χρήση των τρεχόντων καλύτερων αποδεικτικών στοιχείων για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη φροντίδα μεμονωμένων ασθενών». Αυτό διασφαλίζει ότι οι φαρμακοποιοί παρέχουν φροντίδα που βασίζεται τόσο στα δεδομένα όσο και στον ασθενή, βελτιώνοντας τα αποτελέσματα της θεραπείας ενώ προσαρμόζονται στις ατομικές ανάγκες των ασθενών και στα τοπικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.
Η τεκμηριωμένη σε στοιχεία ιατρική και η βασισμένη σε στοιχεία πρακτική χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά και αποτελούνται από τρία θεμελιώδη στοιχεία:
- Κλινική κρίση,
- Σχετικά επιστημονικά τεκμήρια,
- Αξίες και προτιμήσεις των ασθενών
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη να αξιοποιηθούν τα διάφορα δεδομένα που παραθέτει η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία (FIP) στο κείμενό της σε πρακτική στο φαρμακείο, συγκάλεσε μια σύσκεψη του διοικητικού της συμβουλίου με τίτλο «Από τη θεωρία στη θεραπεία: Εξισορρόπηση των αποδεικτικών στοιχείων στη διαχείριση κοινών παθήσεων — διαχείριση πόνου, αναπνευστικής οδού και παλινδρόμησης» στις 15 Ιανουαρίου 2025, και μ τη συμμετοχή κοινοτικών φαρμακοποιών και εμπειρογνωμόνων από το παγκόσμιο δίκτυο της, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων εκπροσώπων από το Τμήμα Φαρμακευτικής Κοινότητας (CPS), το Τμήμα Νοσοκομειακών Φαρμακευτικών (HPS), το Τμήμα Ακαδημαϊκής Φαρμακευτικής (AcPS), με στόχο να συζητηθεί πώς οι φαρμακοποιοί ενσωματώνουν διαφορετικούς τύπους αποδεικτικών στοιχείων – κλινικές κατευθυντήριες γραμμές, δεδομένα από τον πραγματικό κόσμο, εμπειρίες ασθενών και πρωτόκολλα θεραπείας – στις καθημερινές τους διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Η συζήτηση επικεντρώθηκε στις πρακτικές προκλήσεις της εφαρμογής της φαρμακευτικής πρακτικής που βασίζεται σε στοιχεία, ιδιαίτερα στην υιοθέτηση νέων φαρμάκων, στην εφαρμογή πρωτοκόλλων θεραπείας και στην παροχή ασθενοκεντρικών παρεμβάσεων. Οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι φαρμακοποιοί ενσωματώνουν κλινικές οδηγίες, δεδομένα από τον πραγματικό κόσμο και εμπειρίες ασθενών κατά τη διαχείριση του πόνου, των αναπνευστικών παθήσεων και της παλινδρόμησης, όλα αυτά σ μία κατάσταση λειτουργιών περιορισμών και εξελισσόμενων ρυθμιστικών τοπίων. Επιπρόσθετα, η επιτροπή πληροφοριών εξέτασε τον κρίσιμο ρόλο της συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης στο να εξοπλιστούν οι φαρμακοποιοί με τα πιο πρόσφατα δεδομένα για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων και της φροντίδας των ασθενών.
Η συνεδρίαση διαρθρώθηκε γύρω από τέσσερις βασικούς τομείς, αντανακλώντας τις βασικές προκλήσεις της «μετάφρασης» των αποδεικτικών στοιχείων στην πράξη και την εμπειρία των συμμετεχόντων:
1. Καθορισμό και ενσωμάτωση αξιόπιστων αποδεικτικών στοιχείων στη λήψη αποφάσεων στο φαρμακείο.
2. Πλοήγηση στην εισαγωγή νέων φαρμάκων τόσο σε ό,τι αφορά τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα όσο και τα συνταγογραφούμενα.
3. Αξιοποίηση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής ανάπτυξης και των κλινικών κατευθυντήριων γραμμών για τη διατήρηση της τεκμηριωμένης πρακτικής.
4. Χρήση δεδομένων πραγματικού κόσμου για τη βελτίωση των συστάσεων των φαρμακοποιών και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων των ασθενών.
Μέσα από αυτές τις συζητήσεις, οι συμμετέχοντες εντόπισαν βέλτιστες πρακτικές και πρακτικές στρατηγικές για την υποστήριξη των φαρμακοποιών στην ενσωμάτωση στοιχείων στην καθημερινή φροντίδα των ασθενών, τον μετριασμό των προκλήσεων και τη βελτιστοποίηση των παρεμβάσεων αυτοφροντίδας.
Τα συμπεράσματα της έκθεσης
Καταλήγοντας η έκθεση στο συμπέρασμά της μεταξύ των άλλων σημειώνει ότι παρά τη σημαντική πρόοδο στην επέκταση του ρόλου του φαρμακοποιού πέρα από τη διανομή και διάθεση του φαρμάκου, οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην αποτελεσματική εφαρμογή των αποδεικτικών στοιχείων στην πράξη. Αυτά περιλαμβάνουν χρονικούς περιορισμούς, μεταβλητότητα των κατευθυντήριων γραμμών θεραπείας, περιορισμένη πρόσβαση στα δεδομένα ασθενών, εμπορικές επιρροές στη διαθεσιμότητα φαρμάκων και κανονιστικές ασυνέπειες. Ενώ τα πραγματικά δεδομένα (real-world data) έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την ασφάλεια των φαρμάκων, τη συμμόρφωση και τα αποτελέσματα της δημόσιας υγείας, οι προκλήσεις που σχετίζονται με την τυποποίηση δεδομένων, την ενσωμάτωση με συστήματα φαρμακείων και την εκπαίδευση των φαρμακοποιών στην ανάλυση δεδομένων περιορίζουν τον πλήρη αντίκτυπό της σε κοινοτικά περιβάλλοντα.
Καθώς οι υπηρεσίες που φαρμακοποιοί έχουν τον πρώτο λόγο συνεχίζουν να εξελίσσονται η διασφάλιση της δίκαιης πρόσβασης σε αποδεικτικά στοιχεία υψηλής ποιότητας πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα. Αυτό απαιτεί βελτιωμένα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής ανάπτυξης προσαρμοσμένα στις πραγματικές προκλήσεις του φαρμακείου, ισχυρότερη συνεργασία μεταξύ επαγγελματικών φορέων και ρυθμιστικών φορέων και την υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων υποστήριξης αποφάσεων που εξορθολογίζουν την εφαρμογή αποδεικτικών στοιχείων σε περιβάλλοντα φαρμακείων με γρήγορο ρυθμό.
