Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Βρισκόμαστε λίγο πριν τον Αύγουστο, τον μήνα που παραδοσιακά οι Έλληνες προτιμούν να κάνουν τις διακοπές τους για να γεμίσουν τις μπαταρίες τους, πριν επιστρέψουν στη ρουτίνα της καθημερινότητάς ενόψει του χειμώνα.
Μία ρουτίνα που ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνει και τις διαδικασίες για την πρόληψη μεταδοτικών νοσημάτων μέσω του εμβολιασμού, με μεγάλο πρωταγωνιστή βεβαίως τον αντιγριπικό εμβολιασμό, o οποίος κατά 95% διεξάγεται μέσα από τα φαρμακεία της κοινότητας.
Το PharmacyTimes.com με πρόσφατο άρθρο του τονίζει το σημαντικό ρόλο που παίζουν οι φαρμακοποιοί στην αντιμετώπιση όλων εκείνων των λόγων που κάνουν πολλούς ανθρώπους να είναι διστακτικοί απέναντι στους εμβολιασμούς. Η αντιμετώπιση αυτής της διστακτικότητας και των λόγων που την προκαλούν είναι κάτι προφανώς εξίσου σημαντικό με την ενημέρωση του πληθυσμού και την προσφορά κάθε δυνατής βοήθειας να μπορέσει να κατανοήσει τη σημασία του εμβολιασμού.
«Ο εμβολιασμός έχει σώσει εκατομμύρια ζωές, ωστόσο η διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια παραμένει μια σημαντική παγκόσμια απειλή για την υγεία, που τροφοδοτείται από την παραπληροφόρηση και τα συστημικά εμπόδια», αναφέρει το άρθρο σημειώνοντας πως οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακοποιών, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση της διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια, παρέχοντας ακριβείς πληροφορίες και αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες των ασθενών με ενσυναίσθηση.
Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στον σκεπτικισμό απέναντι στα εμβόλια, συμπεριλαμβανομένης της εμπιστοσύνης, της ευκολίας και του φόβου.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο εμβολιασμός έχει σώσει περίπου 154 εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως από το 1974, με τη συντριπτική πλειοψηφία να είναι παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. Το Πρόγραμμα Εμβολίων για Παιδιά βοήθησε στην πρόληψη περίπου 508 εκατομμυρίων κρουσμάτων ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβόλια σε παιδιά που γεννήθηκαν μεταξύ 1994 και 2023. Επιπλέον, το Πρόγραμμα Εμβολίων για Παιδιά απέτρεψε περισσότερες από 32 εκατομμύρια νοσηλείες και 1,1 εκατομμύριο πρόωρους θανάτους.
Τα ποσοστά μόλυνσης από γρίπη παραμένουν μια σημαντική ανησυχία για τη δημόσια υγεία, ιδίως επειδή τα ποσοστά εμβολιασμού συχνά υπολείπονται των συνιστώμενων επιπέδων. Για παράδειγμα, τα ποσοστά εμβολιασμού κατά της γρίπης για τους ενήλικες ιστορικά κυμαίνονταν από 30% έως 60%, πολύ χαμηλότερα από τον προτεινόμενο στόχο του 70%. Αυτό το χάσμα επιδεινώνεται από την διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια, η οποία παίζει κρίσιμο ρόλο στη χαμηλή συμμετοχή. Αυτή η διστακτικότητα μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση εμβολιασμού ή σε πλήρη άρνηση, επηρεάζοντας άμεσα την ανοσία σε επίπεδο πληθυσμού και αυξάνοντας τον κίνδυνο εκτεταμένων κρουσμάτων γρίπης και συναφών επιπλοκών.
Διστακτικότητα Εμβολιασμού: απειλή για τη δημόσια υγεία
Η διστακτικότητα εμβολιασμού – η απροθυμία ή η άρνηση λήψης εμβολιασμών για προληπτικές μολυσματικές ασθένειες – βρίσκεται στη λίστα με τις 10 κορυφαίες απειλές για την υγεία παγκοσμίως. Και οι φαρμακοποιοί και οι τεχνικοί φαρμακείου είναι απόλυτα κατάλληλοι για να προσφέρουν καθοδήγηση και έγκυρες πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη του εμβολιασμού.
Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν και συμβάλλουν στην διστακτικότητα εμβολιασμού, συμπεριλαμβανομένης της εμπιστοσύνης ή/και της έλλειψης πίστης στο εμβόλιο και τον εμβολιαστή, της ευκολίας και του κινδύνου ασθένειας. Οι ανησυχίες σχετικά με την αξιοπιστία των εμβολίων και των πληροφοριών για τις ασθένειες και οι συμπεριφορικές, θρησκευτικές και κοινωνικές πεποιθήσεις του ασθενούς που περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα απόψεων μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Πρόσθετα εμπόδια περιλαμβάνουν τον φόβο που πολλοί άνθρωποι έχουν στη διαδικασία του εμβολιασμού, την έλλειψη αξιόπιστων πληροφοριών, συστημικά εμπόδια όπως το κόστος και η αποθήκευση φαρμάκων και η προσβασιμότητα των εμβολίων. Επιπλέον, ορισμένοι άνθρωποι απλώς δεν δίνουν προτεραιότητα στους εμβολιασμούς.
Το είδα στο Διαδίκτυο…
Οι διαδικτυακοί influencers μπορούν επίσης να μεγεθύνουν ή και να φτάσουν στα όρια της υπερβολής την παραπληροφόρηση σχετικά με τα εμβόλια και τη δημόσια υγεία. Αντί να συζητούν τις ανησυχίες τους με αξιόπιστους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, τα άτομα και οι γονείς συχνά αναζητούν πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια στο διαδίκτυο. Οι εκστρατείες παραπληροφόρησης σχετικά με τα εμβόλια και οι influencers τροφοδοτούν την διστακτικότητα και το άγχος σχετικά με τα εμβόλια, απειλώντας την αύξηση της αποδοχής και της κάλυψης των εμβολίων.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές εξεπλάγησαν από τα αποτελέσματά τους μετά τη χαρτογράφηση της διαδικτυακής ομαδοποίησης σχεδόν 100 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook που εξέφρασαν απόψεις σχετικά με τα εμβόλια. Αν και λιγότερες σε αριθμό, οι ομάδες κατά του εμβολιασμού άσκησαν μεγαλύτερη επιρροή από τις ομάδες υπέρ του εμβολιασμού, συνδεόμενες σε μία λογική «πρόληψης» με αναποφάσιστους για να δημιουργήσουν νέες, ταχέως αναπτυσσόμενες ομάδες. Οι αφηγήσεις τους αναμείγνυαν πολλαπλές ανησυχίες για τα εμβόλια τη στιγμή που οι ομάδες υπέρ του εμβολιασμού έτειναν να μην ακολουθούν αυτή τη λογική να αναμειγνύουν μηνύματα.
Εμβόλια και πεποιθήσεις
Σε δημοσκόπηση της Gallup τον Αύγουστο του 2024, μόνο το 40% των Αμερικανών δήλωσε ότι ο παιδικός εμβολιασμός είναι «σημαντικός», αντιπροσωπεύοντας μείωση 24% από το 2001. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, όσοι πιστεύουν ότι ο παιδικός εμβολιασμός είναι «εξαιρετικά σημαντικός» ή «πολύ σημαντικός» είχαν μια συνδυασμένη μείωση από 94% σε 69%.
Η καναδική μελέτη PIVOT-I αξιολόγησε εάν η παρέμβαση από έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης ή έναν κλινικό ιατρό θα άλλαζε αποτελεσματικά τις γονικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές απέναντι στον εμβολιασμό. Οι ερευνητές στόχευαν στην αύξηση της υιοθέτησης του ανοσοενισχυμένου τριδύναμου εμβολίου γρίπης σε παιδιατρικούς ασθενείς ηλικίας 6 έως 23 μηνών. Η μελέτη αποκάλυψε ότι μετά από σύντομες εκπαιδευτικές συναντήσεις με έναν κλινικό συνεργάτη, το 73% των γονέων ένιωσε ότι τα εμβόλια γρίπης ήταν ασφαλή. Επιπλέον, οι απόψεις των γονέων σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη σημασία του εμβολίου έφτασαν σχεδόν το 70%. Με την υποστήριξη από τα σημαντικά πρόσωπα (62,8%) και τους κλινικούς παρόχους (82%), περισσότερο από το 66% των γονέων σκόπευαν να εμβολιάσουν τα βρέφη τους.
Στρατηγικές για την αύξηση του εμβολιασμού στα παιδιά
Μια πρόσφατη μελέτη αξιολόγησε το κατά πόσο η παροχή στους φαρμακοποιούς πληροφοριών και γνώσεων βασισμένων σε δεξιότητες για την προώθηση του πνευμονιοκοκκικού εμβολιασμού θα αύξανε την εμβολιαστική κάλυψη των ασθενών. Τα αποτελέσματα διαπίστωσαν ότι μετά την εκπαιδευτική κατάρτιση, οι φαρμακοποιοί παρείχαν πληροφορίες που ενθάρρυναν τον εμβολιασμό πιο αποτελεσματικά και οι ασθενείς ήταν πιο πιθανό να λάβουν το εμβόλιο κατά τη στιγμή των συνομιλιών τους.
Τι είναι η Συνέντευξη Κινήτρων και πως συνεισφέρει στον εμβολιασμό
Η Συνέντευξη Κινήτρων βελτιώνει την προσήλωση αναγνωρίζοντας τις εσωτερικές επιθυμίες των ασθενών και κατανοώντας τις επιθυμίες τους σχετικά με τον εμβολιασμό. Χρησιμοποιεί τεχνικές όπως η ενεργητική ακρόαση, οι ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, η αίτηση άδειας για την πλήρωση κενών γνώσης και η αναγνώριση του ατομικισμού. Αυτές οι τεχνικές δημιουργούν μια αμοιβαία κατανόηση μεταξύ ασθενούς και παρόχου.
Μια μελέτη του 2021 σε περισσότερους από 30.000 εφήβους ασθενείς στο Κολοράντο χρησιμοποίησε Συνέντευξη Κινήτρων για να αυξήσει την αποδοχή και τη λήψη του εμβολίου κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Μέχρι το τέλος της μελέτης, 9,5% περισσότεροι ανήλικοι είχαν ξεκινήσει τον εμβολιασμό κατά του HPV και 4,5% περισσότεροι ολοκλήρωσαν τη σειρά εμβολιασμών.
Υπάρχουν πρόσθετες στρατηγικές για την καταπολέμηση της διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια, την ανακούφιση των ανησυχιών των ασθενών και την επιτυχή μετάβαση από τη διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια στην αποδοχή τους
Συμπερασματικά οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση μιας υγιούς κοινωνίας και μπορούν να μοιράζονται τις γνώσεις τους εντός των κοινοτήτων τους. Παρέχοντας συνεχώς ακριβείς πληροφορίες σε ασθενείς και γονείς σχετικά με τη σημασία του εμβολιασμού, μπορούν να μετατρέψουν τις αρνητικές προκαταλήψεις σε θετικές προοπτικές. Οι φαρμακοποιοί και οι τεχνικοί φαρμακείου μπορούν να μειώσουν αποτελεσματικά την διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες των ασθενών με ενσυναίσθηση και επαγγελματισμό.
