Ο εντοπισμός προβλημάτων που σχετίζονται με τα φάρμακα είναι ένα ζωτικό συστατικό της διαχείρισης της φαρμακευτικής θεραπείας γενικότερα.
Η νόσος Alzheimer (Alzheimer Disease – AD) είναι η έβδομη κύρια αιτία θανάτου στις ΗΠΑ και η πιο κοινή αιτία άνοιας μεταξύ των ηλικιωμένων. Η διαχείριση της φαρμακευτικής θεραπείας (Medication therapy management – MTM) είναι ένα βασικό συστατικό της διαχείρισης της κατάστασης της νόσου σε ασθενείς με AD. Ο εντοπισμός προβλημάτων που σχετίζονται με φάρμακα, όπως τα δυνητικά ακατάλληλα φάρμακα (potentially inappropriate medications – PIMs) είναι κρίσιμης σημασίας. Τα αντιισταμινικά πρώτης γενιάς όπως η διφαινυδραμίνη είναι ένα παράδειγμα PIM για ασθενείς 65 ετών και άνω. Αυτά και άλλα δυνητικά ακατάλληλα φάρμακα μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα άνοιας λόγω των αντιχολινεργικών τους ιδιοτήτων. Ως ειδικοί στα φάρμακα οι φαρμακοποιοί παίζουν ζωτικό ρόλο στην παροχή υπηρεσιών ΜΤΜ για ασθενείς με νόσο Alzheimer.
Διαχείριση φαρμακευτικής θεραπείας και νόσος Alzheimer
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέπτυξε ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης που αφορά τη δημόσια υγεία για την αντιμετώπιση της άνοιας με στόχους που θα πρέπει να εφαρμοστούν έως το 2025 για τη βελτίωση της ζωής των ατόμων που ζουν με άνοια. Ένας από τους παγκόσμιους στόχους είναι το 75% των χωρών να παρέχουν υποστήριξη και προγράμματα κατάρτισης για οικογένειες ασθενών που ζουν με άνοια έως το 2025. Ένας άλλος τομέας εστίασης για τους στόχους του ΠΟΥ είναι η συμμετοχή μιας διεπιστημονικής ομάδας. Οι φαρμακοποιοί μπορούν να παρέχουν εκπαίδευση σε ασθενείς, στα μέλη της οικογένειας ασθενή, σε φροντιστές και επαγγελματίες υγείας σχετικά με τις επιλογές φαρμακοθεραπείας για τη νόσο και τις τροποποιήσεις του τρόπου ζωής. Επιπλέον, μπορούν να κάνουν αξιολόγηση για αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων.
Μια συστηματική ανασκόπηση αξιολόγησε τον αντίκτυπο των προγραμμάτων διαχείριση της φαρμακευτικής θεραπείας στη χρήση δυνητικά ακατάλληλων φαρμάκων. Συμπεριλήφθηκαν μελέτες σε πληθυσμό στις ΗΠΑ. Στην ανάλυση συμπεριλήφθηκαν 7 μελέτες, με τριτοβάθμια ιατρικά κέντρα, εξωτερικά ιατρεία κλινικές, κοινοτικές αλυσίδες φαρμακείων και παρόχους υπηρεσίας διαχείρισης της φαρμακευτικής θεραπείας μέσω τηλε-υγείας σε εθνικό επίπεδο. Τρεις από τις 7 μελέτες επικεντρώθηκαν σε ασθενείς με νόσο Alzheimer ή άνοια. Η συστηματική ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η διαχείριση της φαρμακευτικής θεραπείας μείωσε τη χρήση δυνητικά ακατάλληλων φαρμάκων σε 5 από τις 7 μελέτες. Άλλα αξιοσημείωτα ευρήματα περιλαμβάνουν ότι οι υπηρεσίες διαχείρισης της φαρμακευτικής θεραπείας είχαν ως αποτέλεσμα υψηλότερες πιθανότητες διακοπής ενός ακατάλληλου αντιχολινεργικού φαρμάκου. Αυτά τα ευρήματα της μελέτης υπογραμμίζουν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι φαρμακοποιοί στις υπηρεσίες διαχείρισης της φαρμακευτικής θεραπείας.
Σε μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη, η φροντίδα της άνοιας μέσω τηλεφωνικής και διαδικτυακής παρέμβασης αξιολογήθηκε μέσω του μοντέλου Care Ecosystem σε μια περίοδο μελέτης 12 μηνών. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη περιλάμβαναν άτομα με άνοια και τους φροντιστές τους. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία είτε στο Οικοσύστημα Φροντίδας είτε στην ομάδα συνήθους φροντίδας. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα Care Ecosystem έλαβαν συμβουλές φροντίδας για την άνοια που πραγματοποιήθηκαν από υπευθύνους κατεύθυνσης της ομάδας φροντίδας και ειδικούς παρόχους άνοιας (φαρμακοποιό, εξειδικευμένη νοσηλεύτρια και κοινωνικό λειτουργό). Οι φαρμακοποιοί εξέτασαν όλους τους καταλόγους φαρμάκων ασθενών και οι συστάσεις τους στάλθηκαν στους γιατρούς. Επιπλέον, οι αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή συζητήθηκαν με τους φροντιστές. Στους συμμετέχοντες στη συνήθη ομάδα φροντίδας δόθηκαν στοιχεία επικοινωνίας για διάφορους οργανισμούς και έστειλαν ένα τριμηνιαίο ενημερωτικό δελτίο. Η μελέτη διαπίστωσε ότι το Οικοσύστημα Φροντίδας βελτίωσε την ποιότητα ζωής για τα άτομα με άνοια σε σύγκριση με τη συνήθη φροντίδα (P = 0,04). Επιπρόσθετα, το Οικοσύστημα Φροντίδας μείωσε τον αριθμό των επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών και τον φόρτο του φροντιστή.
Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι o Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος και ο φορέας εκπαίδευσης και επαγγελματικής ανάπτυξης φαρμακοποιών στο πρόγραμμα που έχει καταρτίσει για το πρώτο εξάμηνο του 2025 περιέλαβε και τη νόσο Αlzheimer στη θεματολογία των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων.
Μάλιστα ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Σερρών έγινε ο πρώτος φαρμακευτικός σύλλογος πανελλαδικά που διοργάνωσε μια, όπως και ο ίδιος αναφέρει, «πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα ημερίδα με θέμα την Άνοια», τόσο για τους φαρμακοποιούς όσο και για τους Σερραίους δημότες την Κυριακή 19 Ιανουαρίου με κυρία ομιλήτρια την κυρία Μάγδα Τσολάκη, Καθηγήτρια Νευρολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών.
