Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε βιώσει στη ζωή μας κοινωνικό άγχος. Όταν όμως το άγχος αρχίζει να βιώνεται όλο και πιο συχνά και σε περισσότερες καταστάσεις τότε κάνουμε λόγο για «διαταραχή κοινωνικού άγχους».
Γράφει η Αντιγόνη Γινοπούλου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος.
Το κοινωνικό άγχος βιώνεται είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα σε πολλές καταστάσεις της ζωής μας, προκαλώντας ένταση, ανησυχία και φόβο για καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται και άλλοι άνθρωποι.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση «το κοινωνικό άγχος είναι ένας έντονος και επίμονος φόβος έναντι μιας ή περισσότερων κοινωνικών καταστάσεων κατά τη διάρκεια των οποίων το άτομο είναι εκτεθειμένο σε γνωστούς ή άγνωστους ανθρώπους. Φοβάται ότι θα ενεργήσει με έναν τρόπο που θα είναι ταπεινωτικός και θα τον φέρει σε αμηχανία». Με λίγα λόγια, το κοινωνικό άγχος είναι ο φόβος που έχουμε για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι για μας.
Οι κοινωνικές καταστάσεις τις οποίες φοβούνται τα άτομα με τη διαταραχή κοινωνικού άγχους είναι κατά κύριο λόγο η δημόσια ομιλία, η συζήτηση με αγνώστους, η έκφραση της προσωπική άποψη, η συζήτηση με προϊσταμένους ή με εκπροσώπους άλλων μορφών εξουσίας. Συνηθισμένες συμπεριφορές τους είναι να απορρίπτουν προσκλήσεις σε κοινωνικές εκδηλώσεις, να μην συζητούν για τα προσωπικά τους, να μην τρώνε δημόσια, να φοβούνται να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες τουαλέτες , να αποφεύγουν να είναι το κέντρο της προσοχής.
Η διαταραχή του κοινωνικού άγχους δεν προκαλείται από έναν και μόνο παράγοντα, αλλά είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων όπως η κληρονομικότητα, οι εμπειρίες και την οικογένεια και από την ευρύτερη κοινωνία.
Πώς η σκέψη λειτουργεί εναντίον;
Όταν υπάρχει ισχυρός εξωτερικός έλεγχος , τα άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους είναι σε μεγάλο ποσοστό αγχώδεις και καταθλιπτικοί. Η σκέψη τους λειτουργεί πάντα υπέρ των άλλων με αποτέλεσμα να πιστεύουν ότι οι άλλοι είναι περισσότεροι ικανοί και άξιοι ώστε να μπορούν να ελέγχουν τι θα συμβεί.
Όταν έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό τους όσον αφορά τη συμπεριφορά τους σε χώρο με πολλά άτομα .Εκείνες τις στιγμές απαιτούν από τον εαυτό τους να μην προσβάλλουν τους άλλους, να έχουν πάντα καλούς τρόπους, να είναι σωστά ντυμένοι και να συμπεριφέρονται άψογα. Συνήθως οι προσδοκίες που έχουν από τον εαυτό τους είναι υπερβολικές με αποτέλεσμα να απογοητεύονται και να νιώθουν άσχημα στο τέλος.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση αποτελεί χαρακτηριστικό των ανθρώπων με κοινωνικό άγχος, που σημαίνει ότι αμφιβάλλουν ότι έχουν επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες ή ότι διαθέτουν την ικανότητα να κάνουν μια σύντομη συζήτηση. Ακόμα κι’ αν η συζήτηση ήταν επιτυχημένη δεν πιστεύουν ότι θα έχει θετικό αποτέλεσμα αλλά ότι θα απορριφθούν από τα άλλα άτομα.
Προκειμένου να διαγνωσθεί η διαταραχή κοινωνικού άγχους σε ένα άτομο, θα πρέπει να πληρούνται τα παρακάτω κριτήρια:
-Το άτομο θα πρέπει να αντιλαμβάνεται ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός και πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα φοβόντουσαν σε αντίστοιχες καταστάσεις.
– Η διαταραχή του κοινωνικού άγχους να επηρεάζει σημαντικούς τομείς της ζωής του ατόμου όπως η εργασία, το σχολείο.
-Το άτομο αποφεύγει τις καταστάσεις που του προκαλούν άγχος ή από τις οποίες υποφέρει.
Εκτός από το ψυχολογικό επίπεδο η διαταραχή κοινωνικού άγχους έχει επιπτώσεις και σε σωματικό επίπεδο. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι ταχυκαρδία, ναυτία, κόμπος στο λαιμό, πόνος στο στήθος, θολή όραση, πονοκέφαλος, έξαψη, ρίγος, κοκκίνισμα.
Πως μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου
-Αποφεύγω την αποφυγή! Κάθε φορά που αποφεύγεις μια κατάσταση που σε αγχώνει ανταμείβεις το άγχος σου και το κάνεις χειρότερο. ‘Οταν αποφασίσεις να αντιμετωπίσεις το άγχος σου, έχεις την ευκαιρία να υποτάξεις τους φόβους σου.
-Αντιμετώπισε μια αύξηση του άγχους ως ευκαιρία. Τα άτομα που αντιμετωπίζουν ως ευκαιρία παρά ως απειλή μια κατάσταση η οποία προκαλεί άγχος σημειώνουν την πιο γρήγορη πρόοδο γιατί βιώνουν την κατάσταση ως ευκαιρία και όχι ως απειλή.
-Αντάμειψε τον εαυτό σου για την επιτυχία. Για την αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους χρειάζεται θάρρος και δύναμη, η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να αποτελέσουν στήριγμα και πηγή ενθάρρυνσης. Επίσης, είναι σημαντικό να επιβραβεύεις τον εαυτό σου για κάθε μια επιτυχία σου.
Ο καθένας μπορεί να απελευθερώσει τις δυνατότητες του και να νικήσει τους φόβους του αρκεί να είναι αποφασισμένος να αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον εαυτό.
