Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Μπορεί να ζούμε σε μια εποχή όπου πλέον οι περισσότεροι άνθρωποι μιλούν ανοιχτά και ελεύθερα για το σεξ και την ερωτική τους ζωή, ωστόσο υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων που εξακολουθεί να νιώθει ντροπή και αμηχανία κατά τη διάρκεια του σεξ.
Η ντροπή αυτή μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την ψυχολογική ευεξία του ατόμου, αλλά και την ποιότητα της σεξουαλικής του ζωής, δυσκολεύοντας την ικανότητα να εκφράσει ελεύθερα τις επιθυμίες του και να απολαύσει την οικειότητα με τον σύντροφό του.
Ποιες είναι όμως οι βαθύτερες αιτίες της ντροπής που αισθάνεται κάποιος κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής και πώς μπορεί να την ξεπεράσει; Στα ερωτήματα αυτά απαντά η Αιμιλία Ζήκα, Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπεύτρια – Σεξολόγος.
«Ζούμε αναμφισβήτητα σε μια εποχή σεξουαλικής απελευθέρωσης. Το διαπιστώνουμε εύκολα εάν ρίξουμε μια ματιά τριγύρω μας: στις ταινίες, τα περιοδικά, τον τρόπο που οι άνθρωποι φλερτάρουν, την ευκολία που αναζητούν και προσφέρουν σεξ, την ταχύτητα που εναλλάσσουν ερωτικούς συντρόφους, για να αναφέρουμε λίγα από αυτά.
Τα όρια μεταξύ ηθικής και ανηθικότητας μετατοπίζονται διαρκώς προς τη μεριά της μεγαλύτερης κοινωνικής ανοχής. Μοιάζει, επομένως, περίεργο το γεγονός ότι πολλοί νέοι άνθρωποι έρχονται στο ιατρείο και λένε ότι δεν μπορούν να ευχαριστηθούν το σεξ με τον/την σύντροφό τους επειδή νιώθουν ντροπή.
Δεν μιλάμε για την ντροπή της πρώτης φοράς, την αμηχανία να βρεθείς γυμνός με έναν ‘άγνωστο’, αλλά για μια βαθιά ντροπή που τους παραλύει και τους συνοδεύει σε όλη τη σεξουαλική τους ζωή. Δεν νιώθουν άνετα με το σώμα του συντρόφου τους, συχνά ούτε με το δικό τους, δυσκολεύονται να αγγίξουν τον άλλο, ή και τον εαυτό τους, να αφεθούν και να απολαύσουν την επαφή.
Από που προέρχεται η ντροπή στο σεξ;
Πολύ συχνά η ντροπή σχετίζεται με λανθασμένες και περιοριστικές αντιλήψεις γύρω από το σεξ. Από που προέρχονται αυτές οι αντιλήψεις; Από την οικογένεια καταγωγής και το περιβάλλον όπου το άτομο μεγάλωσε. Κάθε οικογένεια έχει διαφορετική στάση απέναντι στη σεξουαλικότητα και τους δικούς της, ξεχωριστούς κώδικες για να επικοινωνεί σε σχέση με αυτό.
Γονείς που θεωρούν το σεξ κάτι ντροπιαστικό, βρώμικο, επώδυνο ή επικίνδυνο θα περάσουν αυτές τις απόψεις στα παιδιά ακόμη κι αν δεν μιλάνε ανοιχτά για αυτό – και μάλιστα κυρίως αν δεν μιλάνε για αυτό. Γιατί τα μηνύματα που δεν μπαίνουν σε λέξεις είναι ακόμα πιο ισχυρά, όπως ξέρουμε πολύ καλά όσοι δουλεύουμε με οικογένειες.
Ακόμα κι αν στην ενήλικη ζωή το άτομο σχηματίσει τις δικές του, εντελώς διαφορετικές απόψεις αυτοί ο πρώτοι σπόροι αντιλήψεων είναι πολύ βαθιά ριζωμένοι.Έτσι, μία κόρη που ακούει τη μητέρα της να τονίζει τον πόνο και τους κινδύνους (σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, εγκυμοσύνη) που συνοδεύουν τις σεξουαλικές επαφές είναι πιθανό ως ενήλικη να το αποφεύγει, συνειδητά ή – συνήθως – ασυνείδητα, ή να αναπτύξει κάποια σεξουαλική διαταραχή, ακόμη και εάν αντιλαμβάνεται απόλυτα ότι η μητέρα της υπερέβαλε.
Άλλη αιτία πίσω από τη σεξουαλική ντροπή είναι η εικόνα και γενικά η σχέση που έχει το άτομο με το σώμα του. Κάποιος που θεωρεί τον εαυτό του άσχημο, που μπροστά στον καθρέπτη δυσανασχετεί, δυσφορεί, απελπίζεται, θα δυσκολευτεί πολύ να απολαύσει οποιαδήποτε σωματική εμπειρία – πόσω μάλλον μία που συμπεριλαμβάνει να βρεθεί γυμνός μπροστά σε ένα άλλο άτομο. [Συχνά, για να περιορίσει το «κακό», θέτει μια σειρά ‘κανόνων’: να σβήσουν τα φώτα, όχι άγγιγμα σε ορισμένα σημεία, μόνον συγκεκριμένες στάσεις με τις οποίες νιώθει καλύτερα κλπ. Έτσι το σεξ γίνεται μια προσπάθεια απόλαυσης χωρίς έκθεση – στον εαυτό του πρωτίστως, και μετά στον άλλο.]
Μια προηγούμενη τραυματική ή ντροπιαστική εμπειρία μπορεί επίσης να αφήσει κατάλοιπα. Ένας άντρας, για παράδειγμα, που σε νεαρή ηλικία περιγελάστηκε από τη σύντροφό του για τις επιδόσεις ή το σώμα του θα δυσκολευτεί να ανακτήσει την αυτοπεποίθησή του σε επόμενες επαφές. Το σεξ γι αυτόν θα είναι μία πιθανή ματαίωση, ένα τεστ που πρέπει να περάσει. Αλλά ποιος περνάει καλά δίνοντας εξετάσεις, ακόμα και αν τις περάσει τελικά?
Μπορεί να ξεπεραστεί η ντροπή στο σεξ;
Μέσω της ψυχοθεραπείας θα διευκρινιστούν οι αιτίες του προβλήματος, που είναι πολύ ειδικές για κάθε άτομο, έχουν να κάνουν με τη δική του ιδιαίτερη ιστορία, με το σεξουαλικό και οικογενειακό του ιστορικό, με τις ιδέες και τα θέλω του.
Μαζί με τον θεραπευόμενο εξετάζουμε με ποιον τρόπο όλα αυτά επηρεάζουν τη σεξουαλικότητά του στο εδώ και τώρα, συνειδητά και ασυνείδητα. Προτείνονται τεχνικές και δίνονται οδηγίες για αλλαγές που θα τον βοηθήσουν να απαλλαγεί από την ντροπή, στο βαθμό που μπορεί και θέλει, να μην τη φέρει ως βάρος. Ο στόχος μας είναι το άτομο να μπορεί να απολαύσει τη σεξουαλικότητά του και τις σχέσεις του και να νιώθει καλά με τον εαυτό του!».
