Σε υψηλά ποσοστά που ξεπερνούν το 80%, ο αιφνίδιος θάνατος ενός παιδιού οφείλεται σε καρδιολογικά αίτια.
Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη
Οι αιφνίδιοι καρδιακοί θάνατοι παιδιών και εφήβων επανέρχονται, δυστυχώς, και πάλι στην επικαιρότητα, μετά τον πρόσφατο θάνατο ενός 14χρονου αγοριού στη Κέρκυρα. Το παιδί υπέστη καρδιακή ανακοπή ενώ έπαιζε με τους φίλους του και παρά τις επίπονες προσπάθειες των γιατρών στο νοσοκομείο, τελικά δεν τα κατάφερε και υπέκυψε, βυθίζοντας σε θλίψη την οικογένειά του και όλη την τοπική κοινωνία.
Πόσο σπάνιος είναι τελικά ο Αιφνίδιος Καρδιακός Θάνατος σε παιδιά και εφήβους, σε ποιο βαθμό προλαμβάνεται και ποια συμπτώματα πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς ώστε να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό;
Στα ερωτήματα αυτά που απασχολούν πολλούς γονείς απαντά ο Παναγιώτης Ιακωβής, Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Γενικός Αρχίατρος ε.α, και Επιστημολόγος.
« Η Καρδιακή Ανακοπή σε παιδιά και εφήβους, δεν είναι συχνή αλλά όταν συμβαίνει είναι ένα τραγικό καταστροφικό γεγονός που μπορεί να συντρίψει την οικογένεια και να βυθίσει στο πένθος τον κοινωνικό ιστό.
Τι είναι, λοιπόν, η Καρδιακή Ανακοπή σε νεαρά άτομα;
Είναι η απότομη και απροσδόκητη διακοπή της λειτουργίας της καρδιάς σε ένα παιδί ή έφηβο, που οδηγεί σε διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος και της αναπνοής, με αποτέλεσμα την απώλεια συνειδήσεως και τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, εντός πολύ λίγων λεπτών.
Υπολογίζεται ότι ο Αιφνίδιος Καρδιακός Θάνατος σε νεαρά παιδιά είναι πιο σπάνιος απ’ ότι σε ενήλικες, ενώ φαίνεται ότι στα παιδιά ενέχονται και διαφορετικές αιτίες σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικίες. Στα παιδιά, η Καρδιακή Ανακοπή συμβαίνει συνήθως εκτός νοσοκομείου σε χώρους όπως το σπίτι, το σχολείο ή οι χώροι άθλησης και αναψυχής.
Περίπου, ανάλογα με τον πληθυσμό, έχουμε 1-3 Αιφνίδιους Καρδιακούς Θανάτους παιδιών, ανά 100.000 πληθυσμού, ανά έτος. Σε υψηλά ποσοστά που ξεπερνούν το 80%, ο αιφνίδιος θάνατος ενός παιδιού, οφείλεται σε καρδιολογικά αίτια, ενώ ας σημειωθεί ότι η πιο συχνή αιτία θανάτου νεαρών αθλητών, είναι τα καρδιολογικά προβλήματα και όχι οι τραυματισμοί. Τα αγόρια παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά Καρδιακής Ανακοπής σε σχέση με τα κορίτσια.
Τα αίτια της Καρδιακής Ανακοπής στα παιδιά και τους εφήβους
Στα παιδιά και στους εφήβους, η Καρδιακή Ανακοπή έχει διαφορετικές αιτίες σε σχέση με τους ενήλικες. Όσο μεγαλώνει η ηλικία, τόσο αυξάνεται η συχνότητα της Καρδιακής Ανακοπής λόγω Στεφανιαίας Νόσου.
Ένα από τα πιο συχνά αίτια Αιφνίδιου Καρδιακού Θανάτου σε νεαρά άτομα, είναι η Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια, δηλαδή μια γενετική πάθηση που προκαλεί υπερτροφία και πάχυνση των τοιχωμάτων της καρδιάς, αλλά και αρρυθμίες σε περίπου 1/200-500 άτομα του πληθυσμού. Στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η διαδρομή της Υπερτροφικής Μυοκαρδιοπάθειας είναι καλοήθης, αλλά περίπου 1 στα 3.000 άτομα με την πάθηση αυτή, μπορεί να εμφανίσει Αιφνίδιο Καρδιακό Θάνατο. Άλλες αιτίες Αιφνίδιου Καρδιακού Θανάτου σε παιδιά είναι σοβαρές αρρυθμίες, βαλβιδοπάθειες, μυοκαρδίτιδες και μυοκαρδιοπάθειες.
Συμπτώματα που οφείλουν να μας κινητοποιήσουν στο παιδί μας
Η Καρδιακή Ανακοπή και ο Αιφνίδιος Καρδιακός Θάνατος στα παιδιά, πολύ συχνά επέρχονται ως «κεραυνός εν αιθρία» χωρίς απολύτως καμία προειδοποίηση. Παρά ταύτα δεν θα πρέπει να αγνοούνται τα λιποθυμικά επεισόδια, το αίσθημα προκαρδίων παλμών με την μορφή «φτερουγίσματος», «κενών ή παύσεων» στον καρδιακό ρυθμό, η εύκολη κόπωση, το πρήξιμο στα κάτω άκρα, το μελάνιασμα, ο πόνος, η δυσφορία στο στήθος αλλά και η δύσπνοια κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας καθώς και οι επηρεασμένες παιδιατρικές καμπύλες σωματικής ανάπτυξης.
Αναφέρεται ότι τα θύματα Καρδιακής Ανακοπής, μπορεί να έχουν προειδοποιητικά συμπτώματα μέχρι και 30 ημέρες πριν το επεισόδιο. Επίσης, η παρουσία στην οικογένεια συγγενών καρδιακών παθήσεων ή Αιφνίδιου Θανάτου ειδικά σε νεαρές ηλικίες, οφείλουν να κινητοποιήσουν τους γονείς για να υποβάλλουν τα παιδιά τους σε καρδιολογικό έλεγχο. Ο έλεγχος των παιδιών για καρδιακές παθήσεις από τον Παιδίατρο και τον Καρδιολόγο, μπορεί να αποβεί σωτήριος.
Δεδομένου ότι στην παιδική ηλικία και στην Ελλάδα έχουμε υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας αλλά και κατάχρησης ουσιών, καπνίσματος και αλκοόλ, σε όλο και μικρότερες ηλικίες, είναι σημαντικό τα παιδιά να λαμβάνουν καθοδήγηση από την οικογένεια, το σχολείο και τους αθλητικούς συλλόγους για τις βλαπτικές συνέπειες αυτών των συνηθειών. Η εξέλιξη της Καρδιακής Ανακοπής σε Αιφνίδιο Καρδιακό Θάνατο, μπορεί να αποτραπεί εάν δοθεί άμεσα η κατάλληλη υποστήριξη στον πάσχοντα.
Η άμεση κλήση για βοήθεια, η κλήση του 166 και η άμεση έναρξη ανάνηψης είναι εξαιρετικά σημαντικά. Στους Δημόσιους Χώρους που κρίνεται ότι υπάρχουν πιθανότητες Καρδιακής Ανακοπής, αλλά και σε Αθλητικές Εγκαταστάσεις, είναι σημαντικό να υπάρχουν Αυτόματοι Ηλεκτρικοί Απινιδωτές (ΑΕD), σωστά συντηρημένοι, φορτισμένοι και με επιπλέον μπαταρία φόρτισης. Πιο σημαντική, όμως, είναι η εκπαίδευση όλο και περισσότερων πολιτών στην διαδικασία της Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης και των Πρώτων Βοηθειών και αυτό διότι ακόμα και ο πλέον εξελιγμένος εξοπλισμός καθίσταται άχρηστος αν δεν υπάρχουν άνθρωποι που να γνωρίζουν την χρήση του.
Ευθύνεται η κληρονομικότητα για την Καρδιακή Ανακοπή;
Υπάρχει μια σειρά καρδιακών παθήσεων που μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν Καρδιακή Ανακοπή και έχουν τεκμηριωμένα γενετική αιτιολογία. Ανήκουν σε δύο κατηγορίες: Παθήσεις του μυοκαρδίου και αρρυθμίες. Είναι σημαντικό για τη διάγνωση αυτών των παθήσεων να λαμβάνεται λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό των εξεταζόμενων παιδιών, ώστε να αποκαλυφθούν τυχόν προηγούμενα συγκοπικά επεισόδια ή περιστατικά αιφνίδιου θανάτου στην οικογένεια.
Τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε την Καρδιακή Ανακοπή σε ένα παιδί;
Αφού ελέγξουμε με μια γρήγορη ματιά τον περιβάλλοντα χώρο για την ασφάλεια τη δική μας και του θύματος, καλό θα ήταν να ζητήσουμε ταχύτατα την άδεια των γονέων για τις ενέργειές μας.
Αν το παιδί είναι αναίσθητο, οφείλουμε άμεσα να καλέσουμε σε βοήθεια και να ξεκινήσουμε ανάνηψη, δίνοντας 30 γρήγορες συμπιέσεις στο κέντρο του στήθους του, με ρυθμό περίπου 120 το λεπτό. Κατόπιν, ξεκινάμε να δίνουμε 2 αναπνοές με καθαρό αεραγωγό για κάθε 30 συμπιέσεις του στήθους, μέχρι να έρθει εξειδικευμένη βοήθεια ή και Αυτόματος Ηλεκτρικός Απινιδωτής».
