Το διαβητικό πόδι αποτελεί μια σοβαρή επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη και είναι η πιο συχνή αιτία νοσηλείας σε νοσοκομεία και νοσηλευτικές μονάδες.
Με τον όρο « διαβητικό πόδι » αναφερόμαστε στις βλάβες που μπορεί να δημιουργηθούν στο πόδι ενός ασθενή με διαβήτη, από τον αστράγαλο και κάτω, ως αποτέλεσμα περιφερικής νευροπάθειας ή/και περιφερικής αρτηριοπάθειας, σε συνδυασμό με κάποιο τραυματισμό του ποδιού που δεν έγινε αντιληπτός.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια σε σύγκριση με άλλους.
Εκτιμάται ότι, περίπου1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη παγκοσμίως αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.
Αίτια
Κύριες αιτίες ανάπτυξης του διαβητικού ποδιού είναι η διαβητική νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια οι οποίες οφείλονται στις αυξημένες τιμές γλυκόζης στο αίμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Σημαντικοί παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην εμφάνιση διαβητικού ποδιού:
• Ιστορικό προηγούμενης πληγής ή ακρωτηριασμού κάτω άκρου.
• Κακή ρύθμιση διαβήτη.
• Υπέρταση.
• Παχυσαρκία.
• Προχωρημένες μορφές διαβητικής πολυνευροπάθειας.
• Μειωμένη όραση, λόγω της οποίας τα άτομα σε διαβήτη είναι επιρρεπείς σε τραυματισμούς και δεν διαπιστώνουν εγκαίρως βλάβες στα πόδια τους.
• Τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας.
• Κάπνισμα.
• Διάφορες παραμορφώσεις του ποδιού όπως γαμψοδακτυλία, δυσκαμψία του μεγάλου δακτύλου, υπερκερατώσεις, κάλοι, κ.α.
• Ορμονικοί και γενετικοί παράγοντες.
Συμπτώματα
Τα πρώτα συμπτώματα του διαβητικού ποδιού περιλαμβάνουν:
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα.
• Αλλαγές στη θερμοκρασία του δέρματος.
• Οίδημα.
• Δερματικές αλλαγές (π.χ. ξηροδερμία, απολεπισμός, σκασίματα κ.α.).
• Υπερκερατώσεις ή κάλοι.
• Πτώση τριχών στο σημείο.
• Πληγές ή έλκη ποδιών (εξέλκωση).
• Πόνος στις γάμπες κατά το περπάτημα.
Τα συμπτώματα του διαβητικού ποδιού σε προχωρημένο στάδιο συνήθως είναι:
•Έλκος ή πληγή στο πόδι που δεν κλείνει.
•Μόλυνση πληγών και σχηματισμός αποστημάτων.
•Έντονη ερυθρότητα και μελανιασμένα πόδια.
•Μόλυνση οστών.
•Γάγγραινα ποδιού (αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε ακρωτηριασμό του ποδιού).
•Δυσοσμία.
•Απώλεια αίσθησης του πόνου, ακόμα κι όταν υπάρχει πληγή.
Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι απαραίτητη για τη σωστή αντιμετώπιση και φροντίδα του διαβητικού ποδιού και για την αποφυγή ακρωτηριασμού.
Διάγνωση
Κάθε διαβητικός πρέπει να είναι εκπαιδευμένος από τον γιατρό του, έτσι ώστε να μπορεί να αναγνωρίσει τα συμπτώματα του διαβητικού ποδιού. Αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε σημάδια στα πόδια σας όπως σχισμές, κάλους, αλλαγή στο χρώμα του ποδιού, πόνο, φουσκάλα ή το πόδι έχει γίνει πιο θερμό σε κάποιο σημείο του, τότε θα πρέπει να επισκεφθείτε άμεσα τον γιατρό σας.Η κλινική εξέταση είναι πολύ σημαντική καθώς θα εντοπίσει την έκταση και το βάθος της βλάβης.
Η διάγνωση του διαβητικού ποδιού θα βασιστεί στην κλινική εξέταση των κάτω άκρων, στον έλεγχο της διαβητικής αγγειοπάθειας και νευροπάθειας, στον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου του ασθενούς και σε απεικονιστικές εξετάσεις όπως, απλή ακτινογραφία, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία και triplex των κάτω άκρων.
Οι καλλιέργειες του τραύματος και ο αιματολογικός έλεγχος για τους δείκτες φλεγμονής είναι επίσης μερικά από τα βασικά εργαλεία για τη διάγνωση του διαβητικού ποδιού.
Θεραπεία
Η θεραπεία του διαβητικού ποδιού απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα αντιβιοτικής θεραπείας, χρήσης ειδικών υποδημάτων και επεμβάσεων. Οι επεμβάσεις έχουν σαν στόχο να αντιμετωπίσουν την λοίμωξη, να καθαρίσουν τους κατεστραμμένους ιστούς αλλά και να βελτιώσουν την αιμάτωση και την επούλωση του άκρου. Η μη έγκαιρη ή η ελλιπής αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού οδηγεί συχνά σε ακρωτηριασμό που θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.
Η διατήρηση του σακχάρου στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη των επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη.
Το διαβητικό πόδι αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται από ομάδα ειδικών με εμπειρία σε αυτό το πρόβλημα και η θεραπεία πρέπει να είναι έγκαιρη ώστε να αποφευχθούν οι επιπλοκές.
Μέτρα πρόληψης
Η καλύτερη θεραπεία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του διαβητικού ποδιού είναι η πρόληψη. Υπάρχουν ορισμένοι βασικοί τρόποι φροντίδας και πρόληψης των επιπλοκών του διαβητικού ποδιού που θα πρέπει να τηρείτε σχολαστικά σε καθημερινή βάση:
• Ελέγχετε τα πόδια σας καθημερινά για τυχόν τραυματισμούς, γρατζουνιές, φουσκάλες, κάλους, αλλαγές στο χρώμα ή οτιδήποτε ασυνήθιστο.
• Χρησιμοποιείστε καθρεφτάκι για να ελέγξουμε τα πέλματα αν υπάρχουν πληγές.
• Πλένετε τα πόδια σας καθημερινά με χλιαρό νερό. Μην αφήνετε τα πόδια σας να μουλιάζουν για πολλή ώρα.
• Σκουπίζετε τα πόδια σας καλά με μια καθαρή και στεγνή πετσέτα, ιδιαίτερα ανάμεσα στα δάκτυλα.
• Ενυδατώστε τα πόδια σας αν το δέρμα είναι ξερό.
• Μην περπατάτε ξυπόλυτοι, μέσα ή έξω από το σπίτι (πχ στην παραλία).
• Κρατήστε τα πόδια σας μακριά από πηγές θερμότητας.
• Μην χρησιμοποιείτε αιχμηρά αντικείμενα για την περιποίηση των ποδιών.
• Μην αφαιρείτε τους κάλους μόνοι σας. Απευθυνθείτε πάντα σε εξειδικευμένο προσωπικό.
• Να κόβετε πάντα τα νύχια σε ευθεία γραμμή ώστε να μην υπάρχουν αιχμές που τραυματίζουν τα πόδια σας.
• Αποφύγετε τις σφιχτές κάλτσες και προτιμήστε αυτές που δεν έχουν ραφές.
• Προμηθευτείτε ειδικά υποδήματα για διαβητικούς ή επιλέξτε παπούτσια με βαθύ και ευρύ πέλμα, χαμηλό τακούνι, λείες εσωτερικές ραφές, σκληρή σόλα, μαλακό πάτο και μαλακό πάνω μέρος που να δένουν με κορδόνια ώστε το πόδι να είναι σταθερό.
• Ποτέ μη φοράτε καινούργια παπούτσια για περισσότερο από 1-2 ώρες τις πρώτες μέρες και, όταν τα βγάλετε, πάντα ελέγχετε τα πόδια σας για σημάδια τριβής.
