Η αντιμετώπιση των ουρογεννητικών συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης (Genitourinary Syndrome of Menopause – GSM), όπως η κολπική ξηρότητα, η δυσπαρευνία και η ουρογεννητική δυσφορία, αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις επιζήσασες καρκίνου του μαστού. Η χρήση τοπικών οιστρογόνων, αν και αποτελεσματική, έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου, ιδιαίτερα σε γυναίκες με ορμονοεξαρτώμενους όγκους. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες παρέχουν ενθαρρυντικά δεδομένα που υποστηρίζουν την ασφάλεια αυτής της θεραπείας σε επιλεγμένες περιπτώσεις*.
Ρούλα Σκουρογιάννη
Νεότερα Ερευνητικά Δεδομένα
Μια εκτενής μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) ανέλυσε δεδομένα από 18.620 γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω, οι οποίες διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού μεταξύ 2010 και 2017. Από αυτές, 800 γυναίκες έκαναν χρήση κολπικών κρεμών οιστρογόνων για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Η ανάλυση έδειξε ότι η χρήση τοπικών οιστρογόνων συσχετίστηκε με:
· 47% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του μαστού.
· 44% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία κατά την περίοδο της μελέτης.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ακόμα και σε ασθενείς με ορμονοθετικό καρκίνο του μαστού, η χρήση τοπικών οιστρογόνων δεν συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο υποτροπής της νόσου. Μάλιστα, η παρατεταμένη χρήση άνω των επτά ετών φάνηκε να προσφέρει επιπλέον όφελος επιβίωσης.
Συστηματικές Ανασκοπήσεις και Μετα-αναλύσεις
Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, που δημοσιεύθηκε το 2024, εξέτασε οκτώ μελέτες με συνολικά 24.060 ασθενείς. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η χρήση κολπικών οιστρογόνων δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του μαστού (odds ratio 0.48, 95% CI 0.23-0.98), ούτε με αυξημένη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού ή συνολική θνησιμότητα*.
Επιπλέον, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Oncology το 2024, η οποία ανέλυσε δεδομένα από 49.237 γυναίκες με καρκίνο του μαστού, δεν βρήκε αύξηση της ειδικής θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού σε γυναίκες που έκαναν χρήση κολπικών οιστρογόνων σε σύγκριση με εκείνες που δεν έλαβαν ορμονική θεραπεία μετά τη διάγνωση**.
Κατευθυντήριες Οδηγίες και Κλινική Πρακτική
Οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες του American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) υποστηρίζουν ότι, σε γυναίκες με ιστορικό ορμονοεξαρτώμενου καρκίνου του μαστού που δεν ανταποκρίνονται σε μη ορμονικές θεραπείες για το GSM, μπορεί να εξεταστεί η χρήση χαμηλής δόσης τοπικών οιστρογόνων μετά από ενδελεχή συζήτηση των κινδύνων και των οφελών με τον Ογκολόγο και τον Γυναικολόγο***.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η συνδυασμένη χρήση κολπικών οιστρογόνων με αναστολείς αρωματάσης (AIs) έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του μαστού. Συγκεκριμένα, μελέτη έδειξε ότι γυναίκες που έλαβαν και τις δύο θεραπείες είχαν υψηλότερο ποσοστό υποτροπής σε σύγκριση με εκείνες που έλαβαν μόνο κολπικά οιστρογόνα. Ως εκ τούτου, η απόφαση για χρήση τοπικών οιστρογόνων σε ασθενείς που λαμβάνουν AIs πρέπει να λαμβάνεται με ιδιαίτερη προσοχή και σε στενή συνεργασία με την ογκολογική ομάδα****.
Συμπεράσματα
Τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η χρήση χαμηλής δόσης τοπικών οιστρογόνων για την αντιμετώπιση των ουρογεννητικών συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης είναι ασφαλής για πολλές επιζήσασες καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν εναλλακτικές μη ορμονικές θεραπείες. Η απόφαση για έναρξη τέτοιας θεραπείας πρέπει να βασίζεται σε εξατομικευμένη αξιολόγηση, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό της νόσου, τις τρέχουσες θεραπείες και τις προτιμήσεις της ασθενούς. Η συνεργασία μεταξύ Ογκολόγων, Γυναικολόγων και της ίδιας της ασθενούς είναι καθοριστική για την επίτευξη του βέλτιστου θεραπευτικού αποτελέσματος.
Η συνεχής ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών σχετικά με τις εξελίξεις στη θεραπεία του GSM είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών που νίκησαν τον καρκίνο του μαστού.
Περισσότερες λεπτομέρειες είναι διαθέσιμες στους συνδέσμους:
*https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39521301/ **https://jamanetwork.com/journals/jamaoncology/fullarticle/2811413?utm_source=chatgpt.co
***https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/clinical-consensus/articles/2021/12/treatment-of-urogenital-symptoms-in-individuals-with-a-history-of-estrogen-dependent-breast-cancer/?utm_source=chatgpt.com
****https://auanews.net/issues/articles/2024/june-extra-2024/vaginal-estrogen-safety-for-genitourinary-syndrome-of-menopause-in-breast-cancer-survivors?utm_source=chatgpt.com
