του Χαράλαμπου Πετρόχειλου
Σε μία χώρα που ακόμη και σήμερα και παρά το γεγονός ότι έχει αναγνωριστεί η σπουδαιότητα της πρόληψης για ασθένειες που εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα στο γενικό πληθυσμό, απουσιάζει μία ολοκληρωμένη προσπάθεια αγωγής Υγείας στα σχολεία. Οι προσπάθειες που γίνονται για να καλυφθεί αυτό το κενό από φορείς αναγνωρισμένους από το κράτος, βρίσκουν κλειστές τις πόρτες των σχολικών αιθουσών εξαιτίας αντιδράσεων συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, ενώ τα στοιχεία που αποκαλύπτονται από έρευνες είναι άκρως απογοητευτικά για τη στάση των πολιτών γύρω από την πρόληψη. Η είδηση ότι η δημιουργία μίας συμμαχίας σε επιστημονικό, θεσμικό και πολιτικό επίπεδο, κάτω από την ομπρέλα του υπουργείου Υγείας, για τη διαχείριση της πιο συχνής μορφής καρκίνου που πλήττει τις γυναίκες, τον καρκίνο του μαστού είναι πλέον πραγματικότητα, δεν μπορεί παρά να αποτελεί μία καλή κι ελπιδοφόρα είδηση.
Η Σύμπραξη των ελληνίδων Γυναικών Βουλευτών και Ευρωβουλευτών, που δεσμεύτηκαν να θέσουν στο επίκεντρο των πολιτικών αποφάσεών τους τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού, με την υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας, της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ), της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) και των Συλλόγων Ασθενών «ΑγκαλιάΖΩ», «Άλμα Ζωής» και «Κ.Ε.Φ.Ι», επισημοποιήθηκε την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, με την υπογραφή του «Οδικού Χάρτη για την Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Μαστού».
Ο Οδικός Χάρτης για την Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Μαστού, αποτελεί ουσιαστικά μια σειρά προτάσεων πολιτικής υγείας για τη διαχείριση του καρκίνου του μαστού και συντάχθηκε από εμπειρογνώμονες της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, σε συνεργασία με την Εταιρεία Ογκολόγων- Παθολόγων Ελλάδος, με βάση τα αποτελέσματα μεγάλης έρευνας της ΕΣΔΥ που πραγματοποίησε μαζί με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», για το ταξίδι των γυναικών από τη στιγμή της διάγνωσης του καρκίνου μέχρι την αποθεραπεία.
Ο Υπουργός Υγείας, κος Ανδρέας Ξανθός, σε μήνυμά του που αναγνώσθηκε κατά την έναρξη της εκδήλωσης, αφού τόνισε τη σημασία τέτοιου είδους πρωτοβουλιών, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «…βασικό μέλημα του Υπουργείου Υγείας είναι οι ασθενείς με καρκίνο που εξακολουθούν να δίνουν με αξιοπρέπεια τη μάχη με την αρρώστια, να αισθάνονται ότι η Πολιτεία μπορεί να εγγυηθεί την αξιόπιστη, ποιοτική και αποτελεσματική φροντίδα τους. Το υπουργείο Υγείας, με την ψήφιση του νόμου 4368/2016 διασφάλισε την πρόσβαση των ανασφάλιστων ασθενών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τώρα ο στόχος είναι με τη διαπραγμάτευση των τιμών των ακριβών φαρμάκων, να επιτευχθεί η απρόσκοπτη πρόσβαση των ογκολογικών ασθενών στις νέες, καινοτόμες θεραπείες».
«Το Δημόσιο Σύστημα Υγείας, όμως, βελτιώνεται σταδιακά και παρά τους περιορισμούς και τις αντιξοότητες συνεχίζει να προσφέρει αξιόπιστη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική φροντίδα στους ογκολογικούς ασθενείς. Όσον αφορά τις λίστες αναμονής για ακτινοθεραπεία: Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και πολύ σοβαρό. Όμως με την ολοκλήρωση των προσλήψεων μόνιμου και επικουρικού προσωπικού που είναι σε εξέλιξη αλλά και με την αντικατάσταση μέρους του «γηρασμένου» ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, αναμένεται μια αισθητή αναβάθμιση της λειτουργίας των ειδικών ογκολογικών νοσοκομείων και των ογκολογικών/ακτινοθεραπευτικών τμημάτων σε όλη τη χώρα» υποσχέθηκε ο κ. Ξανθός.
«Χρειάζονται πιο στοχευμένες παρεμβάσεις στον ευαίσθητο τομέα της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της αποτελεσματικής, θεραπευτικής παρέμβασης στον καρκίνο. Όπως, άλλωστε, αναδεικνύεται και από έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, οι μεγάλες καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου εντοπίζονται στο στάδιο από το πρώτο σύμπτωμα ως την πρώτη επίσκεψη στο γιατρό (27%) και από την πρώτη επίσκεψη ως τη διάγνωση (41%) και λιγότερο στα επόμενα στάδια (χειρουργείο 9%, χημειοθεραπεία 8%, ακτινοθεραπεία 11%)», κατέληξε ο υπουργός Υγείας.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ κ. Νίκος Μανιός, αφού μετέφερε τον χαιρετισμό του προέδρου της Βουλής κ. Νίκου Βούτση, ανακοίνωσε ότι η παρούσα Βουλή δεσμεύεται να υπάρξει ειδική συνεδρίαση στο Κοινοβούλιο για τον γυναικολογικό καρκίνο και τις ενέργειες που θα πρέπει να αναληφθούν. Ο κ. Ν. Μανιός έδωσε συγχαρητήρια στην ΕΣΔΥ και το Σύλλογο «Άλμα Ζωής» για την πρωτοβουλία που πήραν να δημιουργηθεί αυτή η «συμμαχία», προκειμένου να τεθούν στο τραπέζι των συζητήσεων των πολιτικών τα βήματα που πρέπει να γίνουν για την ανακούφιση των ασθενών. «Οι πολιτικοί, είπε, είναι διστακτικοί πολλές φορές γιατί δεν είναι έτοιμοι να τα πουν όλα. Εγώ θα σας ξεκαθαρίσω – συνέχισε – πως ένα πλάνο προστασίας από τον καρκίνο έχει πολλές προϋποθέσεις και τώρα είναι η στιγμή για να ξεκινήσουμε τις ευρύτερες προσπάθειες».
Η Υφυπουργός Βιομηχανίας του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού κα. Θεοδώρα Τζάκρη, μιλώντας στην εκδήλωση τόνισε ότι «η πρόληψη του καρκίνου πρέπει να αποτελεί κανόνα. Ευτυχώς, με τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, τα ταμπού που συνόδευαν παλαιότερα την ασθένεια έχουν αποδυναμωθεί. Η στάση της πολιτείας θα πρέπει να είναι δίπλα στις γυναίκες με την οργάνωση εξειδικευμένων μονάδων σε κάθε δημόσιο περιφερειακό νοσοκομείο» καθώς όπως είπε έχει αποδειχθεί ότι η λειτουργία τέτοιων μονάδων συμβάλλει στη μείωση της θνησιμότητας από τη συγκεκριμένη ασθένεια». Και η υφυπουργός κατέληξε λέγοντας: «Δεν πρέπει να μας φοβίζει η ενημέρωση για τον καρκίνο, γιατί η πρόληψη είναι το αντίβαρο σε αυτή την ασθένεια. Και αυτό μπορούμε να το κάνουμε».
Ο Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ κ. Ιωάννης Κυριόπουλος, ο οποίος ήταν συντονιστής της εκδήλωσης μαζί με την πρόεδρο του Πανελλήνιου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» κ. Κλεοπάτρα Γαβριηλίδου σημείωσε ότι «η διαχείριση του καρκίνου μπορεί και πρέπει να είναι πολιτικό θέμα, δεδομένου ότι απαιτεί μία συνολική αντιμετώπιση τόσο σε επιστημονικό όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, προκειμένου να συμβαδίζει η κλινική αποτελεσματικότητα με την οικονομική αποδοτικότητα, με στόχο τη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών σε αποτελεσματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις».
Η κα Βασιλική Τσιάντου, Εξωτερικός Επιστημονικός συνεργάτης – Τομέας Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας της Σχολής σημείωσε ότι «…υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης του προσυμπτωματικού ελέγχου και χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση των γυναικών για να εντοπίζουν εγκαίρως και να αξιολογούν τα συμπτώματα». Η κα. Τσιάντου τόνισε όμως ότι υπάρχει ανάγκη για καθοδήγηση των γυναικών στο σύστημα υγείας από την πρώτη επίσκεψη μέχρι τη διάγνωση αλλά και ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη των γυναικών από τη στιγμή της ανακοίνωσης της διάγνωσης και σε όλο το ταξίδι.
Η κα Κλεοπάτρα Γαβριηλίδου ζήτησε από τις Ελληνίδες βουλευτές και ευρωβουλευτές «να βοηθήσετε και να σταθείτε στο πλευρό των αρμόδιων φορέων και των συλλόγων καρκινοπαθών, προκειμένου να φέρουμε όλοι μαζί τις γυναίκες πιο κοντά στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Σε αυτό το δύσκολο ταξίδι υπάρχει τελικά φως στο τούνελ, αλλά μέχρι εκεί θέλουμε ένα χέρι να ακουμπάμε. Σας ζητάμε να μας το δώσετε».
Η βουλευτής Λαρίσης του ΣΥΡΙΖΑ κα Άννα Βαγενά, με πολύ συγκινητικά λόγια και με δάκρυα στα μάτια, μίλησε για τη μητέρα της η οποία διαγνώσθηκε δύο φορές με πρωτογενή καρκίνο του μαστού και χάρη στην αισιοδοξία και τη δύναμη που επέδειξε κατάφερε να τον νικήσει και να φύγει από τη ζωή από φυσικά αίτια σε μεγάλη ηλικία. «Οι γυναίκες που έρχονται αντιμέτωπες με τον καρκίνο, πρέπει να στέκονται απέναντί του με σθένος, με δύναμη και αγάπη», σημείωσε η κα. Α. Βαγενά προσθέτοντας ότι οι Ελληνίδες βουλευτίνες πρέπει να είναι δίπλα σε αυτές τις γυναίκες.
Η βουλευτής Καρδίτσας του ΣΥΡΙΖΑ κα Χρυσούλα Κατσαβριά, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι οι Ελληνίδες βουλευτές θα αναλάβουν πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της καθιέρωσης προληπτικών ελέγχων και ζήτησε από τους επιστημονικούς φορείς και τους συλλόγους ασθενών να σχεδιάσουν από κοινού ένα χάρτη ενεργειών για την πρόληψη της νόσου.
Η βουλευτής Β’ Πειραιώς της Ένωσης Κεντρώων κα Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου πρότεινε την οργάνωση ειδικής Ημερίδας στο Κοινοβούλιο, ενώ εξέφρασε την πρόθεσή της να καταθέσει επερώτηση στη Βουλή σχετικά με τη διακοπή της δωρεάν χορήγησης του εμβολίου έναντι του HPV στις γυναίκες άνω των 18 ετών. Ο Πρόεδρος της ΕΟΠΕ και Συντονιστής Διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Χανίων κ. Ιωάννης Βαρθαλίτης ανέφερε στην εκδήλωση ότι «η πρόληψη, η διάγνωση και η θεραπεία του καρκίνου δεν μπορεί να αποτελούν μόνο ατομικό ζήτημα της κάθε γυναίκας. Η πολιτεία οφείλει να παρέχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα που να υποστηρίζει τη γυναίκα σε κάθε βήμα του ταξιδιού, το οποίο όπως αποδείχθηκε από την πρόσφατη έρευνα έχει ανυπέρβλητες δυσκολίες που εστιάζονται κυρίως στην πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες υγείας και τη σημαντική οικονομική επιβάρυνση τους».
Ο Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) κ. Θεόδωρος Αγοραστός σημείωσε ότι «…απλές παρεμβάσεις στο σύστημα υγείας μπορούν να μειώσουν σημαντικότατα τη συχνότητα του καρκίνου στις γυναίκες και συγκεκριμένα μιας μορφής γυναικολογικού καρκίνου, του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος οφείλεται στην δράση του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV (HumanPapillomaVirus) και μπορεί να προληφθεί σχεδόν 100%!».
Από την πλευρά τους η κα Μανιώ Κορλέτη, Αντιπρόεδρος του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου ΑγκαλιάΖΩ και η κα Ζωή Γραμματόγλου, Πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών – Εθελοντών – Φίλων – Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.» Αθηνών μοιράστηκαν με το κοινό τις προσωπικές ιστορίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά τα μέλη τους και χαιρέτησαν τη σπουδαία αυτή πρωτοβουλία εκφράζοντας την ελπίδα ότι η συμβολή των γυναικών βουλευτών και ευρωβουλευτών θα δώσει νέα ώθηση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων χιλιάδων καρκινοπαθών.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε μάλιστα η αναφορά της κ. Κορλέτη στις αντιδράσεις Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων στην προσπάθεια να ενημερωθούν οι μαθητές για την αξία του εμβολίου κατά του ιού των ανθρωπίνων Θηλωμάτων όπως και η αναφορά της κ. Γραμματόγλου για παρόμοια προβλήματα που συνάντησε προσπάθεια του ΚΕΦΙ να ενημερωθούν μαθητές για την αξία της διακοπής του καπνίσματος.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν και υπέγραψαν τον Οδικό Χάρτη για την Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Μαστού με τις προτάσεις πολιτικής υγείας για τη διαχείριση του καρκίνου του μαστού 25 γυναίκες βουλευτές και ευρωβουλευτές, μεταξύ των οποίων οι κυρίες: Θεοδώρα Τζάκρη-Υφυπουργός Βιομηχανίας του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού (ΣΥΡΙΖΑ), Βουλευτής Πέλλης, Μαρίνα Χρυσοβελώνη –Υφυπουργός Μεταφορών (ΑΝΕΛ), Ελίζα Βοζεμπέργκ – Ευρωβουλευτής ΝΔ, Ελένη Αυλωνίτου – Βουλευτής Β Αθηνών (ΣΥΡΙΖΑ), Άννα Βαγενά – Βουλευτής Λαρίσης (ΣΥΡΙΖΑ), Βάλια Βαγιωνάκη – Βουλευτής Χανίων (ΣΥΡΙΖΑ), Νάντια Γιαννακοπούλου (εκπροσωπώντας την κα Φώφη Γεννηματά), Χρυσούλα Κατσαβριά – Βουλευτής Καρδίτσας (ΣΥΡΙΖΑ), Χαρούλα Καφαντάρη – Βουλευτής Β’ Αθηνών (ΣΥΡΙΖΑ), Χαρά Κεφαλίδου – Βουλευτής Δράμας (ΠΑΣΟΚ), Γεωργία Μαρτίνου – Βουλευτής Αττικής (ΝΔ), Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου – Βουλευτής Β’ Πειραιώς (Ένωση Κεντρώων), Εύη Χριστοφιλοπούλου, Βουλευτής Αττικής (ΠΑΣΟΚ).
Ο Οδικός Χάρτης για την Αντιμετώπιση του Καρκίνου του Μαστού
Οι πολιτικές διαχείρισης του καρκίνου του μαστού και οι προτάσεις παρέμβασης που διατυπώνονται στον Χάρτη επικεντρώνονται σε τρεις τομείς:
- Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση
Παρεμβάσεις κινητοποίησης των δομών δημόσιας υγείας, πρωτοβάθμιας φροντίδας και ιδιαίτερα του οικογενειακού γιατρού, θεσμοθέτηση από την πολιτεία εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου σε πληθυσμιακό επίπεδο και βελτίωση της πρόσβασης στο γιατρό πρώτης επαφής.
- Διάγνωση, θεραπευτική αντιμετώπιση και παρακολούθηση
Ανάπτυξη του ρόλου του συντονιστή γιατρού για τον καρκίνο του μαστού, ανάπτυξη ειδικών κέντρων αναφοράς γυναικολογικού καρκίνου, ενίσχυση της ολιστικής και διεπιστημονικής προσέγγισης της νόσου για την ιατρική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη της ασθενούς και της οικογένειάς της.
- Έρευνα, αξιολόγηση των υπηρεσιών και χρηματοδότηση της φροντίδας
Συγκρότηση μητρώων ασθενών για τη συλλογή και αξιολόγηση των δεδομένων για τη χάραξη επιστημονικά τεκμηριωμένης πολιτικής για τον καρκίνο του μαστού, αξιολόγηση των διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων ως προς την κλινική αποτελεσματικότητα και την οικονομική αποδοτικότητά τους, εξασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης για τη διαχείριση της νόσου.
Το «ταξίδι» των γυναικών με καρκίνο του μαστού
Η έρευνα του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» για τις συνθήκες πρόσβασης των ασθενών με καρκίνο του μαστού στις υπηρεσίες υγείας ήταν αποκαλυπτική. Τα αποτελέσματα παρουσίασαν στην εκδήλωση η κα Ελπίδα Πάβη, Επιμελήτρια – Τομέας Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ και η κα Βασιλική Τσιάντου, Εξωτερικός Επιστημονικός συνεργάτης – Τομέας Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ. Σύμφωνα με την έρευνα:
- Το 49% των γυναικών δεν είχε κάνει ποτέ αυτοεξέταση μαστού και το 35,7% δεν είχε κάνει ποτέ μαστογραφία. Οι γυναίκες με υψηλό εισόδημα και όσες έχουν σταθερό γιατρό για τον έλεγχο του στήθους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν μαστογραφία.
- Το 30,8% ανέφερε εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρό για υπέρηχο και ψηλάφηση στήθους, και το 26,5% εμπόδια στην πρόσβαση σε μαστογραφία με κύριους λόγους «πολύ απασχολημένη», «αμέλεια», «κόστος».
- Μόλις το 30,7% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα εντόπισαν το πρόβλημα κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου
- Από την πρώτη επίσκεψη σε γιατρό μέχρι την παραπομπή για διερεύνηση πιθανότητας καρκίνου μεσολαβούν κατά μέσο όρο 18 ημέρες.
- Οι ασθενείς επισκέπτονται κατά μέσο όρο 1,8 χειρουργούς για να επιλέξουν τον χειρουργό τους.
- Για την χειρουργική επέμβαση οι περισσότερες γυναίκες επέλεξαν ιδιωτική κλινική – νοσοκομείο (57,4%) αλλά και στα υπόλοιπα στάδια της θεραπείας (χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες) ο ιδιωτικός τομέας έχει υψηλά ποσοστά επιλογής.
- Οι σύλλογοι ασθενών έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών, ενώ το κόστος της επαγγελματικής ψυχολογικής υποστήριξης ήταν ο βασικότερος αποτρεπτικός παράγοντας για όσες γυναίκες ένιωσαν την ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη.
- Τις δαπάνες θεραπείας καλύπτουν κατά κύριο λόγο τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και οι ίδιες οι ασθενείς με ιδιωτικές πληρωμές. Το 47,3% των νοικοκυριών δαπανούν άνω του 20% του οικογενειακού εισοδήματος για την διαχείριση του καρκίνου του μαστού. Περίπου 10% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα αναγκάστηκαν είτε να δανειστούν είτε εκποίησαν περιουσιακά στοιχεία.
Η έρευνα του Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας πραγματοποιήθηκε με τη χορηγία της Roche Hellas, ενώ η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με τη χορηγία της Roche στο πλαίσιο της εκστρατείας για τον καρκίνο του μαστού και τον γυναικολογικό καρκίνο «for HER».
