Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν είναι μόνο ιατρικό πρόβλημα· είναι ένα κοινωνικοοικονομικό ζήτημα με τεράστιο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, στην παραγωγικότητα και στα δημόσια οικονομικά.
Σύμφωνα με την International Diabetes Federation (IDF), πάνω από 540 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως ζουν με διαβήτη, ενώ στην Ελλάδα οι ασθενείς ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο, κυρίως με διαβήτη τύπου 2.
Ο συνδυασμός παχυσαρκίας, καθιστικής ζωής και γήρανσης του πληθυσμού δημιουργεί ένα φαινόμενο με πολλαπλές επιπτώσεις — όχι μόνο στην υγεία, αλλά και στην οικονομική ευρωστία της χώρας.
Ζώντας με διαβήτη: μια αθέατη καθημερινότητα
Η ζωή με διαβήτη μοιάζει με 24ωρη εργασία. Ο ασθενής πρέπει να μετράει καθημερινά το σάκχαρό του, να προσαρμόζει τη διατροφή του, να λαμβάνει φάρμακα ή ινσουλίνη και να παρακολουθεί πιθανά σημάδια επιπλοκών.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί
«Ο διαβήτης είναι μια πάθηση που απαιτεί συνεχή επίγνωση και εκπαίδευση. Αν δεν ζήσεις με αυτόν, δεν καταλαβαίνεις το βάρος του».
Η ασθένεια επηρεάζει την εργασία, τη κοινωνική ζωή, και την ψυχική ισορροπία. Πολλοί ασθενείς βιώνουν διαβητικό burnout, δηλαδή εξάντληση από τη συνεχή ανάγκη αυτοελέγχου. Για μια εργαζόμενη μητέρα, έναν οδηγό νυχτερινών βαρδιών ή έναν ηλικιωμένο με άλλα προβλήματα υγείας, η καθημερινότητα μετατρέπεται σε μόνιμη πρόκληση.
Οι επιπλοκές που κοστίζουν – σε υγεία και σε χρήμα
Ο κακώς ρυθμισμένος διαβήτης συνδέεται με σοβαρές μακροαγγειακές και μικροαγγειακές επιπλοκές όπως:
- Καρδιαγγειακά νοσήματα (έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο)
- Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
- Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (απώλεια όρασης)
- Διαβητικό πόδι (ακρωτηριασμοί)
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η σωστή ρύθμιση του σακχάρου μειώνει τις επιπλοκές έως και 50%. Παρά ταύτα, οι επιπλοκές αποτελούν τον κύριο παράγοντα κόστους για τα συστήματα υγείας και οδηγούν σε αναπηρίες και νοσηλείες που μπορούν να αποφευχθούν.
Οικονομική επιβάρυνση – το πραγματικό κόστος του διαβήτη
Το άμεσο κόστος (φαρμακευτική αγωγή, ιατρικές επισκέψεις, αναλώσιμα) είναι μόνο η αρχή. Το έμμεσο κόστος — από την απώλεια παραγωγικότητας, την πρόωρη συνταξιοδότηση, τις αναρρωτικές άδειες και την ανάγκη φροντιστών — είναι συχνά διπλάσιο.
Σύμφωνα με στοιχεία της OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) αλλά και άλλες οικονομικές αναλύσεις που έχουν γίνει, το 10–15% των συνολικών δαπανών υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες αφορά τον διαβήτη.
Στην Ελλάδα, το ετήσιο κόστος εκτιμάται άνω του 1,5 δισ. ευρώ, με τα δύο τρίτα να προέρχονται κυρίως από τις επιπλοκές. Η εξίσωση είναι απλή: Η πρόληψη κοστίζει λιγότερο από τη θεραπεία των συνεπειών.
Η ελληνική πραγματικότητα: επιτυχίες και κενά
Η χώρα διαθέτει καλή φαρμακευτική κάλυψη μέσω ΕΟΠΥΥ, ωστόσο υπάρχουν ανισότητες στην πρόσβαση, σε διαβητολογικά ιατρεία και ειδικευμένες ομάδες, ειδικά στην περιφέρεια.
Η πολυνοσηρότητα η παχυσαρκία, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία αυξάνουν την ανάγκη για ολοκληρωμένα μοντέλα φροντίδας. Οι νέες ψηφιακές καταγραφές ασθενών και τα εθνικά μητρώα διαβήτη αποτελούν θετικές εξελίξεις, που αν αξιοποιηθούν σωστά, θα βοηθήσουν στη χάραξη στοχευμένης πολιτικής υγείας.
Η πρόληψη ως επένδυση – και όχι δαπάνη
Η εντατική παρακολούθηση, η εκπαίδευση των ασθενών, η χρήση τεχνολογιών συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGM) και η τηλεϊατρική μειώνουν τις επιπλοκές και τις νοσηλείες.
Αν και αυξάνουν το άμεσο κόστος, οδηγούν σε καθαρό οικονομικό όφελος. Διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στην πρόληψη εξοικονομεί έως και 5 ευρώ σε μελλοντικές δαπάνες υγείας.
Οι σύγχρονες θεραπείες (GLP-1, SGLT2) είναι παραδείγματα φαρμάκων που, εκτός από αποτελεσματικότητα, προσφέρουν και οικονομική βιωσιμότητα λόγω της μείωσης των επιπλοκών.
Εθνική στρατηγική για τον διαβήτη – ώρα για δράση
Η Ελλάδα χρειάζεται μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για τον διαβήτη, με δράσεις που θα συνδυάζουν πρόληψη, εκπαίδευση, ψηφιακή παρακολούθηση και διαλειτουργικότητα.
Βασικοί πυλώνες:
- Εκπαίδευση μαθητών και πολιτών για υγιεινή διατροφή και πρόληψη.
- Ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας και των διαβητολογικών ιατρείων.
- Ψηφιακά μητρώα για real-time αξιολόγηση των δεικτών υγείας.
- Διυπουργική συνεργασία των υπουργείων Υγείας, Παιδείας, Εργασίας για μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
«Ο καλώς ρυθμισμένος διαβήτης κοστίζει λιγότερο από τον αρρύθμιστο — και χαρίζει στους ανθρώπους χρόνια ζωής με ποιότητα.»
