Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η προσμονή πριν από μια ιατρική εξέταση συχνά συνοδεύεται από έντονη ψυχολογική πίεση, που εκφράζεται με άγχος, ανησυχία και αβεβαιότητα.
Το φαινόμενο αυτό, γνωστό με τον όρο scanxiety (scan + anxiety δηλαδή σάρωση + άγχος), αφορά την ψυχολογική φόρτιση που βιώνουν πολλά άτομα όχι μόνο πριν και κατά τη διάρκεια της εξέτασης, αλλά και κατά την αναμονή των αποτελεσμάτων, επηρεάζοντας την καθημερινότητά τους και την ψυχική τους ευεξία.
Τα αίτια του scanxiety
Το scanxiety προκαλείται από πολλούς παράγοντες που συχνά συνδέονται μεταξύ τους. Συνήθως προκύπτει από έναν συνδυασμό φόβου για σοβαρή νόσο, αβεβαιότητας, ψυχολογικής πίεσης και προσωπικών παραγόντων που ενισχύουν την ένταση του άγχους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς ψυχικής υγείας, κεντρικό ρόλο παίζει η αβεβαιότητα για τη διάγνωση, καθώς ο φόβος μιας αρνητικής ή σοβαρής διάγνωσης προκαλεί έντονη ανησυχία.
Επιπλέον, προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες όπως σοβαρές ασθένειες ή δύσκολες ιατρικές εξετάσεις, μπορούν να ενισχύσουν την ψυχολογική πίεση και τον φόβο για το άγνωστο.
Η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τη διαδικασία ή τα πιθανά αποτελέσματα της εξέτασης αυξάνει επίσης το άγχος, ενώ η προσωπικότητα του ατόμου παίζει ρόλο, καθώς όσοι έχουν προδιάθεση στο στρες ή υψηλή ευαισθησία στο άγχος είναι πιο επιρρεπείς στο scanxiety.
Πως εκδηλώνεται το scanxiety
Το scanxiety εκδηλώνεται σε διάφορα στάδια της ιατρικής διαδικασίας, επηρεάζοντας την ψυχολογία και το σώμα του ατόμου. Συγκεκριμένα:
• Πριν την εξέταση: Έντονο άγχου ή φοβία για το αποτέλεσμα, προβολή αρνητικών σεναρίων («και αν δείξει κάτι σοβαρό;»).
• Κατά τη διάρκεια της εξέτασης: Αίσθημα αβεβαιότητας, αίσθηση έλλειψης ελέγχου, ανησυχία για τη διαδικασία ή τον πόνο.
• Μετά την εξέταση: Περιμένοντας τα αποτελέσματα οι ασθενείς συχνά βιώνουν υπερανάλυση, αϋπνία, εκνευρισμό και σωματικά συμπτώματα άγχους (ταχυκαρδία, ένταση μυών, πονοκεφάλους).
Τρόποι αντιμετώπισης
Οι τρόποι αντιμετώπισης του scanxiety περιλαμβάνουν διάφορες στρατηγικές που στοχεύουν τόσο στη διαχείριση του στρες όσο και στη μείωση της αβεβαιότητας.
Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε το άγχος πριν από μια ιατρική εξέταση:
• Η ενημέρωση και η επικοινωνία με τον γιατρό παίζουν καθοριστικό ρόλο, καθώς η κατανόηση της διαδικασίας, των πιθανών αποτελεσμάτων και του χρονοδιαγράμματος για τα αποτελέσματα μπορεί να μειώσει σημαντικά τον φόβο και την αίσθηση απώλειας ελέγχου.
• Η εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης, όπως βαθιές αναπνοές, διαλογισμός ή προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, βοηθά στην καταπολέμηση των σωματικών συμπτωμάτων του άγχους, όπως η ταχυκαρδία ή η ένταση στους μύες.
• Η στήριξη από οικεία πρόσωπα ή η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης προσφέρει ψυχολογική ανακούφιση, καθώς η συζήτηση για φόβους και ανησυχίες επιτρέπει την έκφραση συναισθημάτων και την αίσθηση ότι δεν είμαστε μόνοι.
• Η ενασχόληση με δραστηριότητες που αποσπούν την προσοχή, όπως η ακρόαση μουσικής, η ανάγνωση ή η ελαφριά άσκηση, μπορεί να μειώσει τη ρουτίνα της ανησυχίας και να φέρει μια αίσθηση κανονικότητας.
• Σε πιο σοβαρές ή επίμονες περιπτώσεις, η συμβουλευτική ή η ψυχοθεραπεία μπορεί να προσφέρει εργαλεία και τεχνικές για αποτελεσματική διαχείριση του άγχους, βοηθώντας τον ασθενή να αντιμετωπίσει τόσο τις συναισθηματικές όσο και τις γνωστικές προκλήσεις που συνδέονται με τις ιατρικές εξετάσεις.
