Από την σημερινή διαφωνία σχετικά με τον αριθμό των ελλειπτικών φαρμάκων ανάμεσα σε φαρμακοποιούς και αρμόδιους φορείς και μία αληθινή ιστορία για τα αδιέξοδα που έχουν κάνει το πρόβλημα των ελλείψεων διαχρονικό,  στις προτάσεις που μέσω του DailyPharmaNews έρχονται για να δώσουν λύση στο αδιέξοδο.   

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Σε μία πρακτική ήξεις… αφήξεις  ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) που έκανε λόγο για 27 μόλις ελλείψεις φαρμάκων στην ελληνική αγορά προχώρησε τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου με κατεπείγουσα ανακοίνωσή του σε απαγόρευση παράλληλων εξαγωγών για 40 σημαντικά σκευάσματα μεταξύ των οποίων το Tamiflu, το Xarelto, το Eliquis, το Ursofalk, το Salofalk, το Copalia, το Nolvadex κ.α. ουσιαστικά διαψεύδοντας τον εαυτό του αλλά και τον υπουργό Υγείας κ. Βασίλη Κικίλια ο οποίος έχοντας τη σχετική πληροφόρηση από τον αρμόδιο για το θέμα Οργανισμό –που είναι ο ΕΟΦ- είχε προβεί σε ανάλογες δηλώσεις.

Με την προγραμματισμένη για την Τρίτη 28 Ιανουαρίου συνάντηση του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου με τον κ. Κικίλια και τον πρόεδρο του ΕΟΦ κ. Δημήτρη Φιλίππου να αναμένεται να δώσει κάποια πιο σαφή εικόνα για το τι τελικά συμβαίνει με την τεράστια απόκλιση που υπάρχει ανάμεσα σε φαρμακοποιούς και πολιτεία στο θέμα του αριθμού των φαρμάκων που βρίσκονται σε έλλειψη -και προφανώς και κάποιες απαντήσεις στο τι θα πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα- έχει ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς μία ανάρτηση που έκανε ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής κ. Κώστας Λουράντος για το πώς έζησε μία παρόμοια σύσκεψη για το ίδιο θέμα, όταν ήταν στη θέση του προέδρου του ΠΦΣ.

Αναφέρει λοιπόν ο κ. Λουράντος τα εξής:

«Ο κύριος Ηλίας Γιαννόγλου, αντιπρόεδρος του ΕΟΦ τότε και γραμματέας του ΦΣΑ, αντιλαμβανόμενος το μεγάλο πρόβλημα των ελλείψεων (και τότε υπήρχαν αλλά όχι σε αυτό το αριθμό) προκάλεσε συνάντηση των ενδιαφερομένων ή εμπλεκομένων φορέων στα γραφεία του ΕΟΦ.

Ήταν όλοι οι φορείς ... φαρμακοβιομηχανία, συνεταιρισμοί, φαρμακσποθήκες, και φυσικά ο ΠΦΣ!

Άκρη δεν βγάζαμε ... ώσπου κάποια στιγμή ζήτησα από την πρόεδρο τότε κυρία Αντωνίου να απαγορεύσει τις εξαγωγές για συγκεκριμένους κωδικούς που είχαν και τότε έλλειψη!

«Μα δεν γνωρίζετε τι συμβαίνει;» Μου απάντησε! «Οι φαρμακαποθήκες μαζεύουν ποσότητες εξαγώγιμων φαρμάκων και όσο διαρκεί η απαγόρευση τα συσσωρεύουν για να τα εξάγουν, όταν λήξει η απαγόρευση! Γι’ αυτό ακριβώς οι εξαγωγές φαρμάκων μετά την λήξη της απαγόρευσης ... χτυπάνε κόκκινο»!

«Γνωρίζουμε ασφαλώς» απάντησα «ότι οι εξαγωγές είναι νόμιμες από την Ευρωπαϊκή Ένωση! Παρόλα αυτά δεν μπορείτε για λόγους δημόσιας υγείας να απαγορεύσετε την εξαγωγή κάποιων κωδικών ... επ’ αόριστον;»

Δεν απάντησε ... αλλά κατάλαβα!

Γύρισα στον εκπρόσωπο των φαρμακαποθηκαριων που ήταν παρών και τον ρώτησα ευθέως:

«Αν η πρόεδρος του ΕΟΦ απαγορεύσει τις εξαγωγές σε κάποιους κωδικούς χάριν της δημόσιας υγείας, τι θα κάνετε; Θα προσφύγετε εναντίον της απόφασης στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια;»

Η απάντηση δεν με σοκάρισε γιατί ήταν αναμενόμενη:

«Ασφαλώς και θα προσφύγουμε! Δεν θα μας κλείσετε! Από αυτά κερδίζουμε για να έχετε εσείς τις σχετικές εκπτώσεις»!

Μπορεί να είχε και δίκιο! Νομικά κατοχυρωμένοι, οικονομικά πιεσμένοι .... ηθικά όμως;

Σηκώθηκα και έφυγα ... δεν είχε κανένα νόημα η περαιτέρω συζήτηση!».

Με την σημείωση του κ. Λουράντου, πως εκτός από τον κ. Γιαννόγλου ήταν και άλλοι φαρμακοποιοί παρόντες που μπορούν να επιβεβαιώσουν το συμβάν, τόσο από τον ΠΦΣ όσο και από τον συνεταιρισμό, να έχει την αξία της για το ότι πράγματι σε αυτή τη βάση κινείται η πολιτεία στην αποσπασματική και αδιέξοδη αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων -και των παράλληλων εξαγωγών ως βασικής αιτίας τους το DailyPharmaNews αποφάσισε να αναζητήσει κάποιες ικανοποιητικές απαντήσεις.

Απευθύνθηκε λοιπόν στο δικηγόρο και συγγραφέα κ. Πάνο Καπώνη, νομικό σύμβουλο της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών  (ΟΣΦΕ) ζητώντας τη νομική του άποψη για το φλέγον αυτό ζήτημα και η αλήθεια είναι ότι αυτά που ανέφερε ο κ. Καπώνης ήταν πολύ χρήσιμα και διαφωτιστικά.

Καταρχήν φαίνεται πως η νομιμότητα των παράλληλων εξαγωγών δεν είναι αυτονόητη και δεδομένη. Αναφερόμενος στο νομικό σκέλος του ζητήματος των παράλληλων εξαγωγών ο κ. Καπώνης εξήγησε ότι  «οι παράλληλες εισαγωγές-εξαγωγές διέπονται από την κοινοτική – κατ’ άλλους ενωσιακή – νομοθεσία και τα κατ’ εναρμόνιση εθνικά νομοθετήματα. Για να μην κουράζουμε τους αναγνώστες, όλη η σχετική νομοθεσία εμπεριέχεται στο πανεπιστημιακό σύγγραμμα μου “Φαρμακευτικό Δίκαιο” 4^η έκδοση των εκδόσεων Νομική Βιβλιοθήκη. Σύμφωνα με την νομοθεσία αυτή και είναι γνωστό αυτό, οι παράλληλες εξαγωγές φαρμάκων από την Ελλάδα, δεν είναι παράνομες, αρκεί να δηλώνονται και κυρίως να έχει επάρκεια η εσωτερική αγορά και να μην δημιουργείται πρόβλημα δημόσιας υγείας. Ο νόμος (ν. 3580/2007) ορίζει μεν την ελευθερία των εξαγωγών, αλλά με την προϋπόθεση του “απρόσκοπτου εφοδιασμού της εσωτερικής αγοράς”. Δεν μπορεί δηλαδή να απουσιάζουν από τα φαρμακεία και γενικά από την αγορά βασικά φάρμακα και εμβόλια και να γνωρίζουν όλοι (ή οι περισσότεροι) ότι φεύγουν τα φάρμακα για το εξωτερικό παρ’ όλες τις νομικές δεσμεύσεις».

Σε ό,τι αφορά τον τρόπο που αντιμετωπίζεται το ζήτημα ο κ. Καπώνης έχει προτείνει συγκεκριμένη λύση. «Ο ΕΟΦ, έπειτα από την δυσλειτουργία που διαπιστώνεται από την κατάχρηση της διαδικασίας των παράλληλων εξαγωγών, κατά καιρούς προβαίνει στην απαγόρευση εξαγωγής φαρμακευτικών σκευασμάτων που κρίνονται αναντικατάστατα. Όμως αυτό το σύστημα δεν απέδωσε πολύ και έχουν δίκαιο οι φαρμακοποιοί να διαμαρτύρονται βασικά ως λειτουργοί της δημόσιας υγείας. Όπως γνωρίζετε κ. Πετρόχειλε, στο 5^ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο στον Βόλο, σχετικά πρόσφατα, πρότεινα ως αποτελεσματικό μέτρο, τον αυστηρό έλεγχο των αποθεμάτων των εταιρειών και φαρμακαποθηκών που – είναι γνωστές στον ΕΟΦ – και που δραστηριοποιούνται στις παράλληλες εξαγωγές. Με αυτόν τον τρόπο θα κατοχυρωθεί η επάρκεια για την εσωτερική αγορά».

Βεβαίως για να γίνει αυτό με αποτελεσματικό τρόπο χρειάζεται οι αρμόδιοι φορείς να κινηθούν με συστηματικό τρόπο τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. «Θα μπορούσαν τόσο ο ΕΟΦ, όσο και η Ελληνική Πολιτεία να ενισχύσουν με φαρμακευτικό προσωπικό τους ελέγχους των αποθεμάτων, αλλά και τη νομιμότητα κάποιων “φαρμακευτικών εταιρειών” που δεν είναι φαρμακαποθήκες, αλλά και να θέσουν το πρόβλημα αυτό στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μια και η Ε.Ε. δεν εναρμονίζει την αντίστοιχη νομοθεσία για όλα τα κράτη-μέλη. Εδώ – όπως και σε άλλα θέματα – έχουμε σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των κρατών του νότου με εκείνων του βορρά». 

Πάντως σε ό,τι αφορά την πρόταση του κ. Καπώνη για τη δήλωση των αποθεμάτων τους «και σήμερα –αναφέρει- είναι γνωστό ότι ο ΕΟΦ επισημαίνει την υποχρέωση των κατόχων άδειας χονδρεμπορικής πωλήσεως να δηλώνουν τα αποθέματα τους κάθε φορά που απαγορεύει την εξαγωγή. Πιστεύω όμως ότι αυτή η δήλωση θα έπρεπε να γενικευτεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα που θα καθοριστεί με σχετική Υπουργική Απόφαση, σύμφωνα με το άρθρο 14 ν. 1316/1983. Εξ άλλου, ο ΕΟΦ σύμφωνα με τον ίδιο νόμο υποχρεούται “να λαμβάνει κάθε μέτρο για τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς … και για την αποφυγή ελλείψεων”».

Ένα σημαντικό πάντως εδώ να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τον κ. Καπώνη «τίθεται εν αμφιβόλω εάν υπάρχουν πράγματι ελλείψεις ή σε ποιο βαθμό αληθεύει το είδος και ο όγκος των σκευασμάτων που λείπουν. Η επαλήθευση του μεγέθους των φαρμάκων που λείπουν από την ελληνική φαρμακευτική αγορά, μπορεί με έρευνα των κατά τόπους φαρμακευτικών συλλόγων από τα φαρμακεία μέλη τους να αποδειχθεί. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να δοθούν συγχαρητήρια στον Φαρμακευτικό Σύλλογο Λαρίσης και στον πρόεδρό του κ. Θάνο Κουτσούκη που πήρε την πρωτοβουλία να συγκεντρώσει στατιστικά τις ελλείψεις της περιοχής ευθύνης του. Με αυτόν το τρόπο θα υπάρχει η πραγματική διάσταση των ελλείψεων και γι’ αυτά τα αποτελέσματα, καμία αρμόδια διοικητική αρχή ή το αρμόδιο Υπουργείο δεν θα μπορούν να έχουν διαφορετική άποψη».