Οι ασθενείς με σοβαρές χρόνιες παθήσεις ανήκουν στις πληθυσμιακές ομάδες υψηλού κινδύνου και πρέπει να προστατεύονται όσο το δυνατόν από κάθε λοίμωξη, πολύ δε περισσότερο από την COVID-19. Όλα όσα πρέπει να προσέχουν ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες γύρω από τη συγκεκριμένη λοίμωξη περιλαμβάνονται σε ένα πολύ ενδιαφέρον και κατατοπιστικό βίντεο, αποτέλεσμα συνεργατικής δουλειάς της Μονάδας Μεσογειακής Αναιμίας και των Ειδικών Ιατρείων του Ιπποκράτειου Γενικού Νοσοκομείου Αθήνας, που έγινε με σκοπό την ενημέρωση των ασθενών.

Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

Η σωστή ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου σχετικά με την COVID-19 για να περιοριστεί η εξάπλωση της πανδημίας αποτελεί υποχρέωση της ιατρικής κοινότητας στο πλαίσιο της  προσπάθειας που καταβάλλεται για την προστασία πληθυσμιακών ομάδων με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από τον ιό SARS-COV-2. Απαντώντας σε ερωτήσεις ασθενών και των οικείων τους αλλά και ενημερώνοντας για πολλά σχετικά με το νέο κορωνοϊό ζητήματα, η ομάδα των ιατρών του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθήνας –αποτελούμενη από τους: Αγγέλη Κωνσταντίνα, Αν. Καθηγήτρια Καρδιολογίας, Κοσκίνα Ιωάννη, Καθηγητή Παθολογίας-Ηπατολογίας και Ντελίκου Σοφία, Αιματολόγο*– δημιούργησε ένα πλήρως ενημερωτικό βίντεο, διάρκειας περίπου 7:30 λεπτών, με όλες τις πληροφορίες που αφορούν κυρίως ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες.

Το βίντεο έχει ανεβεί στο youtube και μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να το δει, πατώντας εδώ.
Σχετικά με το περιεχόμενο του βίντεο, οι τρεις γιατροί, υπεύθυνοι αντίστοιχα στο Ειδικό Καρδιολογικό Ιατρείο Αιμοσφαιρινοπαθείων , στο Ειδικόύ Ηπατολογικό Ιατρείο Αιμοσφαιρινοπαθειών και στη Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας και Δρεπανοκυτταρικής Νόσου του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου, μας εξηγούν ποια συμπτώματα εμφανίζουν οι ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες σε περίπτωση που νοσήσουν από την COVID-19, αλλά και τις καρδιολογικές, ηπατολογικές και αιματολογικές επιπλοκές, σε περίπτωση νόσησης, χρήσιμες γενικές οδηγίες αλλά και οδηγίες για την αιμοδοσία και τη μετάγγιση αίματος.

Το ενημερωτικό περιεχόμενο του βίντεο

Οι κορωνοϊοί είναι μία ομάδα ιών που συνήθως προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις με ποικίλη σοβαρότητα στον άνθρωπο και στα ζώα. Εκτιμάται ότι περίπου το ένα τρίτο των λοιμώξεων ανώτερου αναπνευστικού στον άνθρωπο μπορεί να προκαλείται από κορωνοϊούς. Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και εύκολα και σταθερά διασπείρεται στην κοινότητα.

COVID-19 και Αιμοσφαιρινοπάθειες

Οι ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες εμφανίζουν πολλές φορές διαταραχές στο ανοσοποιητικό τους σύστημα από πολλαπλές αιτίες: σπληνεκτομή, αιμοσιδήρωση, φαρμακευτική αγωγή , χρόνιες λοιμώξεις κλπ που μπορεί να προδιαθέτουν σε αυξημένη εμφάνιση λοιμώξεων ιογενών ή βακτηριδιακών.

Η συμπτωματολογία της λοίμωξης από COVID-19 είναι η ίδια και για τους ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες και περιλαμβάνει:

• Πυρετό
• Βήχα
• Κακουχία-μυαλγίες
• Κεφαλαλγία
• Δύσπνοια
• Αλλά και πιο άτυπα συμπτώματα όπως: διάρροια, ανορεξία, απώλεια όσφρησης, απώλεια γεύσης.

Για τα άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού κρίνεται ιδιαίτερα αναγκαία η συστηματική εφαρμογή όλων των μέτρων για την πρόληψη της μετάδοσης και διασποράς του νέου κορωνοϊού Covid-19, με έμφαση στα ακόλουθα:

• Αποφυγή επαφής με άτομα με συμπτωματολογία λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος
• Εφαρμογή της υγιεινής των χεριών και αποφυγή επαφής των χεριών με το πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα)
• Πλύσιμο των χεριών πριν και μετά την τοποθέτηση μάσκας
• Συμμόρφωση στη χρόνια φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν και στις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών
• Άμεση επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος και ιατρική αξιολόγηση
• Αποφυγή επισκέψεων σε χώρους υπηρεσιών υγείας χωρίς σοβαρό λόγο.

• Είναι αναγκαίο οι μεταγγιζόμενοι ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες να συνεχίσουν το πρόγραμμα μεταγγίσεων τους χωρίς να  αναβάλλουν το προγραμματισμένο τους ραντεβού λόγω φόβου.
• Καλό είναι να διατηρείται απόσταση ασφαλείας μεταξύ των μεταγγιζόμενων (όχι συγχρωτισμός) και η λιγότερη δυνατή έκθεση σε πολλά άτομα (ραντεβού με τα ίδια άτομα κάθε φορά στο μέτρο του εφικτού)
• Προ μετάγγισης καλό θα ήταν να υπάρχει θερμομέτρηση (ιδανικά και λίγες ημέρες πρίν την μετάγγιση να παρακολουθείται η θερμοκρασία).

Τι κάνω αν έχω συμπτώματα COVID-19;

• Εάν παρουσιάσετε συμπτώματα όπως πυρετό, βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή  επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό  της Μονάδας σας
• Μην επισκέπτεστε άσκοπα την Μονάδα διότι υπάρχει κίνδυνος να διασπείρετε την λοίμωξη και σε άλλους ασθενείς
• Επικοινωνήστε με τον ΕΟΔΥ ή σε συνεννόηση με τους θεράποντες ιατρούς σας μεταβείτε σε νοσοκομείο αναφοράς για περαιτέρω εξέταση ή και  νοσηλεία
• Η μετάγγιση καλό είναι να γίνει σε θάλαμο απομόνωσης από ειδικευμένο προσωπικό.

Καρδιολογικές επιπλοκές- σημεία προσοχής 

• Οι ασθενείς χωρίς προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο είναι σε χαμηλότερο κίνδυνο για ανεπιθύμητες εκδηλώσεις  σε περίπτωση μόλυνσης με COVID-19.
• Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε ασθενείς που λαμβάνουν κατάλληλη ιατρική θεραπεία για μόλυνση με COVID-19.
• Η τρέχουσα προτεινόμενη ιατρική θεραπεία αποτελείται από ένα συνδυασμό αζιθρομυκίνης και υδροξυχλωροκίνη.
• Και τα δύο φάρμακα είναι γνωστά για την παράταση του διαστήματος QT που προδιαθέτει σε πολυμορφικές κοιλιακές αρρυθμίες (torsades de pointes)
• Σημαντικό ποσοστό των ασθενών με Αιμοσφαιρινοπάθειες λαμβάνουν διουρητικά, κυρίως υδροχλωροθειαζίδη, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην επακόλουθη υποκαλιαιμία και υπομαγνησιαιμία που προδιαθέτουν περαιτέρω σε  αρρυθμίες.
• Είναι σημαντικό να υπάρχει ΗΚΓφική παρακολούθηση καθολη την διάρκεια της θεραπείας και σύγκριση του ΗΚΓφήματος με ένα προηγούμενο.

Ηπατολογικές επιπλοκές- σημεία προσοχής 

• Με βάση τα ιατρικά αρχεία από νοσηλευόμενους ασθενείς, η μόλυνση από το COVID-19 μπορεί να προκαλέσει ηπατική βλάβη με αυξημένα επίπεδα AST και ALT και ελαφρά αυξημένη χολερυθρίνη σε ποσοστό που κυμαίνεται από 14% έως 53%.
• Συμμετοχή του ήπατος συμβαίνει  συχνότερα σε πιο σοβαρές περιπτώσεις COVID-19 παρά σε ήπιες.
• Η ηπατική βλάβη σε ήπιες περιπτώσεις COVID-19 είναι παροδική και δεν απαιτεί ειδική θεραπεία. Επίσης, οι ασθενείς με υποκείμενη ηπατική νόσο μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε ηπατική βλάβη, αλλά δεν υπάρχουν ισχυρά δεδομένα.
• Οι προτεινόμενοι θεραπευτικοί παράγοντες (χλωροκίνη, remdesivir, tocilizumab) που χρησιμοποιούνται σε κλινικές δοκιμές για τη θεραπεία σοβαρών συμπτωματικών ασθενών με COVID-19 μπορεί να είναι ηπατοτοξικοί και είναι αναγκαία  η στενή παρακολούθηση των ηπατικών ενζύμων .
• Η παρουσία μη φυσιολογικής βιοχημείας του ήπατος δεν αποτελεί αντένδειξη για τη χρήση θεραπευτικών παραγόντων  κατά της COVID.

Αιματολογικές  επιπλοκές σημεία προσοχής 

• Στους περισσότερους ασθενείς με θαλασσαιμία, οι δείκτες της ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων και της πήξης είναι  αυξημένοι, ακόμη και χωρίς σημαντικά θρομβοεμβολικά επεισόδια.
• Η χρήση προφυλακτικών αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων και / ή αντιπηκτικών κουμαρίνης για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου θρόμβωσης έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε ασθενείς με θαλασσαιμία, ειδικά σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε σπληνεκτομή ή έχουν κολπική μαρμαρυγή
• Η αύξηση των d-dimers είναι ένα από τα συνηθέστερα εργαστηριακά ευρήματα σε ασθενείς με COVID-19 που απαιτούν νοσηλεία.
• Η μόνη ευρέως διαθέσιμη θεραπεία εν προκειμένω είναι η προφυλακτική δόση ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους (LMWH), η οποία θα πρέπει να χορηγείται  σε ΟΛΟΥΣ ασθενείς με αυξημένα d-dimers
• Μερικοί ασθενείς που παρουσιάζουν σήψη από COVID-19 έχουν εργαστηριακές ενδείξεις υπερβολικής φλεγμονώδους ανταπόκρισης (σύνδρομο απελευθέρωσης κυτταροκινών), επίμονο πυρετό, αυξημένους δείκτες φλεγμονής όπως φερριτίνη και CRP.  Είναι χρήσιμο να είναι γνωστές οι βασικές τιμές (baseline) της φεριτίνης και των άλλων εξετάσεων τους.
• Ιδιαίτερη προσοχή στην χορήγηση χλωροκίνης σε ασθενείς που συνυπάρχει έλλειψη G6PD

Γενικές Οδηγίες

• Διασφαλίστε στο μέτρο του εφικτού πως διαθέτετε επαρκή ποσότητα από τη φαρμακευτική σας αγωγή.
• Επικοινωνήστε με τους ιατρούς σας τηλεφωνικά να σας συνταγογραφήσουν τα φάρμακα σας κλπ. ώστε να μην χάνετε χρόνο αναμένοντας  στην επόμενη επίσκεψη σας.
• Φροντίδα σωματικής υγείας για τη ρύθμιση του συναισθήματος.
• Ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ύπνος, ξεκούραση, σωματική άσκηση.
• Στο σπίτι στα πλαίσια του δυνατού, αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ, του καπνίσματος και της χρήσης ουσιών.
• Διατήρηση της επικοινωνίας με ανθρώπους που δε μας αγχώνουν.

Αιμοδοσία-Μετάγγιση Αίματος

Η μετάγγιση αίματος είναι ασφαλής.

Αν και έχουν βρεθεί αντισώματα για τον COVID-19 στο πλάσμα ασθενών που έχουν αναρρώσει, οι ασθενείς με Αιμοσφαιρινοπάθειες λαμβάνουν αποπλασματοποιημένα και λευκαφαιρεμένα παράγωγα αίματος που τα καθιστούν ΑΣΦΑΛΗ προς μετάγγιση.

* Η Επιμέλεια της συγκεκριμένης εργασίας ανήκει στην ιατρική ομάδα, που αποτελείται από τους:

• Αγγέλη Κωνσταντίνα –Αν.Καθηγήτρια Καρδιολογίας Υπεύθυνη Ειδικού Καρδιολογικού Ιατρείου Αιμοσφαιρινοπαθείων Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας
• Κοσκίνα Ιωάννη- Καθηγητή Παθολογίας-Ηπατολογίας Υπεύθυνος Ειδικού Ηπατολογικού Ιατρείου Αιμοσφαιρινοπαθειών Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας
• Ντελίκου Σοφία- Αιματολόγο –Υπεύθυνη Μονάδας Μεσογειακής Αναιμίας και Δρεπανοκυτταρικής Νόσου Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας