Έφτασε  η ώρα για τα ολοκληρωμένα δίκτυα πρωτοβάθμιας φροντίδας

Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου

Η πανδημία εκτός από τις άμεσες επιδράσεις στη νοσηρότητα έχει συναρτηθεί με σημαντικές επιδράσεις, όπως είναι η ψυχική υγεία, η ποιότητα ζωής (δηλαδή κατάθλιψη, αυτοκτονικός ιδεασμός). Και εδώ φαίνονται οι πολυδιάστατες προκλήσεις και ανάγκες του πληθυσμού, που έρχεται να αντιμετωπίσει ο λειτουργός της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Δηλαδή καλείται με δίκαιο τρόπο να παράσχει ισότιμη φροντίδα, ενόσω η πανδημία οξύνει τα ηθικά αδιέξοδα. Η έννοια του ηθικού αδιεξόδου έχει περιγραφεί εδώ και 30 χρόνια και εμπεριέχει εσωτερικούς παράγοντες, εξωτερικούς παράγοντες στις κλινικές συνθήκες και καταστάσεις, που ουσιαστικά συμβάλλουν στα ηθικά διλήμματα και αδιέξοδα που βιώνουν οι επαγγελματίες υγείας. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και με απομακρυσμένες περιοχές. Οι διαπιστώσεις ανήκουν στον Δρ. Ανάργυρο Μαριόλη, οικογενειακό γιατρό, διευθυντή του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης, και μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, ο οποίος κατά την τοποθέτηση του σε διαδικτυακή εκδήλωση με τίτλο «Η δημόσια υγεία στη δίνη της πανδημίας» μίλησε ανοιχτά για τις πληγές της ΠΦΥ στη χώρα μας με αφορμή και το αποτύπωμα της πανδημίας που ζει ο πλανήτης από τις αρχές του 2020. Με αφορμή την πανδημία οι προβληματισμοί των λειτουργών υγείας περιλαμβάνουν τις ελλείψεις ιατρονοσηλευτικού προσωπικού (εδώ και πολλά χρόνια), την εκτέλεση αλλότριων καθηκόντων λόγω ακριβώς αυτής της έλλειψης, τις ανάγκες ακόμη και σε διαγνωστικά τεστ, σε φάρμακα, σε θεραπεία, ανέφερε ο Ανάργυρος Μαριόλης, ο οποίος να θυμίσουμε ότι για το 2019 ανακηρύχθηκε καλύτερος Οικογενειακός Γιατρός της Ευρώπης από τον Οργανισμό WONCA Europe.

Δυσκολία πρόσβασης στο σύστημα υγείας για noncovid περιστατικά

Ουσιαστικά τίθενται ζητήματα προτεραιοποίησης της παροχής φροντίδας βάση οδηγιών, και με τη δυσκολία πρόσβασης στο σύστημα υγείας για noncovid περιστατικά, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Υπάρχουν αναβολές διενέργειας εξετάσεων, αδυναμία ανακούφισης του κόσμου, δυσμενείς εκβάσεις και δυσκολίες που αφορούν στην απομόνωση και την παρακολούθηση κατ’ οίκον ασθενών με κορονοϊό, είπε ο γιατρός της Μάνης. «Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια η υγεία του ελληνικού πληθυσμού παρουσιάζει έναν επιβραδυνόμενο ρυθμό βελτίωσης και σχετική επιδείνωση σε σχέση με άλλους πληθυσμούς της ΕΕ. Αυτή η αναφορά αποτυπώνεται στην πορεία των γενικών δεικτών υγείας. Ουσιαστικά τα συστήματα υγείας (και στη χώρα μας) αδυνατούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες υγείας και στις προσδοκίες των πολιτών. Οι επιδόσεις στη χώρα μας στον τομέα της πρόληψης μέχρι και σήμερα είναι πάρα πολύ χαμηλές, καθώς κατέχουμε την πρώτη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο στα ποσοστά καπνίσματος, όσο και παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας, αλλά και στις υφιστάμενες δοκιμασίες προσυμπτωματικού ελέγχου για καρδιαγγειακά νοσήματα, κακοήθειες κλπ». Και από την άλλη, τόνισε ο κ. Μαριόλης, περιμένουμε μία αλλαγή ακόμα και στην κουλτούρα, στην ποιότητα της ΠΦΥ. Σε αυτό το σημείο δηλαδή της πρώτης επαφής του ασθενούς με το σύστημα υγείας. Που σημαίνει να μπορούμε να παρέχουμε ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας, οι οποίες να καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό τις βασικές ανάγκες όχι μόνο στα άτομα, αλλά και στις οικογένειες, σε κάθε στάδιο της ζωής τους.

Καθυστερήσεις στη διάγνωση, στη θεραπεία, και σπατάλη των πόρων

«Υπάρχουν όμως στρεβλώσεις, φραγμοί και εμπόδια, που εν πολλοίς αποδίδονται στα χρόνια δομικά προβλήματα του υγειονομικού τομέα. Μιλάω για την υποτίμηση της εξατομικευμένης πρόληψης και της προαγωγής υγείας, τη μονομερή εστίαση στη νοσοκομειακή περίθαλψη, στην ακριβή βιοϊατρική τεχνολογία, την έλλειψη της ολοκληρωμένης και διεπιστημονικής φροντίδας, καθώς και την απουσία διασύνδεσης των υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας με τις υπηρεσίες των ανώτερων βαθμίδων, τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, της Δημόσιας Υγείας, αλλά και της κοινωνικής φροντίδας. Δηλαδή ένας κατακερματισμός που συνεπάγεται από αλληλοεπικαλύψεις υπηρεσιών, λάθη, καθυστερήσεις στη διάγνωση, στη θεραπεία, αλλά και σπατάλη των πόρων. Καταβολή υψηλών ιδιωτικών δαπανών, εμπορευματοποίηση της υγείας, αλλά και εμπόδια στην πρόσβαση, ειδικότερα των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, που ουσιαστικά προάγουν τις ανισότητες στην υγεία και ορθώνουν φραγμούς στην προσπάθεια για την ανασυγκρότηση και την ανάκαμψη της ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας στη χώρα μας. Επομένως οι πολίτες αντιμετωπίζουν μία πρωτόγνωρη στην υγειονομική ιστορία κατάσταση, χωρίς εκείνη την υποστήριξη της πρώτης γραμμής που θα θέλαμε όλοι, παρόλα τα βήματα και τον εντυπωσιακό τρόπο που λειτούργησε το σύστημα στο κομμάτι των εμβολιασμών. Παράλληλα υπομένουν παράπλευρες βλάβες στην υγεία τους, από μία δραματική πτώση στην πρόσβαση και στη διαθεσιμότητα, για ουσιώδεις υπηρεσίες υγείας, από το κέντρο της Αθήνας ως το πιο απομακρυσμένο χωριό. Μιλάμε για χρόνια μη μεταδοτικά νοσήματα, για την υγεία του παιδιού και της μητέρας, για τον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου κλπ».

Με έξυπνες επενδύσεις η Ελλάδα μπορεί να διασφαλίσει ένα ισχυρό υγειονομικό δυναμικό

Με έξυπνες επενδύσεις μπορεί να διασφαλίσει η χώρα μας ένα ισχυρό υγειονομικό δυναμικό, το οποίο να λειτουργεί σε αποδοτικές και επαρκώς εξοπλισμένες υποδομές, σύμφωνα με τον Δρ. Μαριόλη . Αυτό το εγχείρημα μπορεί να δράσει αποδοτικά και αποτελεσματικά με τη συνέργεια, αλλά και τη συμπληρωματικότητα των υπηρεσιών, όπως τα ολοκληρωμένα δίκτυα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. «Όταν πριν από 25 χρόνια αναφερόταν σε αυτά ο καθηγητής Κυριόπουλος, οι περισσότεροι αντιδρούσαν έντονα. Νομίζω ότι έχει έρθει η ώρα, αν θεωρούμε ότι η Πρωτοβάθμια αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα του συστήματος υγείας. Και παρόλο που υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός διαφορετικών εκδοχών οργάνωσης και λειτουργίας: Κέντρα Υγείας, περιφερειακά ιατρεία, τοπικές μονάδες, πολυιατρεία του Εθνικού δικτύου υγείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, συμβεβλημένα ιατρεία και εργαστήρια του ΕΟΠΥΥ, ελεύθερα ιδιωτικά ιατρεία, κοινωνικά ιατρεία, εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων. Για όλες αυτές τις δομές το ερώτημα είναι αν μπορούν να λειτουργήσουν προς μία αποτελεσματική πρώτης γραμμής άμυνα, ακόμη και κατά των επιδημιών, αλλά και των αναδυόμενων παγκόσμιων απειλών για την υγεία που να ξεκινάνε από το Α και να τελειώνουν στο Ω. Μιλάμε για αναγκαιότητα ουσιαστικής προτεραιοποίησης γιατί ουσιαστικά υπάρχει απουσία ενός οργανωμένου ολοκληρωμένου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας στην Ελλάδα, που αποτελεί διαχρονικά την κρίσιμη παράμετρο των περισσότερων προβλημάτων».

Η Πολιτεία να εκπονήσει άμεσα ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο μεταρρύθμισης της ΠΦΥ

Η εθνική πολιτική για την υγεία οφείλει να εστιάσει εμφατικά στην ανασυγκρότηση της πρωτοβάθμιας και να αναλάβει σαφείς και συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την ανάπτυξη της, υπογραμμίζει το μέλος της Επιτροπής του υπουργείου Υγείας. «Ο πυρήνας του εγχειρήματος αποτελείται από την πολιτική δέσμευση προτεραιοποίησης του θέματος σε συνδυασμό με την αναγκαία επένδυση σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Υπό το πρίσμα αυτό είναι αναγκαίο η Πολιτεία να εκπονήσει άμεσα, να υποστηρίξει και να εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο μεταρρύθμισης της ΠΦΥ. Να ακολουθεί όμως τους κανόνες της τεκμηριωμένης φροντίδας υγείας, της βιοηθικής και της δεοντολογίας, και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες υγείας του ελληνικού πληθυσμού. Να λαμβάνει υπόψιν τις συστάσεις των διεθνών οργανισμών και να συνοδεύεται όμως από μία παράλληλη ανάπτυξη των υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας Δημόσιας Υγείας και πρόληψης με τις οποίες πλέον η ΠΦΥ πρέπει να διασυνδέεται. Βασικός στόχος αυτής της προτεινόμενης μεταρρύθμισης πρέπει να είναι η κάλυψη του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού με ολοκληρωμένες, ποιοτικές, ανθρωποκεντρικές αποτελεσματικές και αποδοτικές πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας. Θα πρέπει όμως αυτό το μεταρρυθμιστικό σχήμα να υπερβεί στοιχηματικές διακρίσεις ανάμεσα στις υφιστάμενες δομές της πρωτοβάθμιας, του δημόσιου τομέα της κοινωνικής ασφάλισης της τοπικής αυτοδιοίκησης και του ιδιωτικού τομέα».