Μπορεί να δημιουργεί μεταλλάξεις στο ανθρώπινο DNA και να βοηθά τη δημιουργία νέων μεταλλάξεων του ιού

 Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου

«Η μολνοπιραβίρη είναι πιθανό και να δημιουργεί μεταλλάξεις στο ανθρώπινο DNA και να βοηθά τη δημιουργία νέων μεταλλάξεων του ιού.Tο χάπι που εγκρίθηκε πρόσφατα από το FDA με οριακή πλειοψηφία 13-10 εγείρει στον επιστημονικό χώρο σοβαρές επιφυλάξεις για την ασφάλεια του. Πρόκειται για τεκμηριωμένες επιστημονικά επιφυλάξεις με βάση επιστημονικές δημοσιεύσεις και εργαστηριακά δεδομένα, που εκφράστηκαν και από την μειοψηφία της αρμόδιας επιτροπής του FDA, καθώς και από άλλους ειδικούς επιστήμονες, όπως εγώ». Τα παραπάνω αναφέρει σε συνέντευξη του στο DailyPharmaNews ο βιολόγος Διευθυντής του Τομέα Βιοχημείας στο Ολλανδικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης Αναστάσσης Περράκης, τονίζοντας ωστόσο κατηγορηματικά ότι τα εμβόλια δεν αλλάζουν το DNA. «Ο μοριακός μηχανισμός των εμβολίων δεν δικαιολογεί καμία απολύτως επιφύλαξη και κανένας ειδικός επιστήμονας σε καμία αρμόδια επιτροπή δεν υποστήριξε ποτέ κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει για τα εμβόλια καμία απολύτως επιστημονική βάση για τον ισχυρισμό αυτό».

Ο διακεκριμένος βιολόγος απαντά στο αν τελικά είναι σωστό να γίνεται η τρίτη δόση στους 3 μήνες και τι δεδομένα υπάρχουν μέχρι στιγμής για τα εμβόλια και τα φάρμακα σε σχέση με την Όμικρον. Όσον αφορά το θέμα της υποχρεωτικότητας για τους άνω των 60 η απάντηση του είναι διττή: «Ως πολίτης κρίνω την πολιτική απόφαση επιβολής διοικητικού προστίμου στους ανεμβολίαστους, ομολογία της αποτυχίας της εμβολιαστικής στρατηγικής της κυβέρνησης, ως ένα αυταρχικό μέτρο που καλύπτει διαχρονικές αδυναμίες και αστοχίες. Ως επιστήμονας όμως δεν μπορώ παρά να δεχθώ ότι το μέτρο αυτό ήταν απαραίτητο να ληφθεί, εφόσον ο εμβολιασμός σε αυτή την ευάλωτη ομάδα δεν έχει ξεπεράσει το 80%».

• Γιατί θέλουμε 3η δόση;

Η αποτελεσματικότητα των περισσότερων εμβολίων πέφτει με τον χρόνο. Έτσι και με τα εμβόλια για τον κορονοϊό – αυτό δεν ήταν έκπληξη, αλλά ούτε και δεδομένο πως θα συμβεί. Η επιστήμη μελετά τα δεδομένα, και αντιδρά. Η επιλογή της τρίτης δόσης είναι σωστή αντίδραση. Τα διεθνή στοιχεία λένε πως η αποτελεσματικότητα των εμβολίων που αρχικά είναι περίπου 90%, μετά από τρεις μήνες είναι ανάμεσα στο 70-85%, και μετά από έξι μήνες πέφτει ακόμα και στο 10% (Janssen), και είναι περίπου 50% για το Pfizer και 65% για το Moderna. Εφόσον η κυβέρνηση έχει απόθεμα εμβολίων – δυστυχώς λόγω της απροθυμίας πολλών ηλικιωμένων, αλλά και παιδιών να εμβολιαστούν – επιλέγει να επιτρέψει την 3η δόση ακόμα και μετά από 3 μήνες.

• Είναι σωστό το άνοιγμα στο 3μηνο;

Όλες οι αποφάσεις για τα εμβόλια – και για την αντιμετώπιση του κορονοϊού γενικά – δεν είναι ποτέ αμιγώς επιστημονικές: είναι πολιτικές αποφάσεις με βάση επιστημονικά δεδομένα. Αν η κυβέρνηση είχε χρησιμοποιήσει 3 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων για να εμβολιάσει το 1.5 εκατομμύριο ανεμβολίαστων συμπολιτών, πιθανότατα δεν θα είχε αρκετά εμβόλια για τρίτη δόση σε όλους μετά τον τρίτο μήνα. Εφόσον – δυστυχώς - έχει απόθεμα, και πολλοί πολίτες είναι υπεύθυνοι και κοινωνικά αλληλέγγυοι ώστε να επιθυμούν την τρίτη δόση, που θα συμβάλλει στην αποφόρτιση της τεράστιας πίεσης του δέχεται το σύστημα υγείας, η απόφαση για το άνοιγμα στους τρεις μήνες είναι σωστή. Το ζητούμενο παραμένει είτε να πεισθούν, είτε τελικά ακόμα και να εκβιαστούν όλοι οι πολίτες να εμβολιασθούν.

• Πώς κρίνετε το θέμα της υποχρεωτικότητας στους άνω των 60;

Επιστημονικά, όταν ένας στους πέντε πολίτες άνω των 60 δεν έχει κάνει εμβόλιο, υπάρχει θέμα. Αν αυτό το ποσοστό ήταν ένας στους δέκα, θα είχαμε σχεδόν τους μισούς ασθενείς στις ΜΕΘ! Όπως σας είπα όμως αυτές είναι πολιτικές αποφάσεις. Ως πολίτης λοιπόν κρίνω την πολιτική απόφαση επιβολής διοικητικού προστίμου στους ανεμβολίαστους ομολογία της αποτυχίας της εμβολιαστικής στρατηγικής της κυβέρνησης, ως ένα αυταρχικό μέτρο που καλύπτει διαχρονικές αδυναμίες και αστοχίες. Ως επιστήμονας όμως δεν μπορώ παρά να δεχθώ ότι το μέτρο αυτό ήταν απαραίτητο να ληφθεί, εφόσον ο εμβολιασμός σε αυτή την ευάλωτη ομάδα δεν έχει ξεπεράσει το 80%.

• Τι δεδομένα έχετε μέχρι στιγμής για το πως λειτουργούν τα εμβόλια με τον ιό;

Τα εμβόλια, όπως και τα μονοκλωνικά αντισώματα και τα νέα φάρμακα, σίγουρα προφυλάσσουν από την μετάλλαξη όμικρον, και από μελλοντικές μεταλλάξεις. Κατά πόσον προφυλάσσουν δεν ξέρουμε ακόμα. Αλλά μπορούμε να κάνουμε κάποιες επιστημονικές υποθέσεις. Τα αντισώματα που αναπτύσσονται από τα εμβόλια στον καθένα από εμάς, είναι διαφορετικά μεταξύ τους, πολυκλωνικά όπως λέμε, και για την πρωτεΐνη ακίδα του κορονοϊού είναι αρκετές δεκάδες σε κάθε άτομο. Είναι πολύ πιθανόν τα περισσότερα από αυτά τα αντισώματα να συνεχίζουν να αναγνωρίζουν την μεταλλαγμένη ακίδα. Αντίθετα, τα μονοκλωνικά αντισώματα, όπως καταλαβαίνετε και από το όνομα, είναι λίγα και συγκεκριμένα, παρασκευασμένα στο εργαστήριο. Αλλά έτσι κι αλλιώς ελάχιστα βοηθούν, και σε λίγες περιπτώσεις, οπότε δεν θα αλλάξει κάτι δραματικά είτε βοηθούν, είτε όχι.

• Τα υπάρχοντα φάρμακα δουλεύουν σε αυτή την παραλλαγή;

Τα φάρμακα που υπάρχουν αυτή την στιγμή είναι δύο. Το χάπι της Merck (MSD στην Ελλάδα), η μολνοπιραβίρη, που εγκρίθηκε πρόσφατα από το FDA με οριακή πλειοψηφία 13-10 (και για να είμαι ειλικρινής ελπίζω να μην εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, το ΕΜΑ) δημιουργεί μια «καταιγίδα μεταλλάξεων» αναγκάζοντας την ιϊκή πολυμέράση να ενσωματώσει μια «θανατηφόρα» βάση στο ιϊκό DNA κατά την διάρκεια της αντιγραφής του γενετικού υλικού του ιού. Το καλό είναι πως όλα τα νέα πιο μολυσματικά στελέχη του ιού σχεδόν εξ ορισμού αντιγράφουν καλά τον εαυτό τους, και το φάρμακο αυτό θα λειτουργεί. Υπάρχει όμως σοβαρή επιφύλαξη από αρκετούς συναδέλφους, την οποία συμμερίζομαι απόλυτα. Η μολνοπιραβίρη είναι πιθανό και να δημιουργεί μεταλλάξεις στο ανθρώπινο DNA και να βοηθά τη δημιουργία νέων μεταλλάξεων του ιού.

• Τι σημαίνει πρακτικά αυτό;

Σημαίνει πως υπάρχουν στον επιστημονικό χώρο σοβαρές επιφυλάξεις για την ασφάλεια της μολνοπιραβίρης. Πρόκειται για τεκμηριωμένες επιστημονικά επιφυλάξεις με βάση επιστημονικές δημοσιεύσεις και εργαστηριακά δεδομένα, που εκφράστηκαν και από την μειοψηφία της

αρμόδιας επιτροπής του FDA, καθώς και από άλλους ειδικούς επιστήμονες, όπως εγώ. Υπάρχει μια τεκμηριωμένη ανησυχία συγκεκριμένα για την ασφάλεια της μολνοπιραβίρης.

Θα μου επιτρέψετε να τονίσω το «συγκεκριμένα για την μολνοπιραβίρη». Ξέρω πως κάποιοι υποστηρίζουν πως τα εμβόλια αλλάζουν το DNA. Ο μοριακός μηχανισμός των εμβολίων δεν δικαιολογεί καμία απολύτως επιφύλαξη και κανένας ειδικός επιστήμονας σε καμία αρμόδια επιτροπή δεν υποστήριξε ποτέ κάτι τέτοιο για τα εμβόλια. Αναφέρομαι στο συγκεκριμένο φάρμακο και μόνο.

• Δηλαδή δεν φοβάστε την χρήση εμβολίων, αλλά αντίθετα φοβάστε της χρήση του φαρμάκου, της μολνοπιραβίρης;

Ναι, η χρήση της μολνοπιραβίρης με βρίσκει επιφυλακτικό σε προσωπικό επίπεδο, συντάσσομαι με την μειοψηφία (τους 10 από τους 23) της αρμόδιας επιστημονικής επιτροπής του FDA. Είμαι βέβαιος πως η ΕΜΑ θα αξιολογήσει αυτές της ανησυχίες, ειδικά επειδή το όφελος από την χορήγηση μολνοπιραβίρης είναι σύμφωνα με την έκθεση του FDA σχετικά μικρό, γύρω στο 30%. Αντίθετα, το χάπι της Pfizer, η παξλοβίδη, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό, πάνω από 90% με βάση αυτά που γνωρίζουμε από τις κλινικές δοκιμές. Έχει ως στόχο την πρωτεάση του κορονοϊού – δηλαδή έχει σχέση με την ωρίμανση των πρωτεϊνών του ιού και όχι με την αντιγραφή του γενετικού του υλικού - και είναι εντελώς απίθανο ως αδύνατο να επηρεάζει το ιικό ή τo ανθρώπινο DNΑ. Ελπίζω σύντομα η εξέταση των δεδομένων των κλινικών δοκιμών της παξλοβίδης, να οδηγήσει σε έγκριση της χωρίς επιφυλάξεις.

• Θα χρειαστούμε και τέταρτη δόση θεωρείτε; Ή το εμβόλιο θα το κάνουμε κάθε χρόνο όπως της γρίπης;

Ειλικρινά, ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος δεν μπορεί να γνωρίζει. Το σημαντικό είναι να υπάρχει επαγρύπνηση, και να αναγνωρίζουμε τα σημάδια της ανάγκης για εμβολιασμό το νωρίτερο δυνατό. Πιστεύω πάντως, πως ειδικά οι άνω των 60-70, και όσοι έχουν κάποια χρόνια νοσήματα, θα εμβολιάζονται κάθε φθινόπωρο. Εξάλλου τα εμβόλια, είναι φθηνά, ασφαλή και αποτελεσματικά!

*Ο κ. Περράκης τονίζει πως οι απόψεις του για τα φάρμακα είναι αυστηρά προσωπικές, με βάση τα μοριακά δεδομένα μηχανισμού δράσης και τις δημοσιευμένες κλινικές μελέτες. Δεν έχει καμία απολύτως σχέση με καμία ρυθμιστική αρχή, ούτε καμία εξάρτηση και καμία συνεργασία με την Merck ή την Pfizer.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.Μοριακός μηχανισμός δράσης του mulnopiravir: https://www.nature.com/articles/s41594-021-00657-8

2. Επεξήγηση της απόφασης του FDA στο BMJ: https://www.bmj.com/content/375/bmj.n2984