Οι Ρομά αποτελούν μία από τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες της χώρας. Σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, το προσδόκιμο ζωής τους είναι μικρότερο κατά μία δεκαετία, παρατηρείται αυξημένη επίπτωση μεταδιδόμενων και χρόνιων νοσημάτων, καθώς και υψηλός επιπολασμός παραγόντων κινδύνου χρόνιων νοσημάτων (π.χ. κάπνισμα). Η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη για τις γυναίκες Ρομά, οι οποίες είναι πιο ευάλωτες σε θέματα υγείας, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ενδοοικογενειακής βίας και περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση.  

Το νέο έργο «Ενδυνάμωση νεαρών γυναικών Ρομά σε θέματα υγείας, πρόληψης και ανθρώπινων δικαιωμάτων: μια νέα μεθοδολογική προσέγγιση» αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στο πεδίο της πρόληψης, της προαγωγής υγείας και της πολύπλευρης υποστήριξης των νεαρών γυναικών Ρομά. Υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης το Ινστιτούτο Prolepsis και εταίρο το Εργαστήριο Διαπολιτισμικής Αγωγής (Ε.Δ.Α) του Παιδαγωγικού Τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ. Μεταξύ άλλων, στοχεύει και στην ενδυνάμωση οργανισμών και φορέων που παρέχουν υπηρεσίες σε πληθυσμούς Ρομά.

Οι λεπτομέρειες και οι στόχοι του έργου παρουσιάστηκαν σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη 30 Μαρτίου 2022.

Στην ενημερωτική εκδήλωση που προλόγισε η Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis κα Αθηνά Λινού, απηύθυναν χαιρετισμό ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Αλέξανδρος Κόπτσης, ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας κ. Γιώργος Σταμάτης, η Διαχειρίστρια Προγραμμάτων του Ιδρύματος Μποδοσάκη, Διαχειριστή Επιχορήγησης του Προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα κα Θεανώ Αγαλόγλου, ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ρομά Διαμεσολαβητών και Συνεργατών τους κ. Κωνσταντίνος Παϊτέρης και η Καθηγήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard (Harvard T.H. CHAN School of Public Health) Dr. Margareta Matache. Επίσης, συμμετείχαν ο αναπληρωτής Καθηγητής Παιδαγωγικής ΕΚΠΑ, Διευθυντής Εργαστηρίου Διαπολιτισμικής Αγωγής ΠαιΤΔΕ κ. Χρήστος Παρθένης, η Γενική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Prolepsis, ειδική σε θέματα Επικοινωνίας της Υγείας κα Αφροδίτη Βελουδάκη και η Διευθύντρια Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Στρατηγικής & Προαγωγής Υγείας του Ινστιτούτου Prolepsis  κα Ντίνα Ζώτα.

«Η διατήρηση και η προαγωγή της υγείας είναι καθοριστικός παράγοντας κοινωνικής ένταξης και προόδου για κάθε νέα γυναίκα, πολλώ μάλλον για νέες γυναίκες Ρομά. Κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση μειώνει τις ανισότητες και καταπολεμά τον
ρατσισμό. Ευχαριστούμε θερμά το Ίδρυμα Μποδοσάκη και τις δότριες χώρες του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ 2014-2021, που μας δίνουν την ευκαιρία να προσθέσουμε ένα λιθαράκι προς αυτή την κατεύθυνση. Η συνεργασία μας με το ΕΚΠΑ και με την Ένωση Ελλήνων Ρομά Διαμεσολαβητών και Συνεργατών τους, παράλληλα με το ενδιαφέρον του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μας παρέχει εχέγγυο επιτυχίας», υπογράμμισε στον χαιρετισμό της η Καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis Αθηνά Λινού.

Στο πλαίσιο του έργου, που θα διαρκέσει έως τις 30-4-2024, θα μελετηθούν με ποσοτική και ποιοτική έρευνα οι ανάγκες και οι αντιλήψεις των γυναικών Ρομά. Συγκεκριμένα, θα διερευνηθούν θέματα που αφορούν στην υγεία και πρόληψη (κάπνισμα, διατροφικές συνήθειες, πρόληψη γυναικολογικών ζητημάτων, εμβολιασμοί), ανθρώπινα δικαιώματα, ενδοοικογενειακή βία, ψυχική υγεία, και κοινωνικό αποκλεισμό.

Επιπλέον, θα αναπτυχθούν εκπαιδευτικά εργαλεία και κατάλληλη μεθοδολογία προσέγγισης των γυναικών Ρομά στα συγκεκριμένα θέματα. Στο πλαίσιο του έργου, γυναίκες Ρομά και μη Ρομά θα συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δράσεις. Στη συνέχεια, ως «εκπαιδεύτριες» θα μεταφέρουν τις γνώσεις που θα αποκτήσουν σε γυναίκες Ρομά κάτω των 25 ετών, με στόχο να δράσουν πολλαπλασιαστικά και στις κοινότητές τους. Οι δράσεις του έργου θα υλοποιηθούν σε συγκεκριμένες περιοχές ανά την Ελλάδα (Βόλος, Χαλκίδα, Θήβα, Ζεφύρι, Αγία Βαρβάρα).

Η διαμόρφωση ασφαλούς πλαισίου για τη φοίτηση των μαθητών και μαθητριών Ρομά και η πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι κομβικής σημασίας για την επαγγελματική? κατάρτιση των μελών της οικογένειας και για την ευρύτερη καλλιέργειά τους. Ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής Αλέξανδρος Κόπτσης δήλωσε στο πλαίσιο του χαιρετισμού του: «Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων δίνει ιδιαίτερη σημασία στη διασφάλιση του δικαιώματος πρόσβασης σε ποιοτική, δωρεάν εκπαίδευση, για το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού, ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, καθώς και εθνικής, πολιτισμικής ή κοινωνικής ομάδας».

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ρομά Διαμεσολαβητών και Συνεργατών τους Κωνσταντίνος Παϊτέρης δήλωσε: «Υποστηρίζουμε κάθε προσπάθεια και έργο – δράση που προσανατολίζεται στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των Ελλήνων Τσιγγάνων. Θεωρούμε ότι το έργο αυτό, μέσα από τους πολύ σημαντικούς άξονες που εξετάζει, όπως της Υγείας και της Εκπαίδευσης, θα αναδείξει τα εμπόδια, τη συμμετοχή - ενδυνάμωση των γυναικών Ρομά  και την κατάθεση προτάσεων, με στόχο τη  διαμόρφωση πολιτικών και δράσεων για την Κοινότητα των Ελλήνων Τσιγγάνων, που θα οδηγήσουν προς την Κοινωνική Ένταξη».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η ομιλία της Καθηγήτριας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard (Harvard T.H. CHAN School of Public Health) Dr. Margareta Matache. Ούσα και η ίδια Ρομά, ακαδημαϊκός που μελετά τον ρατσισμό κατά των Ρομά και πρώην ακτιβίστρια, χαρακτήρισε πολύ σημαντική την πρωτοβουλία για την έναρξη του έργου και τόνισε ότι η διασφάλιση της πρόσβασης των Ρομά στην υγεία πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για την Ευρώπη, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εθνικές κυβερνήσεις. «Οι Ευρωπαίοι Ρομά έχουν χειρότερους δείκτες στην υγεία, περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και κατώτερης ποιότητας ιατρική περίθαλψη, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Το χαμηλό προσδόκιμο ζωής των Ρομά και τα υψηλά ποσοστά πρόωρης θνησιμότητας αποτελούν ορισμένους από τους πιο αξιοσημείωτους δείκτες ανισοτήτων στον τομέα της υγείας», είπε χαρακτηριστικά.

Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης το Ινστιτούτο Prolepsis και εταίρο το Εργαστήριο Διαπολιτισμικής Αγωγής (Ε.Δ.Α) του Παιδαγωγικού Τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ. Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους €13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants.