Το DailyPharmaNews παρουσιάζει ένα ενδιαφέρον άρθρο από το PharmacyTimes το οποίο αναφέρεται σε ένα μοντέλο φαρμακείου που τα τελευταία χρόνια φαίνεται να εξαπλώνεται και έχει να κάνει με τη διαχείριση εξειδικευμένων φαρμάκων, που αφορούν κατά κύριο λόγο τον καρκίνο. 

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Κάνοντας μία εισαγωγή στο θέμα το Pharmacy Times αναφέρει ότι τα εξειδικευμένα φαρμακεία παρέχουν μοναδικούς πόρους σε ασθενείς, παρόχους και φροντιστές στα εξωτερικά ιατρεία. Οι υπηρεσίες τους είναι προσαρμοσμένες έτσι ώστε να βελτιστοποιούν το «ταξίδι του ασθενούς» που έρχεται σε επαφή με το σύστημα υγείας και μπορούν να προσαρμοστούν από τους παραγωγούς φαρμακευτικών προϊόντων σε ορισμένες περιπτώσεις.

Αυτό είναι σημαντικό, όπως λέει, επειδή τα εξειδικευμένα φάρμακα τείνουν να είναι ακριβά και απαιτούν την έναρξη στη χορήγησή τους από έναν ειδικό γιατρό που μπορεί να παρέχει στενή επίβλεψη και παρακολούθηση του ασθενούς. Ορισμένα εξειδικευμένα φάρμακα απαιτούν τη χορήγηση από επαγγελματία υγείας ή έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις χειρισμού που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα τυπικό εξωτερικό κοινοτικό φαρμακείο.

Επιπλέον, το εξειδικευμένο φαρμακείο είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά, με δεδομένο ότι περίπου το 50% των θεραπειών που εγκρίθηκαν από τον FDA το 2018 και το 2019 θεωρούνται εξειδικευμένα φάρμακα. Ενώ τα εξειδικευμένα φαρμακεία της κοινότητας έχουν κεφαλαιοποιήσει αυτές τις ιδιαιτερότητες που έχουν αυτά τα φάρμακα στο χειρισμό τους, τη χορήγηση και την παρακολούθησή στη λήψη τους τους, πολλά συστήματα υγείας (σ.σ. γίνεται αναφορά στα συστήματα που εφαρμόζει η κάθε μία από τις Ηνωμένες Πολιτείες) έχουν αρχίσει να προσφέρουν εξειδικευμένες υπηρεσίες φαρμακείου εντός τους κατοχυρώνοντάς το αυτό θεσμικά ως ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα. Τα πλεονεκτήματα αυτής της εξέλιξης είναι αμέτρητα, αν και αρχικά εθεωρείτο ότι βελτιώνουν την ικανοποίηση και την ευκολία των ασθενών και του παρόχου, βελτιστοποιούν τις εκβάσεις στην πορεία υγείας των ασθενών και δημιουργούν μια νέα πηγή εσόδων για το (σ.σ. κάθε) σύστημα υγείας.

Το Pharmacy Times δίνει μία εικόνα αυτής της προσφοράς των εξειδικευμένων φαρμακείων της κοινότητας με βάση αριθμούς σημειώνοντας ότι το 2019, το 26,4% των ανθρώπων που ηγούνται του συστήματος υγείας των ΗΠΑ ανέφεραν ότι τα εξειδικευμένα φαρμακεία συμπεριλήφθηκαν στις δραστηριότητές τους, από το 7,8% που ήταν ο αριθμός αυτός το 2015.  Αυτή η αύξηση είναι σε αρμονία με την αύξηση των δαπανών για ειδικά φάρμακα κατά 8,4% το 2020 η οποία ανήλθε σε περίπου 265,3 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικά μόνο σε ό,τι αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το 2020, μια έρευνα σχετικά με τις υπηρεσίες κλινικής φαρμακευτικής (ASHP survey) που αναφερόταν στα χαρακτηριστικά 122 εξειδικευμένων φαρμακείων του συστήματος υγείας διαπίστωσε ότι περίπου τα μισά (47,5%) διέθεταν εξειδικευμένο φαρμακείο ξεχωριστό από το φαρμακείο λιανικής και η πλειονότητα είχε προσφέρει εξειδικευμένες υπηρεσίες φαρμακείου για λιγότερο από 7 χρόνια ενώ το 86,8% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι χορηγούσε μη εξειδικευμένα φάρμακα εκτός από τα ειδικά φάρμακα, με τα ακαθάριστα έσοδα να κυμαίνονται σε γενικές γραμμές από <50 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (55% των ερωτηθέντων) έως και >400 εκατομμύρια δολάρια (2,7% των ερωτηθέντων).

Αξίζει να σημειωθεί ότι 4 από τα 5 εξειδικευμένα φαρμακεία του συστήματος υγείας ήταν διαπιστευμένα. Το εξελισσόμενο τοπίο της ανάπτυξης των εξειδικευμένων φαρμακείων θα πρέπει να το δει κανείς σε σχέση με τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στις λειτουργίες του συστήματος υγείας που εξελίσσεται.

Από την άποψη της ικανοποίησης του παρόχου, το εξειδικευμένο φαρμακείο που λειτουργεί μέσα στο συστήματος υγείας φαίνεται να κινείται σε θετική κατεύθυνση, επειδή τα κλινικά δεδομένα και η τεκμηρίωση είναι σταθερά ορατά σε όλες τις πλατφόρμες φροντίδας. Όλα όσα τεκμηριώνεται από έναν γιατρό κατά τη διάρκεια μιας εισαγωγής, επίσκεψης στην κλινική ή άλλης επαφής μέσα στο σύστημα μπορούν να είναι ορατά, να διαπιστωθούν από άλλους κλινικούς γιατρούς.

Δεν είναι μόνο οι φαρμακοποιοί του συστήματος υγείας τόσο από την πλευρά του εσωτερικού όσο και από την πλευρά του εξωτερικού ασθενή που μπορούν να δουν πληροφορίες για τον ασθενή για να επαληθεύσουν την ακρίβεια της συνταγής πριν από τη χορήγηση, αλλά και οι νοσηλευτές που συντονίζουν μία νοσηλεία και όσοι διαχειρίζονται μία περίπτωση ασθενούς ή όσοι μπορεί να βοηθούν στην ασφαλιστική του κάλυψη ή έχουν να κάνουν με προγράμματα βοήθειας ασθενών μπορούν να δουν τα ίδια δεδομένα. Η βελτιστοποίηση αυτής της δυνατότητας να είναι ορατά σε όλους τα αποτελέσματα της φαρμακευτικής φροντίδας επιτρέπει στους κλινικούς ιατρούς να αποφεύγουν τις διπλές προσπάθειες και να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα έχοντας πλήρη εργαστηριακά δεδομένα και άλλες σχετικές πληροφορίες (δηλαδή αλλεργίες, ιστορικό φαρμάκων κ.λπ.) εύκολα διαθέσιμα.

Όταν οι πληροφορίες εξορθολογίζονται αποτελεσματικά, οι ασθενείς μπορούν να ξεκινήσουν τη θεραπεία έγκαιρα, επειδή αποφεύγεται η γραφειοκρατικού τύπου επικοινωνία η οποία απαιτείται από το κάθε ίδρυμα ξεχωριστά. Όταν τα ανεξάρτητα εξειδικευμένα φαρμακεία δεν έχουν ένα τεστ ή άλλες απαιτούμενες πληροφορίες για τη χορήγηση ενός ειδικού φαρμάκου, πρέπει να επικοινωνήσουν με τον πάροχο (ή τον εκπρόσωπο του παρόχου) και να περιμένουν την υποβολή των ενημερωμένων αποτελεσμάτων των τεστ. Στο πλαίσιο ενός συστήματος υγείας, τέτοια αποτελέσματα μπορεί να είναι άμεσα διαθέσιμα και να καταργήσουν το «παιχνίδι του τηλεφώνου». Μειώνοντας τον φόρτο των παρόχων και ενισχύοντας τη ροή εργασίας, οι πάροχοι γίνονται όλο και πιο ικανοποιημένοι με τις υπηρεσίες του εξειδικευμένου φαρμακείου.

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν προς ένα μοντέλο περίθαλψης που βασίζεται στην αξία, οι πάροχοι και οι ομάδες ιατρών έχουν κίνητρα να βελτιώσουν την επικοινωνία και να αυξήσουν την πρόσβαση στα φάρμακα. Όταν οι ασθενείς είναι πιο εύκολα σε θέση να λάβουν φάρμακα και να ξεκινήσουν τη θεραπεία πιο γρήγορα, είναι πιθανό να έχουν καλύτερα αποτελέσματα.

Είναι λιγότερο απογοητευμένοι, θυμωμένοι και ενοχλημένοι από τις περίπλοκες διαδικασίες, παρακάμπτοντας γραφειοκρατικές διαδικασίες και σοκαριστικά υψηλές επιπλέον πληρωμές. Τα εξειδικευμένα φαρμακεία που έχουν ενταχθεί πλήρως στο σύστημα υγείας είναι σε θέση να βοηθήσουν τους ασθενείς εξαρχής από την επίσκεψή τους στην κλινική/πάροχο υγείας στο να έχουν στη διάθεσή τους μία νέα ή συνεχιζόμενη ολοκληρωμένη θεραπεία.

Επιπλέον, οι πάροχοι, οι φαρμακοποιοί και το προσωπικό υποστήριξης είναι εξοικειωμένοι μεταξύ τους και με την απλοποιημένη διαδικασία, η οποία επομένως βελτιώνει την επικοινωνία. Η απειλή μειωμένης αποζημίωσης για κακή έκβαση των ασθενών μπορεί να συνδέεται με τη συμμόρφωση του ασθενούς και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. «Επομένως, είναι προς το συμφέρον των συστημάτων υγείας να παρακολουθούν στενά τους ασθενείς που ξεκινούν εξειδικευμένη φαρμακευτική θεραπεία» τονίζει το Pharmacy Times.

Στο πλαίσιο της βελτιωμένης επικοινωνίας και πρόσβασης που παρέχεται από τις εξειδικευμένες υπηρεσίες φαρμακείων του συστήματος υγείας, βελτιώνονται τα ποσοστά συμμόρφωσης των ασθενών. Αυτό απέδειξε ο McCabe και οι συνεργάτες του το 2020, αναθεωρώντας την αναλογία κατοχής φαρμάκων για ασθενείς που έλαβαν από του στόματος αντικαρκινική θεραπεία μέσω ενός ειδικού φαρμακείου εσωτερικού στο σύστημα υγείας ή ενός εξωτερικού εξειδικευμένου φαρμακείου.

Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από πληροφορίες που αφορούσαν τη συνταγογράφηση. Η αναλογία κατοχής φαρμάκου (Medication Possession Ratio - MPR) είναι η αναλογία της διάρκειας της θεραπείας για κάθε φάρμακο (την ημέρα που χορηγήθηκε) προς τις ημέρες κατοχής του φαρμάκου (που καταγράφηκαν χρησιμοποιώντας δεδομένα αναπλήρωσης ή συνταγογράφησης).

Το MPR ορίζεται γενικά σε μια κλίμακα από 0 έως 1, με το 1 να υποδηλώνει 100% συμμόρφωση. Ωστόσο, η συμμόρφωση μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 100% εάν οι συνταγές ανανεώνονται νωρίς όταν οι ασθενείς κάνουν υπερβολική χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Το σημείο αναφοράς MPR είναι >80% για τις περισσότερες παθήσεις, αν και ορισμένοι θα υποστήριζαν ότι απαιτείται υψηλότερη συμμόρφωση για να είναι αποτελεσματικές οι αντικαρκινικές θεραπείες.

Σε αυτό το report, οι ασθενείς που συμπλήρωσαν το αντικαρκινικό τους φάρμακο στο εσωτερικό εξειδικευμένο φαρμακείο είχαν σημαντικά καλύτερη MPR από αυτούς που το συμπλήρωσαν εξωτερικά, 1 έναντι 0,75 (p < 0,001), αντίστοιχα. Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων για το χρόνο μέχρι τη θεραπεία. Παρόμοιες μελέτες πρέπει να διεξαχθούν για να επιβεβαιωθούν αυτά τα αποτελέσματα προτού μπορέσουν να επεκταθούν σε ευρύτερους πληθυσμούς, αλλά παρέχεται μοναδική εικόνα για την αξία των αυτών των φαρμακείων που είναι ενσωματωμένα στο σύστημα υγείας.

Ενώ υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα για τα εξειδικευμένα φαρμακεία του συστήματος υγείας, υπάρχουν και μειονεκτήματα που αξίζει να σημειωθούν ως περιορισμοί αυτής της ανασκόπησης. Πρώτον, οι υπηρεσίες που προσφέρονται από διάφορα εξειδικευμένα φαρμακεία σε ένα διαφοροποιημένο ανά πολιτεία σύστημα υγείας σε ό,τι αφορά τις πρακτικές που ακολουθούνται είναι πιθανό να μην είναι εκείνες που πρέπει.

Αν και υπάρχουν πρότυπα που έχουν θεσπιστεί από φορείς διαπίστευσης, το ταξίδι του ασθενούς και άλλοι παράγοντες εξακολουθούν να θεωρούνται προς διερεύνηση. Δεύτερον, πολλά από τα δεδομένα που αναφέρονται στη βιβλιογραφία σχετικά με την ικανοποίηση και τον χρόνο να φανούν τα αποτελέσματα προέρχονται από αυτοαναφερόμενα δεδομένα μέσω εθνικών ερευνών.

Τα δεδομένα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, έχοντας υπόψη ότι ορισμένα αποτελέσματα μπορεί να αντικατοπτρίζουν μεροληψίες στην αναφορά, την παρατήρηση ή/και την επιβεβαίωσή τους. Τέλος, μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια η συμμόρφωση των ασθενών μέσω των αρχείων που αφορούν τις συνταγογραφούμενες θεραπείες λόγω των ασθενών που αλλάζουν θεραπεία, των νοσηλειών που οδηγούν σε μειωμένη συχνότητα αναπλήρωσης των συνταγών και της ακρίβειας του χρόνου που οι ασθενείς πραγματικά λαμβάνουν καθημερινά τα φάρμακά τους στο σπίτι.

Συμπερασματικά, τα πλεονεκτήματα για το σύστημα υγείας που έχει το εξειδικευμένο φαρμακείο περιλαμβάνουν τις νέες ροές εσόδων μέσω μιας αναπτυσσόμενης αγοράς εξειδικευμένων φαρμάκων, την αυξημένη ικανοποίηση από τους παρόχους και τα βελτιωμένα αποτελέσματα των ασθενών για την υποστήριξη ενός μοντέλου φροντίδας με βάση την αξία. Υπάρχουν προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν σε όλες τις πτυχές αυτού του μοντέλου και τα δεδομένα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν με κάποια προσοχή.

Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη δυνατότητα για τα εξειδικευμένα φαρμακεία του συστήματος υγείας να το κατακλύσουν οδηγώντας σε μία «βιομηχανία εξειδικευμένων φαρμακείων». «Τα νοσοκομεία και οι ομάδες νοσοκομείων θα πρέπει να επωφεληθούν από την πιθανή ευκαιρία που σχετίζεται με εξαιρετικά αποτελεσματικά, επιτυχημένα εξειδικευμένα φαρμακεία του συστήματος υγείας» καταλήγει το άρθρο του Pharmacy Times (το οποίο μπορείτε να διαβάσετε στο πρωτότυπο κείμενο εδώ).