Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου

Τον κώδωνα του κινδύνου για περισσότερες ελλείψεις και αποσύρσεις φαρμάκων, λόγω του αυξανόμενου κόστους παραγωγής σε συνδυασμό με τις συνεχώς μειούμενες τιμές πώλησης, κρούει με συνέντευξη του στο DailyPharmaNews ο Αντιπρόεδρος & Γενικός Διευθυντής Φαρμασέρβ-Λίλλυ Σπύρος Φιλιώτης.

Η αβεβαιότητα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η εκτίναξη του πληθωρισμού, η αύξηση κόστους στην ενέργεια και σε όλες τις πρώτες ύλες, κάνουν την κατάσταση δραματική, επισημαίνει ο κ. Φιλιώτης, τονίζοντας για μία ακόμη φορά την επιτακτική ανάγκη η Πολιτεία να αντιληφθεί την ανάγκη διασφάλισης της βιωσιμότητας του φαρμακευτικού χώρου με ουσιαστική χρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης.

Σχετικά με τις κλινικές μελέτες αναλύει ευκρινώς τους λόγους που η χώρα μας δεν έχει καταφέρει μέχρι τώρα να προσελκύσει περισσότερες και να μεγιστοποιήσει τέτοιους είδους επενδύσεις, ενώ για την πανδημία αναφέρει ότι λειτούργησε ως ο μεγαλύτερος «επιταχυντής» εξελίξεων στην οικονομία, στο ψηφιακό μετασχηματισμό και στην τεχνολογία.

Για τη Φαρμασέρβ-Λίλλυ γνωστοποιεί ότι φιλοδοξεί να κάνει διαθέσιμες περισσότερες καινοτόμες θεραπευτικές λύσεις στις κατηγορίες που ήδη δραστηριοποείται, όπως ο διαβήτης και οι επιπλοκές του, η ογκολογία και το κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά και σε νέες όπως η δερματολογία, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η ημικρανία, η αντιμετώπιση του πόνου και άλλα.

Ποιες είναι οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία για τη φαρμακοβιομηχανία και ποιος θεωρείτε ότι είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που ελλοχεύει;

Η δραστηριοποίηση στη Ελληνική φαρμακευτική αγορά αποτελεί μεγάλη πρόκληση με πολλαπλά εμπόδια, αρχικά λόγω της οικονομικής κρίσης, στη συνέχεια λόγω της υγειονομικής κρίσης, αλλά και των πολιτικών που εφαρμόστηκαν όλα αυτά τα χρόνια. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έρχεται να εντείνει ακόμα περισσότερο την ήδη εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση! Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, ένα από τα βασικά μνημονιακά μέτρα ήταν η θεσμοθέτηση ενός αυθαίρετου προϋπολογισμού που δεν αντανακλά ούτε τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας, ούτε τις πραγματικές υγειονομικές ανάγκες των πολιτών. Το δεύτερο σημαντικό μνημονιακό μέτρο ήταν ο μηχανισμός του clawback που εισήχθη ως εξαιρετική ανάγκη για τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας, την οποία ανάγκη η φαρμακευτική βιομηχανία στήριξε με τεράστιες επιστροφές ύψους άνω των 11 δις ευρώ, την τελευταία δεκαετία. Και ενώ η χώρα βγήκε από τα μνημόνια και διακηρύσσεται σε όλους τους τόνους η αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας, το άδικο μέτρο του clawback παραμένει νομοθετημένο ως το 2025, τουλάχιστον.
Την ίδια στιγμή, επιχειρείται με την πρόσφατη εισαγωγή νέων υποχρεωτικών εκπτώσεων για τα φάρμακα, μετατροπή ποσών clawback σε rebate ή προπληρωμή τους στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Ο δε, νέος διαχωρισμός του προϋπολογισμού με διαφορετικό και ξανά αυθαίρετο τρόπο, δεν μειώνει καθόλου την ανεπάρκεια του, αλλά εξυπηρετεί καθαρά και μόνο λογιστικούς υπολογισμούς.

Στο ήδη βαρύ επιχειρηματικό περιβάλλον ήρθε να προστεθεί η αβεβαιότητα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η εκτίναξη του πληθωρισμού, η αύξηση κόστους στην ενέργεια και σε όλες τις πρώτες ύλες, κάνοντας την κατάσταση δραματική. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη φαρμακοβιομηχανία και για όλη τη δημόσια υγεία, είναι το γεγονός πως με μαθηματική ακρίβεια το αυξανόμενο κόστος παραγωγής σε συνδυασμό με τις συνεχώς μειούμενες πραγματικές τιμές πώλησης των φαρμάκων θα οδηγήσουν σε περισσότερες ελλείψεις και αποσύρσεις φαρμάκων.

Θα πρέπει η Πολιτεία άμεσα να αντιληφθεί την ανάγκη διασφάλισης της βιωσιμότητας του φαρμακευτικού χώρου με ουσιαστική χρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης. Παράλληλα να προβεί στις απαιτούμενες παρεμβάσεις που προτείνουμε εδώ και χρόνια, (καθολικός ηλεκτρονικός φάκελος, θεραπευτικά πρωτόκολλα, μητρώα ασθενών, ταχύτητα στις Επιτροπές αξιολόγησης και διαπραγμάτευσης φαρμάκων, πρόσβαση σε δεδομένα κτλ).

Είναι γνωστό ότι έχετε ασχοληθεί επισταμένως με το κομμάτι των κλινικών μελετών ως μέλος του ΔΣ του ΣΦΕΕ. Σε ποια φάση βρισκόμαστε σε σχέση με τις άλλες χώρες, που υστερούμε και τι θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει;

Ήδη από το 2004, ο ΣΦΕΕ έχει σαφή θέση υπέρ της ανάπτυξης της κλινικής έρευνας και συγκεκριμένες προτάσεις προς την Πολιτεία, με στόχο τη δημιουργία ενός ελκυστικού περιβάλλοντος για διεθνείς επενδύσεις στη διεξαγωγή κλινικών μελετών στην Ελλάδα. Έχει γίνει κάποια πρόοδος στα χρόνια που μεσολάβησαν, υπολείπονται όμως αρκετά πράγματα να γίνουν, ώστε η Ελλάδα να προσελκύσει περισσότερες κλινικές δοκιμές και να μεγιστοποιήσει τη σχετική επένδυση. 

Γιατί θεωρείτε ότι η Ελλάδα δεν τα έχει πάει και τόσο καλά σε αυτό το κομμάτι;

Είναι αρκετοί οι λόγοι που η χώρα μας δεν έχει καταφέρει αυτά που θα θέλαμε στον τομέα της κλινικής έρευνας. Αυτή τη στιγμή οι σημαντικότεροι λόγοι είναι:

1) Η εχθρικότητα του συστήματος υγείας προς τα καινοτόμα φάρμακα, με το σύστημα clawback η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα στην Ευρώπη για να επενδύσει μια φαρμακευτική εταιρεία. 2) Η έλλειψη ερευνητικής κουλτούρας στις Διοικήσεις των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και 3) Η άρνηση της Πολιτείας να ασχοληθεί στον απαιτούμενο βαθμό με το θέμα της κλινικής έρευνας. Οι προτάσεις υπάρχουν και αναμένουν εδώ και χρόνια την υλοποίησή τους. Είναι απλά θέμα πολιτικής απόφασης.

Όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την προσπάθεια που κάνει η Πολιτεία αυτή τη στιγμή η χώρα μας, με ποιο τρόπο εκτιμάτε ότι θα μπορούσε στο κομμάτι της φαρμακοβιομηχανίας να αποφέρει τα βέλτιστα αποτελέσματα?

Μόνο θετική μπορεί να θεωρηθεί η προσπάθεια που γίνεται για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Η άυλη συνταγογράφηση και η ψηφιακή υποστήριξη του εμβολιαστικού προγράμματος «Ελευθερία» είναι επιτεύγματα που επικροτήθηκαν από όλους. Η πλήρης εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς είναι κάτι που θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα και θα συμβάλλει πολλαπλώς. Είναι καιρός να προχωρήσει η ψηφιακή μετάβαση με την αξιοποίηση των Real World Data και τη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου που θα προάγει την πρόσβαση σε μη προσωπικά δεδομένα για την έρευνα και την καινοτομία. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι το «Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0» θέτει το ψηφιακό μετασχηματισμό και την εξασφάλιση διαλειτουργικότητας στον τομέα της υγείας στο πυρήνα των δράσεων.

Ποια τα διδάγματα της πανδημίας; Πως εκτιμάτε ότι λειτούργησε για τον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας;

H πανδημία ώθησε τα συστήματα υγείας στα όρια τους, επιδεινώνοντας προβλήματα δεκαετιών. Από την άλλη, ανέδειξε τη σημασία της φαρμακευτικής βιομηχανίας και της καινοτομίας στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Οι διαχρονικές επενδύσεις των βιο-φαρμακευτικών εταιρειών στην έρευνα, έδωσαν τη δυνατότητα γρήγορων κινήσεων για ταχύτατη ανάπτυξη εμβολίων και θεραπευτικών λύσεων που συμβάλλουν καθοριστικά στον έλεγχο της νόσου Covid-19. Είμαστε περήφανοι που η εταιρεία μας συγκαταλέγεται μεταξύ των εταιρειών αυτών.

Επίσης, κατέστη προφανές ότι η υγεία έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ευημερία του πληθυσμού αλλά και στην παγκόσμια οικονομία για αυτό θα πρέπει να αποτελεί την πιο σημαντική προτεραιότητα.

Η κρίση του κορονοϊού λειτούργησε ως ο μεγαλύτερος «επιταχυντής» εξελίξεων στην οικονομία, στο ψηφιακό μετασχηματισμό και στην τεχνολογία γενικότερα, στην επιχειρηματικότητα, στην ίδια την κοινωνία. Τέλος, ανέδειξε την αξία των συνεργασιών, μεταξύ των εταιρειών, μεταξύ του κράτους και του ιδιωτικού τομέα, και μεταξύ των χωρών.

Σε ποιες φαρμακευτικές κατηγορίες θα δώσει έμφαση η εταιρεία σας το επόμενο χρονικό διάστημα;

Η έρευνα, η ανάπτυξη και η κυκλοφορία νέων καινοτόμων φαρμάκων που δίνουν λύσεις σε σοβαρές ασθένειες και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των συνανθρώπων μας αποτελεί πάντα τη σημαντικότερη προτεραιότητα της εταιρείας μας.

Τα επόμενα χρόνια η Φαρμασέρβ-Λίλλυ φιλοδοξεί να κάνει διαθέσιμες περισσότερες καινοτόμες θεραπευτικές λύσεις στις κατηγορίες που ήδη δραστηριοποιούμαστε για δεκαετίες, όπως ο διαβήτης και οι επιπλοκές του, η ογκολογία και το κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά και σε νέες όπως η δερματολογία, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η ημικρανία, η αντιμετώπιση του πόνου και άλλα.