Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Με τα πρόσφατα στοιχεία – σοκ που ανακοίνωσε το Υπουργείο Υγείας σύμφωνα με τα οποία περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα στη χώρα μας έχουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, οποιοδήποτε θέμα που αφορά την ψυχική υγεία αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Μία ειδικός στο θέμα, η Elissa Epel, PhD, καθηγήτρια και αντιπρόεδρος του Τμήματος Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (USCF) και συγγραφέας του The Stress Prescription μιλώντας στο PharmacyNews.com εξηγεί ότι το στρες είναι ένα ιατρικό πρόβλημα για το οποίο εκτός από τον ψυχίατρο ρόλο μπορεί να παίξει και ο φαρμακοποιός και μάλιστα στο χώρο εργασίας του.

Σύμφωνα με το άρθρο οι φαρμακοποιοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν συμπεριφορικά και φυσικά εργαλεία για να βοηθήσουν ασθενείς που υποφέρουν από χρόνιους, καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες και άλλες παθήσεις.

«Βλέπω το άγχος ως ιατρικό ζήτημα», είπε η Epel. «Οι άνθρωποι βιώνουν πολύ υψηλά επίπεδα άγχους που θα πρέπει να αποτελούν “κόκκινο συναγερμό” για τους επαγγελματίες υγείας και τις κοινωνίες γενικότερα. Είναι σημαντικό να δίνουμε προτεραιότητα στην ψυχική υγεία και να υιοθετούμε καθημερινές πρακτικές».

Η Epel έχει περάσει τα τελευταία 22 χρόνια στο UCSF. Μελετά τη βιολογική γήρανση, την ψυχολογία, την κοινωνιολογία και τις διαδικασίες συμπεριφοράς, καθώς σχετίζονται με το χρόνιο στρες. Γοητευμένη από τη σύνδεση μυαλού-σώματος αποφάσισε να μελετήσει, πώς το άγχος επηρεάζει την υγεία και τη γήρανση. Ενδιαφέρεται επίσης για το πώς ο διαλογισμός και η ευεξία μπορούν να αντιστρέψουν τις βλάβες που σχετίζονται με το άγχος.

Χρόνιο εναντίον οξέος στρες

Το είδος του στρες που βιώνει ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης κοινωνίας προκαλεί μια κατάσταση που φαίνεται «ενεργοποιημένη» στο άγχος σχεδόν όλη την ώρα, σύμφωνα με την Epel -αυτό θεωρείται χρόνιο στρες. Το χρόνιο στρες διαφέρει από το οξύ στρες στο ότι το τελευταίο διαρκεί μόνο από λεπτά έως μέρες, ενώ το πρώτο μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους από μήνες έως χρόνια κάθε φορά.

«Το χρόνιο στρες συνεχίζεται και συνεχίζεται», εξηγεί η Epel. «Αντιλαμβανόμαστε μια απειλή και δεν πιστεύουμε ότι μπορούμε να αντεπεξέλθουμε καλά. Έτσι, όταν δεν μπορούμε να λύσουμε προβλήματα, αλλά εξακολουθούμε να ανησυχούμε για αυτά και να τα μηρυκάζουμε, αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο ασκούμε το χρόνιο στρες στο μυαλό και το σώμα μας».

Μπορεί να είναι πιο δύσκολο από όσο πιστεύουμε να εντοπίσουμε με ακρίβεια τον αντίκτυπο του χρόνιου στρες στο σώμα. Ενώ οι φυσικές αλλαγές όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο γρήγορος καρδιακός παλμός μπορεί να υποδηλώνουν ότι κάποιος είναι στρεσαρισμένος, η Epel υποστηρίζει ότι δεν είναι ακριβείς βιοδείκτες του χρόνιου στρες.

«Οι άνθρωποι μπορούν να προσαρμοστούν», είπε η Epel. «Τα βασικά τους επίπεδα δεν αντανακλούν πάντα το άγχος που υφίστανται».

Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να βρίσκονται υπό την επήρεια χρόνιου στρες, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν καμία μη φυσιολογική φυσική εκδήλωσή του. Στην εργασία της στο UCSF, η Epel έχει επίσης δημοσιεύσει πολλαπλές εργασίες που συνδέουν το χρόνιο στρες με τους μηχανισμούς γήρανσης (και κυτταρικής γήρανσης). Το χρόνιο στρες επιταχύνει τις διαδικασίες γήρανσης μειώνοντας τα τελομερή - τα καλύμματα στα άκρα των χρωμοσωμάτων μας.

Εν ολίγοις, τα βραχύτερα τελομερή εμποδίζουν την κυτταρική διαίρεση. Αυτό μπορεί να μειώσει τη διάρκεια ζωής.

Ωστόσο, όπως θα έλεγε η Epel, δεν είναι όλο το άγχος τοξικό - ένα σημείο το οποίο τόνισε. Και συνέχισε με το ότι η διαχείριση του άγχους, η εκμάθηση της ανθεκτικότητας και η σωστή χρήση του άγχους μπορούν να επιμηκύνουν τα τελομερή και να έχουν πολλά άλλα οφέλη για την υγεία για το μυαλό και το σώμα.

Το υγιές στρες διακρίνεται ως «ορμητικό στρες», το οποίο δεν διαρκεί πολύ στο σώμα. Αντίθετα, περιλαμβάνει σύντομες, διαλείπουσες εκρήξεις μέτριου στρες που μπορούν να αυξήσουν βαθιά την ανθεκτικότητα των κυττάρων και να καταπολεμήσουν τις αρνητικές επιπτώσεις του χρόνιου στρες. Είναι θεμελιώδες στην επιστήμη της γήρανσης, σημειώνει η Epel.

Οι ορμητικοί στρεσογόνοι παράγοντες περιλαμβάνουν, «ζέστη, κρύο, σοκ, υπεριώδης ακτινοβολία (UV) και χημικοί στρεσογόνοι παράγοντες… [που] φαίνεται να μας κάνουν πιο ανθεκτικούς», είπε. Μια ώρα πρακτικής διαλειμματικής προπόνησης υψηλής έντασης θα μπορούσε να κάνει το «τσακ» γι’ αυτόν τον σκοπό, σημείωσε η Epel.

Ενσυνειδητότητα, Προσωπική και Κλινική Διαχείριση

Οι πρακτικές καταστολής πρέπει να συνδυάζονται με στρατηγικά στρεσογόνες πρακτικές για τη διατήρηση της υγείας. Η πνευμονογαστρική αναπνοή είναι μια πρακτική που χρησιμοποιείται εδώ και καιρό για να χαλαρώσει το μυαλό. Περιλαμβάνει αναπνοή 6 φορές το λεπτό για να αυξήσει τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού, να μειώσει την αρτηριακή πίεση και, το πιο σημαντικό, να μειώσει το άγχος.

«Η αναπνοή είναι τόσο καλά εδραιωμένη για να βοηθήσει στη μείωση του στρες», είπε η Epel η οποία ενέπλεξε τους φαρμακοποιούς, ως επαγγελματίες υγείας που θα μπορούσαν να συμβάλλουν μέσα από την υιοθέτηση μίας απλής πρακτικής σε αυτή τη μείωση του στρες του πολίτη που μπαίνει στο φαρμακείο.

Όπως είπε μια πιθανή πρακτική για τους φαρμακοποιούς θα μπορούσε να είναι ότι, ενώ οι ασθενείς διαβάζουν τα ράφια ή παίρνουν τις συνταγές τους, «ίσως είναι καλή ιδέα να μοιράζετε μια κάρτα που περιγράφει μερικά βήματα αργής αναπνοής».

Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να μάθουν για τον τρόπο ζωής και τις βιοσυμπεριφορικές πρακτικές μείωσης του στρες για να αναφέρονται και στους ασθενείς. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν την εισαγωγή περισσότερων πρακτικών μυαλού-σώματος στη ζωή του ασθενούς και την παροχή βοήθειας με κοινωνική και φαρμακολογική υποστήριξη.

Οι ψυχίατροι είναι επίσης σε θέση να υποστηρίξουν την εργασία νου-σώματος για να βοηθήσουν τους ασθενείς να διαχειριστούν το χρόνιο στρες. Επί του παρόντος, η εργασία των ψυχιάτρων τείνει να ευθυγραμμίζεται περισσότερο προς τη φαρμακολογική διαχείριση, όπως η συνταγογράφηση φαρμάκων και το να προτείνουν λύσεις. Αλλά «είναι πραγματικά μια ιδανική σχέση γι’ αυτούς να προτείνουν διαφορετικές τεχνικές μείωσης του στρες», είπε η Epel. Ο έλεγχος του νου και της αναπνοής των ασθενών θα μπορούσαν να διευκολύνουν μια πιο ολιστική, κατευναστική προσέγγιση για την υποστήριξη μείωσης του στρες.

Η Epel εκφράζοντας πιο χαλαρά τις σκέψεις για το πώς τα φαρμακεία θα μπορούσαν να συμμετάσχουν και να υποστηρίξουν ευεργετικές πρακτικές ψυχικής υγείας ανέφερε: «Σκέφτομαι τα μέρη και τα πράγματα που με κάνουν να ηρεμώ όπως η φύση, τα μεγάλα παράθυρα που αντανακλούν το φυσικό φως και ήρεμα -μπλε και πράσινα- χρώματα και με αυτήν την έννοια ίσως τα φαρμακεία μπορούν να εφαρμόσουν περισσότερα από αυτά τα στοιχεία, ανέφερε χαμογελώντας στο κλείσιμο της τηλεφωνικής της επικοινωνίας.

Με ή χωρίς τη βοήθεια της φύσης, εξήγησε ότι το ιδανικό ταξίδι στο φαρμακείο θα μπορούσε να είναι ένα ταξίδι που θα είναι μια «θεραπευτική ή περιποιητική εμπειρία».

Διαβάστε το πρωτότυπο κείμενο εδώ.