Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Το ρόλο του φαρμακοποιού στη λεγόμενη εγγραμματοσύνη (ή αλφαβητισμό) υγείας (health literacy) έρχεται να αναδείξει η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία (FIP – International Pharmaceutical Federation) με τη δημοσίευση των συμπερασμάτων που προέκυψαν από σχετικό στρογγυλό  τραπέζι δείχνοντας ότι τελικά ο φαρμακοποιός έχει πράγματι ένα πολυδιάστατο ρόλο που ξεπερνά τον παραδοσιακό που περιοριζόταν στη χορήγηση φαρμάκων.

Η FIP, εξηγεί στο εισαγωγικό της σημείωμα γι’ αυτήν την έκθεση (δες εδώ) ότι από τους 21 Αναπτυξιακούς Στόχους της, ο στόχος 10 (που αφορά την ισότητα στην πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας) είναι ένας στόχος που μας επηρεάζει όλους που απαιτεί σαφείς στρατηγικές προς αντιμετώπιση των ανισοτήτων τόσο στο φαρμακευτικό εργατικό δυναμικό, όσο και στη διεύρυνση της πρόσβασης και της ισότητας στις υπηρεσίες φαρμακευτικής περίθαλψης

Όπως αναφέρει η εγγραμματοσύνη υγείας είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες για την επίτευξη της ισότητας στον τομέα της υγείας, και είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι ο χαμηλός αλφαβητισμός στον τομέα της υγείας αποτελεί εμπόδιο για τη βελτίωση της και για την επίτευξη της ισότητας στην υγεία.

Η FIP φιλοξένησε λοιπόν ένα στρογγυλό τραπέζι τον Ιούλιο του 2022 με στόχο την καλύτερη κατανόηση του ρόλου του φαρμακείου και του φαρμακοποιοί στην εγγραμματοσύνη για την υγεία και τον εντοπισμό δράσεων που καθοδηγούνται από τα φαρμακεία για τη βελτίωση του εγγραμματισμού υγείας στην καθημερινή

πρακτική. Εμπειρογνώμονες στον εγγραμματισμό υγείας σε θέματα φαρμακευτικής και υγείας, παγκόσμιοι ηγέτες φαρμακείων, ερευνητές φαρμακείων στον τομέα και κοινοτικοί φαρμακοποιοί από διάφορα μέρη του κόσμου συμμετείχαν στο στρογγυλό τραπέζι για να απαντήσουν στις ακόλουθες ερωτήσεις:

1. Ποια είναι τα εμπόδια στη βελτίωση της παιδείας υγείας στα φαρμακεία;
2. Ποιες είναι οι ευκαιρίες και πώς μπορούν να αξιοποιηθούν;
3. Σε ποιες λύσεις μπορούμε να εστιάσουμε στην πράξη και γιατί;
4. Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ορισμένα από αυτά τα πλαίσια λύσεων, π.χ. αλλαγή συμπεριφοράς;

Η διευθύνουσα σύμβουλος της FIP, Κάθριν Ντούγκαν, τόνισε τη σημασία των στρογγυλών τραπεζών και των συζητήσεων για την αντιμετώπιση και τη διάδοση σημασία του ενγραμματισμού υγείας στην υγεία αλλά και την ισότητα στην υγεία.

Από το στρογγυλό τραπέζι που οδήγησε σε πολλά αναδυόμενα θέματα γύρω από το τι εμπόδια και τις ευκαιρίες που υπάρχουν σήμερα όσον αφορά τον αλφαβητισμό στον τομέα της υγείας, προέκυψαν τα παρακάτω βασικά θέματα σε ό,τι αφορά τους τομείς προτεραιότητας για τη βελτίωση της εγγραμματοσύνης υγείας μέσα από τα φαρμακεία:

• Αύξηση της ευαισθητοποίησης των φαρμακοποιών για τον αντίκτυπό τους στη βελτίωση της εγγραμματοσύνης υγείας.
• Συντονισμός και ενσωμάτωση ρόλων στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
• Αύξηση της ευαισθητοποίησης των ασθενών για το ρόλο του φαρμακείου.
• Προσδιορισμός λύσης για τη διαχείριση του χρόνου των φαρμακοποιών.
• Ανάπτυξη της εκπαίδευσης των φαρμακοποιών και των επαγγελματιών υγείας. και
• ξεπέρασμα των γλωσσικών και επικοινωνιακών εμποδίων

Σε ό,τι αφορά τις ευκαιρίες και τις λύσεις για τη βελτίωση της εγγραμματοσύνης υγείας έγινε λόγος για:

• Υιοθέτηση μιας προσέγγισης φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή.
• Χρήση μοντέλων αλλαγής συμπεριφοράς.
• Χρήση υφιστάμενων εργαλείων και αποδεικτικών στοιχείων.
• Επαγγελματική συνεργασία. και
• Παρουσίαση επιπτώσεων και αποτελεσμάτων υγείας.

H FIP τονίζει ότι είναι κρίσιμο να αναγνωρίσουμε ότι ο αλφαβητισμός στον τομέα της υγείας είναι ένα περίπλοκο ζήτημα και οι προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπισή του δεν είναι μια ενιαία λύση για όλους. Απαιτούνται διαφορετικές λύσεις και προσεγγίσεις σε διαφορετικές χώρες και περιοχές και σε διαφορετικές αγορές φαρμακείων.

Η συλλογή δεδομένων σχετικά με τα εργαλεία που υπάρχουν και στοιχεία σχετικά με τα εργαλεία που λειτουργούν μπορεί να βοηθήσουν στη δημιουργία κάποιων εργαλείων και πόρων για βοήθεια προς τους ανθρώπους, είτε προέρχονται από οργανισμούς υγείας είτε από επαγγελματίες επί του πεδίου, να αρχίσουν να σκέφτονται τον αλφαβητισμό στην υγεία ως το κλειδί που θα ξεκλειδώσει την ενδυνάμωση των ασθενών, την καλύτερη λήψη αποφάσεων για την υγεία τους και μακροπρόθεσμα την καθολική κάλυψη υγείας. Οδηγοί για αυτά μπορεί να είναι τα οφέλη που φέρνει η εγγραμματοσύνη για την υγεία.

Η συγκέντρωση διαφορετικών θέσεων και προοπτικών τόσο από πλευράς των επαγγελματιών όσο και των ασθενών μπορεί τελικά να οδηγήσει στην παροχή καλύτερων πόρων σε σχέση με την υγειονομική εγραμματοσύνη για φαρμακοποιούς και άλλους επαγγελματίες υγείας, καθώς και καλύτερη εμπειρία και καλύτερα αποτελέσματα για τον ασθενή.

Στρογγυλό τραπέζι και για την Αυτοφροντίδα

Η FIP ανακοίνωσε τα αποτελέσματα κι ενός ακόμη στρογγυλού τραπεζιού που πραγματοποιήθηκε στη Σεβίλλη της Ισπανίας, τον Σεπτέμβριο του 2022 με θέμα «Health inclusivity and the role of pharmacy».

Εκεί οι ειδικοί συζήτησαν τα εξής βασικά ερωτήματα:

1. Τι μπορεί να μας πει ο δείκτης υγειονομικής ενσωμάτωσης για την υπηρεσία και την ενδυνάμωση;
2. Ποια είναι η σχέση μεταξύ της ένταξης στην υγεία και της αυτοφροντίδας; Πώς μπορεί να ενεργοποιηθεί η τελευταία μέσω της πρώτης στο φαρμακείο;
3. Πώς μπορεί η μη προσβασιμότητα, η μεροληψία και η προκατάληψη να εμποδίσουν την ενσωμάτωση της υγείας, στο φαρμακείο;
4. Ποια εργαλεία και λύσεις μπορούν να βοηθήσουν τους φαρμακοποιούς να οδηγήσουν σε βελτιωμένα αποτελέσματα για την υγεία των ασθενών;

Η στρογγυλή τράπεζα έφερε στο φως τη σημασία της συζήτησης καθώς προχωράμε προς μια πιο περιεκτική και δίκαιη υγειονομική περίθαλψη. Οι συζητήσεις γύρω από τον δείκτη ένταξης στην υγεία έχουν επιστήσει την προσοχή σε μερικούς από τους βασικούς παράγοντες και τα εμπόδια για την ένταξη στην υγεία καθώς και ποιες λύσεις και εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωσή της.

Τα ακόλουθα βασικά θέματα προέκυψαν από αυτή τη στρογγυλή τράπεζα:

Ενεργοποιητές της ενσωμάτωσης στην υγεία και της αυτοφροντίδας αποτελούν:

1. Η εγγραμματοσύνη υγείας
2. Η εμπιστοσύνη στο ανθρώπινο δυναμικό του φαρμακείου
3. Η επίγνωση του ρόλου των επαγγελματιών υγείας

Από την άλλη εμπόδια για την ένταξη στην υγεία είναι η μη προσβασιμότητα, και η προκατάληψη που έχουν να κάνουν με

1. Ολόκληρο το επίπεδο του συστήματος

2.Το επίπεδο παρόχων υγειονομικής περίθαλψης

3. Το επίπεδο του ατόμου/ασθενούς

Εργαλεία και λύσεις που προτείνονται είναι:

1. Η αξιοποίηση υφιστάμενων εργαλείων αλλά και των διαθέσιμων στοιχείων
2. Ο σχεδιασμός νέων εργαλείων και παρεμβάσεων
3. Η μέτρηση της ενσωμάτωσης στην υγεία και της εγγραμματοσύνης υγείας
4. Η επικοινωνία με τους ασθενείς
5. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας και των ψηφιακών πλατφορμών
6. Η εκπαίδευση και η συνεχής επιμόρφωση των φαρμακοποιών

Όπως σημειώνει η FIP  είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ενσωμάτωση στην υγεία είναι ένα σύνθετο ζήτημα και απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του συστήματος στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι στην πορεία του. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η ενσωμάτωση στην υγεία συνεχίζεται πέρα από την παροχή υπηρεσιών υγείας. Περιλαμβάνει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευση ασθενών, πολιτιστικές ευαισθησίες, παιδεία για την υγεία και ισότητα στην υγεία. Επομένως, η αντιμετώπιση αυτών των πτυχών απαιτεί τη συμμετοχή πολλαπλών τομεων και τη συνεργασία μεταξύ τους. Μόνο με τη συνεργασία και την υιοθέτηση μιας προσέγγισης ολόκληρου του συστήματος μπορεί να επιτύχει την ενσωμάτωση της υγείας για όλα τα άτομα, ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, το πολιτιστικό τους υπόβαθρο ή την κατάσταση της υγείας τους.

Η FIP δεσμεύεται ότι θα διασφαλίσει την ενσωμάτωση των αναγκών που αναγνωρίστηκαν σε αυτήν την έκθεση στα σχέδιά της για το 2023 και το 2024 με στόχο την υλοποίηση των βημάτων της προς μια στρατηγική αλφαβητισμού υγείας για τη φαρμακευτική.

Δες εδώ αυτή τη δεύτερη έκθεση