Οι φαρμακοποιοί μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στο να ενισχύσουν τους πολίτες με βασικές γνώσεις για την καλοκαιρινή προστασία του δέρματος και την προστασία του από τον καρκίνο.

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Αν και η βλάβη του δέρματος από τον ήλιο μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου, ο ήλιος φτάνει στο υψηλότερο σημείο του μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου γενικότερα στο βόρειο ημισφαίριο. Ως αποτέλεσμα, η υπεριώδης ακτινοβολία (UVR) είναι ιδιαίτερα έντονη κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών, επειδή οι ακτίνες έχουν μικρότερη απόσταση να διανύσουν για να φτάσουν στη Γη.

Επιπλέον, οι υπαίθριες δραστηριότητες αυξάνονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αυξάνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο του δέρματος που έχει υποστεί βλάβη από τον ήλιο. Μια αναφορά από το cancer.gov αποκαλύπτει ότι ετησίως περισσότερα από 33.000 ηλιακά εγκαύματα στις ΗΠΑ οδηγούν σε σοβαρές επείγουσες νοσηλείες.

Η επιμελής χρήση αντηλιακού είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη των ηλιακών εγκαυμάτων και την προστασία μας από τον ήλιο, παράλληλα με την ελαχιστοποίηση της έκθεσης. Οι φαρμακοποιοί της κοινότητας θα πρέπει να διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να συμβουλεύουν τους ασθενείς σχετικά με την επιλογή κατάλληλων αντηλιακών και την παροχή καθοδήγησης για τη φροντίδα μετά την έκθεση στον ήλιο.

Ας ξεκινήσουμε εξερευνώντας τους διαφορετικούς τύπους ακτίνων UV που φτάνουν στη Γη: UVA και UVB (Η UVC απορροφάται από την ατμόσφαιρα/στοιβάδα του όζοντος της Γης).

Οι ακτίνες UVA έχουν μεγαλύτερα μήκη κύματος και μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στο στρώμα του δέρματος κάτω από την επιδερμίδα. Όταν οι ακτίνες UVA φτάνουν στο χόριο, επιτίθενται στο DNA και τροποποιούν τις πρωτεΐνες κολλαγόνου και ελαστίνης στο δέρμα, με αποτέλεσμα ρυτίδες και χαλάρωση.

Από την άλλη πλευρά, οι ακτίνες UVB έχουν μικρότερα μήκη κύματος και επηρεάζουν κυρίως το επιφανειακό στρώμα του δέρματος, γνωστό ως επιδερμίδα. Αυτές οι ακτίνες συνδέονται συνήθως με καρκίνο του δέρματος, ηλιακά εγκαύματα και μαύρισμα.

Όταν οι ακτίνες UVB φτάνουν στην επιδερμίδα, η πρώτη γραμμή άμυνας του δέρματος, τα μελανοκύτταρα (κύτταρα υπεύθυνα για τη χρωστική του δέρματος), προσπαθούν να προστατεύσουν το δέρμα απορροφώντας τις ακτίνες και παράγοντας περισσότερη μελανίνη. Ωστόσο, με την υπερβολική έκθεση, οι ακτίνες UVB υπερισχύουν της προστασίας που μπορούν να παρέχουν τα μελανοκύτταρα, οδηγώντας σε βλάβες από τον ήλιο με τη μορφή ηλιακών εγκαυμάτων, μαυρίσματος και καρκίνου του δέρματος, με το μελάνωμα να είναι ο πιο κοινός τύπος.

Υπάρχουν 2 κύριες κατηγορίες αντηλιακών συστατικών: τα χημικά και τα φυσικά. Τα χημικά αντηλιακά λειτουργούν απορροφώντας τις ακτίνες UV από τον ήλιο, μετατρέποντας την ενέργεια σε θερμότητα και στη συνέχεια απελευθερώνοντάς την από το σώμα.

Τα κοινά συστατικά που βρίσκονται στα χημικά αντηλιακά περιλαμβάνουν το avobenzone, το octinoxate και το oxybenzone. Από την άλλη πλευρά, τα φυσικά ή ορυκτά αντηλιακά δρουν δημιουργώντας ένα φυσικό στρώμα στην επιφάνεια του δέρματος, αντανακλώντας τις ακτίνες UV του ήλιου μακριά. Ο  FDA έχει εγκρίνει μόνο 2 φυσικά συστατικά αντηλιακού: οξείδιο ψευδαργύρου και διοξείδιο του τιτανίου.

Κατά την επιλογή αντηλιακού, οι όποιες επιλογές θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με βάση τις ατομικές ανάγκες. Τα χημικά αντηλιακά απορροφώνται στο δέρμα και μπορεί να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ερεθισμού.

Ως εκ τούτου, τα φυσικά αντηλιακά μπορεί να προτιμώνται για άτομα με ευαίσθητο δέρμα, βρέφη και παιδιά, καθώς και για εγκύους ή θηλάζουσες μητέρες. Το φυσικό αντηλιακό, με την παχύτερη σύστασή του, μπορεί επίσης να προσφέρει πρόσθετη ενυδάτωση, καθιστώντας το κατάλληλο για άτομα με ξηρό δέρμα.

Ωστόσο, λόγω της ελαφρύτερης υφής και της λιγότερο λιπαρής σύνθεσής τους, ορισμένα άτομα μπορεί να προτιμούν τα χημικά αντηλιακά έναντι των φυσικών.

Επιπλέον, τα χημικά αντηλιακά είναι λιγότερο πιθανό να αφήσουν λευκό εκμαγείο (μία ασπρίλα με υφή κιμωλίας) στο δέρμα, αν και αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά φυσικά αντηλιακά προσφέρουν πλέον συνθέσεις με χρωστικές που μειώνουν αποτελεσματικά την εμφάνιση τυχόν λευκών υπολειμμάτων.

Επιπλέον, επειδή τα χημικά αντηλιακά απορροφώνται στο δέρμα, είναι γενικά πιο ανθεκτικά στο νερό και τον ιδρώτα σε σύγκριση με τα φυσικά αντηλιακά, καθιστώντας τα προτιμότερα για δραστηριότητες που περιλαμβάνουν εφίδρωση ή έκθεση σε νερό. Είναι σημαντικό να επιλέγει κανείς ένα αντηλιακό ευρέος φάσματος που παρέχει προστασία τόσο από τις ακτίνες UVA όσο και από τις ακτίνες UVB με αντηλιακό παράγοντα προστασίας (SPF) τουλάχιστον 15-30.

Το SPF υποδεικνύει την αποτελεσματικότητα του αντηλιακού στην πρόληψη του ηλιακού εγκαύματος σε σύγκριση με το μη προστατευμένο δέρμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κανένα αντηλιακό δεν είναι εντελώς αδιάβροχο. Επομένως, είναι απαραίτητο να τονιστεί η σημασία της επανεφαρμογής αντηλιακού κάθε 2 ώρες και μετά το κολύμπι ή την εφίδρωση για τη διατήρηση της βέλτιστης προστασίας.

Η συνεπής τήρηση αυτών των πρακτικών θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι οι ασθενείς προστατεύουν αποτελεσματικά το δέρμα τους από τις βλαβερές συνέπειες των ακτινών του ήλιου. Σε ατυχή περίπτωση ηλιακού εγκαύματος, είναι σημαντικό να ληφθούν άμεσα μέτρα μόλις εντοπιστεί το ηλιακό έγκαυμα. Αν και τα ηλιακά εγκαύματα γενικά επουλώνονται μόνα τους χωρίς ειδική θεραπεία, υπάρχουν διαθέσιμα μέτρα για την ανακούφιση του σχετικού πόνου και δυσφορίας.

Το αρχικό βήμα θα πρέπει πάντα να είναι να αναζητάει κανείς σκιά και να δροσίζει την πληγείσα περιοχή κάνοντας ένα αναζωογονητικό μπάνιο ή ντους. Μετά το μπάνιο, η εφαρμογή μιας δροσιστικής ενυδατικής κρέμας που περιέχει αλόη, σόγια ή καλαμίνη σε βρεγμένο δέρμα μπορεί να προσφέρει ανακούφιση.

Μερικοί ασθενείς μπορεί να βρουν ανακούφιση από τα OTC φάρμακα όπως η ακεταμινοφαίνη, η ιβουπροφαίνη ή η ασπιρίνη. Για περιπτώσεις στις οποίες ορισμένες περιοχές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες ή πιο ερεθισμένες, η χρήση κρέμας OTC υδροκορτιζόνης μπορεί να είναι κατάλληλη.

Επιπλέον, η αύξηση της πρόσληψης νερού είναι σημαντική καθώς τα ηλιακά εγκαύματα τείνουν να τραβούν νερό προς το έγκαυμα και μακριά από το σώμα. Εκπαιδεύοντας τους ασθενείς σχετικά με αυτά τα βήματα φροντίδας μετά την έκθεση στον ήλιο, οι φαρμακοποιοί μπορούν να τους ενισχύσουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά την ενόχληση και να προωθήσουν τη διαδικασία επούλωσης μετά από ηλιακό έγκαυμα.

Η πρόληψη της βλάβης από τον ήλιο είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης υγείας του δέρματος. Η χρήση αντηλιακού ξεχωρίζει ως ένας από τους απλούστερους και πιο αποτελεσματικούς τρόπους θωράκισης από τις βλαβερές ακτίνες UV.

Οι φαρμακοποιοί που εργάζονται στην κοινότητα είναι σε προνομιακή θέση να εκπαιδεύσουν τους ασθενείς σχετικά με τη σημασία του αντηλιακού και να τους καθοδηγήσουν στην επιλογή των καταλληλότερων επιλογών για τις συγκεκριμένες ανάγκες τους. Παρέχοντας ολοκληρωμένες πληροφορίες για τα διάφορα συστατικά του αντηλιακού, οι φαρμακοποιοί μπορούν να εξουσιοδοτήσουν τους ασθενείς να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη ρουτίνα προστασίας από τον ήλιο.

Τελικά, το πιο αποτελεσματικό αντηλιακό είναι αυτό που οι ασθενείς θα δεσμευτούν να χρησιμοποιούν σωστά. Εκπαιδεύοντας τους ασθενείς σχετικά με την πρόληψη του ηλιακού εγκαύματος και τη φροντίδα μετά τον ήλιο, οι φαρμακοποιοί μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη συνολική υγεία και ασφάλεια των μελών της κοινότητάς τους.

Πηγή: PharmacyTimes