Η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία δημοσίευσε μία νέα έκθεση σχετικά με τις παρεμβάσεις που μπορούν να έχουν οι φαρμακοποιοί σε ασθενείς με ήπιες παθήσεις καταλήγοντας σε ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα κύρια συμπεράσματα.  

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Στο εισαγωγικό σημείωμα της Έκθεσης -η οποία περιλαμβάνει στοιχεία από 24 χώρες – μέλη της FIP από όλον τον κόσμο  που υποστηρίζονται από περιπτωσιολογικές μελέτες από εννέα χώρες (εκείνες που ανέφεραν ότι είχαν προγράμματα κοινών παθήσεων (common ailment schemes – CAS) και πρόσθετες ποιοτικές πληροφορίες από 10 χώρες μέσω μιας συζήτησης σε πίνακα πληροφοριών- αναφέρεται ότι «η κλιμακούμενη παγκόσμια ζήτηση για υγειονομική περίθαλψη, που αποδίδεται κυρίως στη γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση των χρόνιων, μακροχρόνιων μη μεταδοτικών ασθενειών, υπογραμμίζει τη σημασία της διαχείρισης κοινών παθήσεων στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και υπογραμμίζει τον ουσιαστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι φαρμακοποιοί στην πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων παθήσεων. Με περιορισμένη πρόσβαση σε γενικούς ιατρούς και τμήματα επειγόντων περιστατικών, οι ασθενείς βασίζονται ολοένα και περισσότερο στην προσβασιμότητα και τις ικανότητες των κοινοτικών φαρμακοποιών ως το αρχικό τους σημείο επαφής για την υγειονομική περίθαλψη. Ως απάντηση, χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς ξεκίνησαν προγράμματα κοινών παθήσεων (common ailment schemes - CAS) στις αρχές της δεκαετίας του 2000, παρέχοντας εμφανή κλινικά και οικονομικά πλεονεκτήματα, καθώς και πιο άνετη πρόσβαση στη φροντίδα, ρίχνοντας ως ένα βαθμό τα σύνορα της γενικής πρακτικής. Αυτή η έκθεση επιδιώκει να παρέχει μια ολιστική κατανόηση του ρόλου των φαρμακοποιών στο CAS, συγχωνεύοντας τις βέλτιστες πρακτικές και προωθώντας τη φροντίδα των ασθενών διεθνώς».

Και συνεχίζει το εισαγωγικό σημείωμα: «Τα ευρήματα της έκθεσης υπογράμμισαν την ποικιλόμορφη κάλυψη των επιλέξιμων παθήσεων, που κυμαίνονται από κοινές παθήσεις έως ορισμένες εξειδικευμένες θεραπείες όπως η επείγουσα ορμονική αντισύλληψη και τα αντιιικά φάρμακα COVID-19. Κλινικά, το CAS ενίσχυσε την ποιότητα ζωής των ασθενών και την ευκολία πρόσβασης στην περίθαλψη και μείωσε τον φόρτο εργασίας του γενικού ιατρού (GP) ενώ, σε ό,τι αφορά το πεδίο του κόστους, παρουσίαζε οικονομικά αποδοτικές εναλλακτικές λύσεις. Ωστόσο, οι επιχειρησιακές προκλήσεις παρέμειναν, ιδιαίτερα στις ασυνέπειες στις απαιτήσεις υπηρεσιών και τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων.

Ενώ τα περισσότερα κράτη - μέλη της FIP που υποστηρίζουν την εφαρμογή του CAS, διέθεταν επαγγελματικά πρότυπα, οι ιδιαιτερότητες αυτών των προτύπων και των πλαισίων αμοιβών διέφεραν σημαντικά. Αυτή η μεταβλητότητα περιλάμβανε τη δημιουργία μίας φόρμουλας CAS (δηλαδή, μιας λίστας επιλέξιμων φαρμάκων), τη γεωγραφική έκταση του CAS και την παρουσία διακριτών οδών αμοιβής. Η δημόσια χρηματοδότηση αναδείχθηκε ως η κυρίαρχη πηγή αμοιβής για τους φαρμακοποιούς που υποστηρίζουν προγράμματα CAS ενώ επίσης επιβλήθηκε πρόσθετη εκπαίδευση στα δύο τρίτα των χωρών- μελών της FIP με CAS. Μια αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ των ερωτηθέντων επίσης έχει να κάνει με την ύπαρξη συνεργατικών συμφωνιών με τους γενικούς ιατρούς.

Συμπερασματικά, τα κύρια ευρήματα παρείχαν μια γενική ταυτόχρονη θεώρηση του CAS σε διάφορες χώρες, παρουσιάζοντας την ποικιλομορφία των επαγγελματικών προτύπων, των νομοθετικών πλαισίων και των μηχανισμών αμοιβών.

Η έκθεση αποκάλυψε ένα ευρύ φάσμα παθήσεων που αντιμετωπίζονται από προγράμματα κοινών παθήσεων (CAS), που κυμαίνονται από κοινές παθήσεις όπως πονοκέφαλοι έως εξειδικευμένες θεραπείες όπως τα αντιιικά φάρμακα για τον COVID-19. Τα περισσότερα φάρμακα που χορηγήθηκαν χρηματοδοτήθηκαν είτε πλήρως είτε εν μέρει μέσω ενός συστήματος πληρωμών CAS, με τη δημόσια χρηματοδότηση να είναι η κύρια πηγή αμοιβής των φαρμακοποιών στις μισές περιπτώσεις. Τα δύο τρίτα των χωρών CAS επέβαλλαν πρόσθετη εκπαίδευση για τους φαρμακοποιούς, η οποία συχνά συνεπαγόταν την κατανόηση μιας συγκεκριμένης λίστας επιλέξιμων φαρμάκων.

Τόσο κλινικά όσο και οικονομικά, το CAS έχει επιδείξει σημαντικά οφέλη. Σύμφωνα με την τρέχουσα βιβλιογραφία, οι ασθενείς ανέφεραν βελτιωμένη ποιότητα ζωής, ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά και τη διαδικασία του λεγόμενου triage στους γενικούς ιατρούς, σε μεγάλο βαθμό λόγω των έγκαιρων παρεμβάσεων των φαρμακοποιών. Από οικονομική άποψη, το CAS προσέφερε μια πιο προσιτή εναλλακτική λύση έναντι των παραδοσιακών επισκέψεων σε γενικό ιατρό ή των επισκέψεων λόγω έκτακτης ανάγκης, επιτυγχάνοντας σημαντική οικονομία για το κράτος. Επίσης, μείωσε τον φόρτο εργασίας του γενικού ιατρού, επιτρέποντας περισσότερους ρόλους στους  φαρμακοποιούς σε προγράμματα κοινών παθήσεων.

Υπήρξε πρόταση για απλοποίηση του συστήματος CAS. Οι απαντήσεις των συμμετεχόντων πρότειναν λειτουργικές βελτιώσεις, όπως απλοποιημένες απαιτήσεις εκπαίδευσης και βελτιωμένη πρόσβαση στο ιατρικό αρχείο. Πολλοί φαρμακοποιοί είδαν τα ενισχυμένα προαπαιτούμενα ως εμπόδια, και κατά την εξέταση του θέματος της αμοιβής τους παρατηρήθηκε σημαντική αντίδραση, ειδικά από γιατρούς και νοσηλευτές.

Η έκθεση προτείνει ορισμένα πράγματα για το μέλλον.

«Πρώτον, τονίστηκε ότι η μελλοντική εφαρμογή του CAS θα πρέπει να συνοδεύεται από μια ευρύτερη στρατηγική, όπως η αύξηση της εμπιστοσύνης του κοινού, η έγκαιρη δέσμευση των ενδιαφερομένων και των σχετικών συμβουλευτικών ομάδων και η θέσπιση ενός ισχυρού πλαισίου αξιολόγησης, με στοιχεία από μελέτες αξιολόγησης κόστους. Η συλλογή αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με πιθανή εξοικονόμηση κόστους μέσα από τη διαδικασία του CAS είναι επιβεβλημένη προτού τα παρουσιάσετε στους φορολογούμενους πολίτες ή τις κυβερνήσεις. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των φαρμακοποιών και των γενικών ιατρών είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για τον σχεδιασμό διαδικασιών παραπομπής.

Δεύτερον, ο σαφής καθορισμός κοινών παθήσεων και ο σχεδιασμός συστηματικών πρωτοκόλλων, συμπεριλαμβανομένης μιας οικονομικά αποδοτικής συνταγής φαρμάκων, θεωρήθηκαν θεμελιώδη βήματα. Για τη διασφάλιση της συνέπειας και της ίσης πρόσβασης στα φαρμακεία, κρίθηκε απαραίτητη μια τυποποιημένη διαδικασία εξυπηρέτησης. Προτάθηκε οι ευρύτερες πολιτικές έναντι των τοπικών πολιτικών να αποτρέπουν τις διαφορές στους ρόλους των φαρμακοποιών και στα δικαιώματα που αφορούν τις χρεώσεις και την αμοιβή τους, και τελικά την πρόσβαση των ασθενών. Αυτό θα πρέπει να συμπληρωθεί με επαρκή κατάρτιση και μια πλατφόρμα εγγραφής για τους φαρμακοποιούς».

Καταλήγοντας  η έκθεση τονίζει ότι «ενώ οι προκλήσεις εξακολουθούν να υφίστανται, ειδικά όσον αφορά τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων και τις διαφωνίες αμοιβών μεταξύ φαρμακοποιών, ιατρών και ασθενών, τα γενικά θετικά αποτελέσματα για την υγεία και τα οικονομικά παραμένουν σημαντικά για την προώθηση και την προώθηση του CAS».

Διαβάστε εδώ ολόκληρη την έκθεση της FIP.