Θα πρέπει, όπως τόνισε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ) να πάψει η Ελλάδα να είναι η «αγελάδα» φαρμάκων  για τις πλούσιες χώρες

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Οι ελλείψεις φαρμάκων δεν θα μπορούσε να λείπει ως θέμα ερωτήσεων κατά τη διάρκεια της τη διάρκεια της Συνέντευξης Τύπου που πραγματοποίησε ο ΠΦΣ την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου με θέμα «Η Προαγωγή του Αντιγριπικού Εμβολιασμού - Ο σημαντικός ρόλος του φαρμακοποιού», όπου παρουσιάστηκαν επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των αντιγριπικών εμβολίων ενώ αναλύθηκε η πορεία διενέργειας του αντιγριπικού εμβολιασμού και αυτή τη χρονιά.

«Κανένας δεν έχει πει ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις» ξεκαθάρισε ο κ. Απόστολος Βαλτάς απαντώντας ουσιαστικά στις φωνές εκείνες που βλέπουν ότι έχει έρθει η ώρα το Υπουργείο να κάνει πίσω στην πολιτική της επ’ αόριστον απαγόρευσης των εξαγωγών φαρμάκων που έχουν τεθεί σε αυτό το καθεστώς. Μάλιστα για να δείξει ότι το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται και πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα για την αντιμετώπισή του αναφέρθηκε στο γεγονός ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 13 Οκτωβρίου ενέκρινε μία νέα σειρά ενεργειών για την καλύτερη πρόληψη και τον μετριασμό των κρίσεων των ελλείψεων φαρμάκων».

Κι εάν η Ευρώπη βλέπει και προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, στη χώρα μας τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Όπως είπε το πρόβλημα το δικό μας είναι διπλό. Είναι το πρόβλημα που έχουν όλοι οι Ευρωπαίοι αλλά επιπλέον και το ότι ουσιαστικά η Ελλάδα, προφανώς και λόγω των χαμηλών τιμών στα φάρμακα, έχει καταστεί χώρα από την οποία οι χώρες του βορρά προσπαθούν να καλύψουν τις δικές τους ελλείψεις μέσω της καθόλα νόμιμης διαδικασίας του παράλληλου εμπορίου. Και συνέχισε: «Όταν είδαν τη ζημιά που έπαθαν οι Γερμανοί και οι Βέλγοι και οι Άγγλοι, τότε που δεν έβρισκαν αντιβιοτικά, πέρσι τον Δεκέμβριο σαν τα μερμηγκάκια και τις μέλισσες έκαναν το εξής: αρχίζαν και μαζεύαν φάρμακα από την Ελλάδα. Γιατί μέχρι τότε τα αντιβιοτικά και τα φάρμακα αναπνευστικών παθήσεων ήταν ελεύθερα –μέχρι τον Αύγουστο- και ήλθε ο Υπουργός και τα απαγόρευσε όλα (σ.σ. την εξαγωγή τους). Και τώρα δειλά – δειλά τι βλέπουμε; Ότι έχουμε μία σημαντική βελτίωση η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν απαγορευτεί οι εξαγωγές».

Θέλοντας δε να τονίσει την αξία της επ’ αόριστον απαγόρευσης των εξαγωγών σε σχέση με την απαγόρευση για κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα σημείωσε ότι «πολλά ή τα περισσότερα από τα φάρμακα που απαγόρευσε ο Θάνος Πλεύρης (σ.σ. ο τέως Υπουργός Υγείας) τον Νοέμβριο του 2022, μετά από ένα χρόνο, είναι φάρμακα που τα βρίσκουμε. Γιατί; Γιατί στην αρχή κάποιοι, όχι όλοι, αποθεματοποιούσαν λέγοντας “έλα μωρέ, μετά από 2-3 μήνες θα αρθεί η απαγόρευση –αυτό δεν γινόταν τόσα χρόνια;”. Όταν όμως είδαν ότι τους έμεναν στα ράφια (σ.σ. οι ποσότητες των φαρμάκων που αποθεματοποιούσαν) τα βγάλαν και με προσφορές!».

Για τον κ. Βαλτά το γεγονός ότι ο νέος Υπουργός κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης δεν έκανε πίσω αλλά συνέχισε στην ίδια πολιτική του προκατόχου του στην αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων φαρμάκων ενισχύοντας την, έχει βοηθήσει πολύ στην εξομάλυνση της κατάστασης. Μάλιστα σε αυτήν την προσπάθεια προσπαθεί να συμβάλλει και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος μέσα από ένα σύστημα ιχνηλάτησης των ελλείψεων που δείχνει ότι η κατάσταση έχει σε κάποιο βαθμό βελτιωθεί.  «Από τον Αύγουστο του 2023, όταν ο Υπουργός συμπλήρωσε (σ.σ. προσθέτοντας και νέα σκευάσματα στη σχετική λίστα), χωρίς να καταργήσει, προς τιμή του, την απαγόρευση γιατί είδε το πρόβλημα, εμείς τι κάνουμε; Να σας το πω. Εφαρμόζουμε ένα σύστημα ιχνηλάτησης κάθε δέκα μέρες 35 ίδιων φαρμάκων. Βάζουμε φαρμακοποιούς και με ψηφιακή παραγγελία ψωνίζουν από 40 φαρμακαποθήκες. Στα ίδια φάρμακα, στις ίδιες ποσότητες κάθε δέκα μέρες. Τα στοιχεία που βλέπουμε είναι ενθαρρυντικά στο εξής: στο ότι αρχίζει να μειώνεται το «κόκκινο», το να κάνουμε δηλαδή μία παραγγελία και να μην βάζει η φαρμακαποθήκη τίποτα, να μη δίνει καθόλου ποσότητα ενός φαρμάκου. Όχι ότι στα 35 φάρμακα δεν έχει καθόλου “κόκκινο”. Αυξάνεται όμως των φαρμάκων που βρίσκονται “σε μερική διάθεση” πράγμα που σημαίνει ότι παλιότερα ζητούσα φάρμακα που ήταν στο “κόκκινο” ενώ τώρα ζητώ για παράδειγμα πέντε τεμάχια και παίρνω τρία. Ναι αλλά με αυτά κάνω τη δουλειά μου».

Αυτό είναι ακριβώς αποτέλεσμα του καθεστώτος της επ’ αόριστον απαγόρευσης των εξαγωγών των φαρμάκων που χαρακτηρίζονται και έχουν στην πράξη αποδειχθεί σε βάθος χρόνου ότι γίνονται εύκολα ελλειπτικά. Όπως είπε ο κ. Βαλτάς επί λέξει το αποτέλεσμα αυτό «οφείλεται στο ότι έχουν απαγορευτεί οι εξαγωγές με αποτέλεσμα όλοι να γνωρίζουν ότι εάν δεν τα βγάλουν (σ.σ. τα φάρμακα που τα προορίζουν για το εξωτερικό) στην ελληνική αγορά θα τους μείνουν στο ράφι και κάποια στιγμή θα λήξουν».

Ομαλοποίηση όταν το σύστημα εφαρμοστεί σε όλη του την έκταση

Ο πρόεδρος του ΠΦΣ εκτίμησε ότι το σύστημα που πάει να εφαρμόσει το Υπουργείο Υγείας για τις ελλείψεις είναι ένα σύστημα που θα αποδώσει όταν λειτουργήσει σε όλη του την έκταση.

Ποια είναι η κατάσταση σήμερα, όπως τη βλέπουν οι φαρμακοποιοί; Αυτή τη στιγμή, όπως είπε κ. Βαλτάς, οι φαρμακευτικές εταιρείες πράγματι δίνουν όλα τα στοιχεία που οφείλουν να δώσουν, στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων. Μάλιστα σημείωσε ότι μέχρι τώρα ο ΕΟΦ ενδεχομένως λόγω έλλειψης προσωπικού τα είχε αλλά δεν τα επεξεργαζόταν. «Δεν είχε προσωπικό; Δεν ήξερε τι να τα κάνει;  Αυτή τη στιγμή είναι υποχρεωμένος να τα επεξεργαστεί».

Σε ό,τι αφορά τις φαρμακαποθήκες ανέφερε ότι «προς το παρόν τα δηλώνουν τα αποθέματά τους κατά δήλωση τους. Δηλαδή μία φαρμακαποθήκη λέει ότι έχω απόθεμα εκατό συσκευασίες για κάποιο φάρμακο. Για μένα το σύστημα θα έχει αξιοπιστία όταν αντλεί αυτόματα από την αποθήκη μέσω ενός πληροφοριακού συστήματος το τι έχει και όχι τι δηλώνει».

Για τον ίδιο «είναι σημαντικό να αποφασίσουμε τι είναι ελλειπτικό και τι όχι, σε πραγματικό χρόνο, όταν το σύστημα λειτουργήσει. Προς το παρόν δεν λειτουργεί».

Οι φαρμακευτικές εταιρείες αρχίζουν πλέον να δείχνουν εμπιστοσύνη

Πάντως το γεγονός ότι κάτι πράγματι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση φαίνεται, σύμφωνα με τον κ. Βαλτά και από το γεγονός ότι από τις συναντήσεις που έχει ο ΠΦΣ με μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες προκύπτει ότι πλέον με την επ’ αόριστο απαγόρευση των εξαγωγών δεν βλέπουν τα φάρμακα τους που διαθέτουν σε χαμηλή τιμή στη χώρα μας να φεύγουν στο εξωτερικό όπου πωλούνται σε πολλαπλάσιες τιμές. Έτσι αποφασίζουν να εφοδιάζουν απρόσκοπτα την ελληνική αγορά με τις αναγκαίες ποσότητες χωρίς το φόβο ότι λόγω των παράλληλων εξαγωγών θα χάσουν χρήματα.     

«Αρχίσαμε εδώ και ενάμιση μήνα συναντήσεις ως ΠΦΣ με όλες τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και έχουν ελλειπτικά φάρμακα». Σε αυτές τις συναντήσεις συνέχισε «πιάνουμε ένα – ένα τα φάρμακα που είναι ελλειπτικά κι εκεί απαντά η εταιρεία εάν το δίνει με περιορισμένη διάθεση ή όχι. Ξέρετε ποιο είναι το θέμα; Νιώθουν σιγουριά από τότε που ξέρουν ότι το φάρμακό τους για Χ λόγους δεν θα βρεθεί στη Γερμανική -για παράδειγμα- αγορά».

Γιατί το μεγαλύτερο πρόβλημα των εταιρειών, σύμφωνα με τον κ. Βαλτά δεν είναι το claw back. Το έχουν πάρει απόφαση ότι υπάρχει στην Ελλάδα. Το θέμα τους είναι ότι χάνουν πολλά χρήματα από το παράλληλο εμπόριο στη λογική του «εξάγεται  φάρμακο που προορίζεται για την ελληνική αγορά και εγώ χάνω λεφτά στη Γερμανία, όπου θα το έδινα ακριβότερα; Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα όλων αυτών των εταιρειών» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε τονίζοντας ότι «από τη στιγμή που έχουν τη σιγουριά ότι το φάρμακό τους δεν βγαίνει στο εξωτερικό, συζητούν μαζί μας».

«Εάν θέλετε να λυθεί το πρόβλημα των ελλειπτικών φαρμάκων θα πρέπει να ηρεμήσει η αγορά από κάθε άποψη» τόνισε ο κ. Βαλτάς. Αυτό σημαίνει ότι το θέμα θα είναι υπό έλεγχο όταν ηρεμήσει η εταιρεία, να ξέρει ότι αυτή τη στιγμή τα προϊόντα της που προορίζονται για την ελληνική αγορά με τις χαμηλές τιμές διάθεσης, δεν εξάγονται, να καταλάβει η φαρμακαποθήκη –οι λίγες φαρμακαποθήκες που εξάγουν καθώς δεν εξάγουν όλες- ότι κάποια στιγμή θα εξάγουν, όταν επιτραπεί η εξαγωγή, αυτών των φαρμάκων που δεν είναι ελλειπτικά κι όταν ο φαρμακοποιός νιώσει τέτοια σιγουριά ώστε να μη σπεύδει να βρει επιπλέον φάρμακα για να μην ξεμείνει σε περίπτωση έλλειψής τους.

Και βέβαια –και πάνω απ’ όλα- δεν θα δημιουργείται ανασφάλεια στον πολίτη που επίσης προσπαθεί με κάθε τρόπο να συγκεντρώσει επιπλέον ποσότητες για ένα φάρμακο που πιστεύει ότι την επόμενη μέρα μπορεί να μην το βρίσκει.    

«Εάν όλο το σύστημα ομαλοποιηθεί ποιος θα έχει πρόβλημα; Θα μείνουμε σε ό,τι αφορά τις ελλείψεις στα φάρμακα που έχει πρόβλημα και ο Γερμανός. Και ο Γερμανός θα πάψει πλέον να πιέζει την Ελλάδα “φέρε μου αντιβιοτικά, φέρε μου αναπνευστικά κτλ”».

«Καμπανάκι» η εξαφάνιση των κολλυρίων

Στο σημείο αυτό ο κ. Βαλτάς αναφέρθηκε στις αντιδράσεις από πλευράς φαρμακαποθηκών και συγκεκριμένα «από την Ένωση Ευρωπαίων Φαρμακαποθηκαρίων οι οποίοι μέχρι τώρα έβλεπαν την Ελλαδίτσα μας ως μία χώρα - αποκούμπι, την αγελάδα για να μπορούν οι πλούσιες χώρες –όχι του νότου- να περνούν καλά και να έχουν τα φάρμακά τους κι εγώ να ξεροσταλιάζω να καλύψω ένα αντιβιοτικό για ένα παιδί».

Προς το παρόν και μέχρι να υπάρξει πλήρης εφαρμογή του συστήματος που προωθεί το Υπουργείο Υγείας υπάρχει φόβος για το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν υπήρχε άρση στην επ’ αόριστον εξαγωγή κάποιων φαρμάκων. Κι προς αυτό ανέφερε τα εξής: «Όταν απαγορεύτηκαν τον Αύγουστο 150 ακόμη φάρμακα ( σ.σ. να εξάγονται) κατά λάθος ήρθη η απαγόρευση εξαγωγής για πέντε κολλύρια τα οποία μέχρι τότε ήταν απαγορευμένα (σ.σ. στο να εξάγονται). Αυτά δεν τα ξαναείδαμε ποτέ. Ούτε ένα για δείγμα. Τι είναι αυτό; Για μένα είναι “καμπανάκι”». «Καμπανάκι» που χτυπά επισημαίνοντας πως για ό,τι φάρμακο υπάρξει άρση απαγόρευσης εξαγωγών, εάν δεν υπάρχουν κανόνες που να λένε “όχι – το σύστημα που φτιάχνω λέει ότι αυτό απαγορεύεται να το εξάγεις γιατί δεν έχει ομαλοποιηθεί η αγορά” ή ότι ναι, ό,τι δεν έχει πρόβλημα και ο φαρμακοποιός το βρίσκει, βγάλτο έξω, θα φύγει, θα εξαφανιστεί από την αγορά. Και αυτός ο κίνδυνος υπάρχει, επισήμανε ο κ. Βαλτάς, όταν όλη η Ευρώπη ψάχνει αντιβιοτικά. Πρέπει όλοι να καταλάβουν, τόνισε, ότι πρώτα προέχει η ασθένεια του Έλληνα πολίτη και μετά όλα τα άλλα. 

Η ψηφιακή πλατφόρμα για τον έλεγχο των ελλείψεων, βασικό εργαλείο του όλου συστήματος που προωθεί το Υπουργείο Υγείας οπωσδήποτε θα βοηθήσει να μειωθεί αυτός ο κίνδυνος. Η λειτουργία του αναμένεται να ξεκινήσει, όπως εκτιμά ο πρόεδρος του ΠΦΣ, στις αρχές του 2024, αφού πρώτα έχει δοκιμαστεί πιλοτικά και έχουν επιλυθεί τα όποια ζητήματα προκύψουν από την πιλοτική εφαρμογή του που θα αναμένεται να γίνει μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου. 

Τέλος ο κ. Βαλτάς δήλωσε ικανοποιημένος για την εξαγγελία ενίσχυσης του ΕΟΦ με προσωπικό ενώ τόνισε την ανάγκη οργάνωσης του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας, όπου θεωρεί ότι υπάρχει πρόβλημα. «Αυτό που πάσχει είναι το ΙΦΕΤ. Εκεί είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα». Για τον ίδιο η νέα Διευθύνουσα Σύμβουλος έχει αναλάβει ένα τεράστιο έργο. Να οργανώσει κανονικά το ΙΦΕΤ ώστε έγκαιρα να γίνεται η παραγγελία για τα φάρμακα που δεν υπάρχουν και σε όσο το δυνατό πιο χαμηλές τιμές. Μάλιστα είπε ότι αυτή τη στιγμή τα μισά από τα φάρμακα που λείπουν είναι φάρμακα που τα φέρνει από το εξωτερικό το ΙΦΕΤ.