Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Οι φαρμακοποιοί στη χώρα μας εδώ και μερικά χρόνια μπορούν πλέον και με τη βούλα του κράτους να διεξάγουν ένα από τα πιο σημαντικά εμβόλια που πρέπει να κάνει κάθε χρόνο ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, το αντιγριπικό εμβόλιο ενώ επιδιώκουν τη διεξαγωγή κι άλλων εμβολίων από τα φαρμακεία, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης και του κόσμου.

Το PharmacyTimes.com αναφέρθηκε με πρόσφατο δημοσίευμά του σε μία έρευνα που έχει να κάνει με τους βασικούς λόγους που οι μεγαλύτεροι σε ηλικία πολίτες διστάζουν να κάνουν το εμβόλιο κατά του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) και το πώς οι φαρμακοποιοί μπορούν να παρέμβουν για να βοηθήσουν τον πολίτη να ξεπεράσει τους δισταγμούς αυτούς.

Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), όπως αναφέρει εισαγωγικά το άρθρο, προκαλεί νόσο της κατώτερης αναπνευστικής οδού (LRTD), ειδικά σε ενήλικες άνω των 60 ετών. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει εγκρίνει το Arexvy (επικουρικό εμβόλιο RSV, της GSK) για ενήλικες 60 ετών και άνω, καθώς και το Abrysvo (εμβόλιο RSV, της Pfizer) για ενήλικες 60 ετών και άνω και έγκυες, 32 έως 36 εβδομάδων κύησης.

Και προχωρώντας στο κύριο θέμα το PharmacyTimes σημειώνει ότι σε κοινοτικά περιβάλλοντα, η διστακτικότητα στη διεξαγωγή του εμβολίου RSV είναι ένα θέμα που αποτελεί λόγο ανησυχίας. Ερωτήσεις πλημμυρίζουν τις τηλεφωνικές γραμμές σε πολλά φαρμακεία.

Κι εκεί έρχεται ακριβώς ο άλλος σημαντικός ρόλος του φαρμακοποιού και γενικότερα του κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού του φαρμακείου.  Να υποβάλει ερωτήσεις που θα μπορέσουν να καταγράψουν τους λόγους για τους οποίους εμφανίζεται αυτή η διστακτικότητα.

Το άρθρο αναφέρει τρεις τέτοιες ερωτήσεις:

1. «Ο γιατρός μου είπε να κάνω το εμβόλιο RSV. Είναι ασφαλές και αποτελεσματικό;»
2. «Χρειάζομαι το εμβόλιο RSV ετησίως;»
3. «Το εμβόλιο καλύπτεται από την ασφάλισή μου; Πόσο είναι το αντίτιμο;»

Σημειώνει δε ότι οι ηλικιωμένοι έχουν πιεστικά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων και ότι οι αντιληπτοί κίνδυνοι των εμβολίων είναι συχνά μεγαλύτεροι από τους αποδεδειγμένους κινδύνους. Επιπλέον, πολλά άτομα δεν γνωρίζουν ότι η ασφάλισή τους καλύπτει τα εμβόλια RSV.

Η εφημερίδα των Φαρμακοποιών του Καναδά (Canadian Pharmacists Journal) δημοσίευσε ένα ερευνητικό άρθρο που πραγματεύεται ακριβώς αυτή τη  διστακτικότητα απέναντι στο εμβόλιο RSV στο τεύχος Ιανουαρίου/Φεβρουαρίου 2024. Ο ερευνητής προσάρμοσε το «3C Model of Vaccine Hesitancy» (Complacency, Confidence, Convenience) από μια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με τα εμβόλια. Το μοντέλο 3C αποτελείται από 3 στοιχεία: εφησυχασμό, αυτοπεποίθηση και ευκολία. Ο ΠΟΥ ορίζει τους όρους ως εξής:

Εφησυχασμός υφίσταται όταν οι αντιληπτοί κίνδυνοι ασθένειας που μπορεί να προληφθεί με εμβόλια είναι χαμηλοί και οι άνθρωποι θεωρούν τον εμβολιασμό περιττό.

Η εμπιστοσύνη έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του εμβολίου, στο σύστημα που τα παρέχει και στα κίνητρα των υπευθύνων χάραξης πολιτικής όταν αποφασίζουν για τα απαραίτητα εμβόλια.

Τέλος η ευκολία ορίζεται ως ο βαθμός στον οποίο η ικανότητα κατανόησης, η ελκυστικότητα των υπηρεσιών εμβολιασμού, η οικονομική προσιτότητα και η προθυμία πληρωμής, η γεωγραφική προσβασιμότητα και η φυσική διαθεσιμότητα επηρεάζουν την πρόσληψη του εμβολίου από τον πολίτη.

Ο ερευνητής εφάρμοσε το μοντέλο 3C στην τρέχουσα κατάσταση RSV, δημιουργώντας βασικά σημεία για να εξοπλίσει τους φαρμακοποιούς. Χρησιμοποιώντας τα βασικά σημεία, οι φαρμακοποιοί και άλλοι επαγγελματίες υγείας μπορούν να καταπολεμήσουν τη διστακτικότητα του εμβολίου κατά του RSV ή να διευκολύνουν τις ανησυχίες του ευρύτερου κοινού. Τα επιλεγμένα βασικά σημεία από το ερευνητικό άρθρο μπορούν να απλοποιηθούν ως εξής:

Για την καταπολέμηση του εφησυχασμού, οι φαρμακοποιοί θα πρέπει να εκπαιδεύσουν τους ασθενείς στο ότι ο RSV συμβάλλει σε πολλές νοσηλείες και θανάτους κάθε χρόνο. Η διάρκεια παραμονής, τα ποσοστά χρήσης Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και η θνησιμότητα είναι παρόμοια για τον RSV και τη γρίπη Α.

Για να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση, οι φαρμακοποιοί μπορούν να επισημάνουν ότι οι κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών είναι παρόμοια στον RSV σε σύγκριση με άλλα εμβόλια. Τα τρέχοντα εμβόλια RSV προσφέρουν πιο αποτελεσματική ανοσολογική απόκριση από το εμβόλιο που δοκιμάστηκε τη δεκαετία του 1960.

Για να βελτιώσουν την ευκολία, μπορούν να επισημάνουν στον πολίτη ότι το ανοσοενισχυτικό εμβόλιο RSV προσφέρει διάρκεια προστασίας για τουλάχιστον 2 εποχές με μία μόνο δόση. Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν επίσης να χορηγήσουν το επικουρικό εμβόλιο RSV με άλλα εμβόλια κατά την ίδια επίσκεψη.

Οι φαρμακοποιοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα προαναφερθέντα βασικά σημεία για να αντιμετωπίσουν τη διστακτικότητα του εμβολίου κατά του RSV σε συζητήσεις με ασθενείς και να βοηθήσουν στην εξάλειψη τυχόν μύθων σχετικά με τη χρήση των εμβολίων RSV, καταλήγει το άρθρο.

Γενικότερα, οι φαρμακοποιοί και τα κοινοτικά φαρμακεία που αποτελούν την πρώτη πόρτα εισόδου για τους περισσότερους πολίτες στο σύστημα υγείας έχουν αυτή τη δυνατότητα. Μπορούν να καταγράψουν με συστηματικό τρόπο τους λόγους για τους οποίους οι πολίτες διστάζουν να εμβολιαστούν και να δουν πως μέσα από τη δική τους παρέμβαση ως επιστημόνων υγείας αυτό μπορεί να αλλάξει και σε τι βαθμό ανάλογα και με το πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν.