Υπάρχει χώρος στο φαρμακείο για τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα; Ποια τα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης; Τι λένε οι κρατικοί φορείς για την ομοιοπαθητική και τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο;

Μιλά για το θέμα στο Daily Pharma News ο κ.Κώστας Πετρουλάκης, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικών Φαρμακοποιών

Του Χαράλαμπου Πετρόχειλου

Το DailyPharmaNews επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικών Φαρμακοποιών κ. Κώστα Πετρουλάκη και του ζήτησε να μιλήσει για την Εταιρεία, τη συμβολή της στην ανάπτυξη της ομοιοπαθητικής στη χώρα μας και το ρόλο του ομοιοπαθητικού φαρμακοποιού.

Η Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικών Φαρμακοποιών συστάθηκε το 1988 και σήμερα τα εγγεγραμμένα μέλη της είναι γύρω στα 450 από τα οποία ενεργά είναι περίπου 350.

Ο αριθμός αυτός των φαρμακοποιών – μελών της εταιρείας είναι πολύ μικρός, σε σχέση με το σύνολο του αριθμού των φαρμακοποιών που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας από τη στιγμή μάλιστα που, όπως υπολογίζει ο κ. Πετρουλάκης, τουλάχιστον το ένα τρίτο των φαρμακοποιών ασχολείται με το εργαστήριο του φαρμακείου. Η εξήγηση για τη μικρή συμμετοχή; «Πιστεύω ότι λόγω απόστασης ή λόγω αδυναμίας εξεύρεσης χρόνου δεν έχουμε κατορθώσει να τους γράψουμε μέλη στην Εταιρεία».

Βασικός στόχος της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικών Φαρμακοποιών είναι η αναβάθμιση του ρόλου του φαρμακοποιού ως επιστήμονα υγείας.

Το ομοιοπαθητικό φάρμακο άλλωστε προϋποθέτει αρκετά καλές γνώσεις παρασκευής γαληνικών σκευασμάτων. Γι’ αυτό και η συντριπτική πλειοψηφία των μελών της Εταιρείας ασχολούνται με το εργαστήριο του φαρμακείου και έχουν τη δυνατότητα να παρασκευάσουν και φυτοθεραπευτικά φάρμακα και συνταγές γαληνικές.

Ο κ. Πετρουλάκης τονίζει ότι «βασικό μας μέλημα, όπως λέω εγώ, είναι η ανάδειξη του δεύτερου συνθετικού της λέξης φαρμακοποιός, δηλαδή του “ποιώ”, του “φτιάχνω φάρμακο”, πράγμα το οποίο προϋποθέτει καλή γνώση όλων των ευεργετικών στοιχείων αλλά και των παρενεργειών των φαρμάκων, με στόχο την καλύτερη δυνατή πληροφόρηση/ενημέρωση του ασθενούς/πελάτη μας προκειμένου να τον βοηθήσουμε στο ευκταίο που είναι η βελτίωση και η αποκατάσταση της υγείας του».

Και σε αυτήν την προσπάθεια ο φαρμακοποιός σήμερα είναι σε σαφώς πλεονεκτικότερη θέση σε σχέση με το παρελθόν. Σύμφωνα με τον κ. Πετρουλάκη «η πρόοδος που έχει γίνει είναι σημαντική. Πριν το 1988 που ιδρύθηκε η Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικών Φαρμακοποιών ως αποτέλεσμα μίας συστηματικής προσπάθειας κάποιων ανθρώπων, η εξεύρεση πρώτων υλών, μηχανημάτων για το εργαστήριο και γενικότερα πηγών για ενημέρωση και πληροφόρηση γύρω από την ομοιοπαθητική και το ομοιοπαθητικό φάρμακο ήταν μηδαμινά. Αυτή τη στιγμή νομίζω ότι οι συνάδελφοι έχουν πάρα πολλά εργαλεία στα χέρια τους είτε από πλευράς πρώτων υλών είτε από πλευράς μηχανημάτων είτε από πλευράς πηγών επιστημονικής ενημέρωσης για να μπορούν να παρακολουθούν τις εξελίξεις και να βελτιώσουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες στον ασθενή τους».

Το πιο σημαντικό όμως είναι, όπως εξηγεί ο πρόεδρος της ΕΕΟΦ ότι «υπάρχει και μία τεράστια αλλαγή στο κομμάτι της αναγνώρισης και πιστοποίησης του ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Δηλαδή η πολιτεία πλέον αναγνωρίζει το ομοιοπαθητικό ως γαληνικό σκεύασμα που γίνεται με βάση συγκεκριμένους κανόνες ορθής παρασκευής. Το ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι λοιπόν αναγνωρισμένο και από το υπουργείο Υγείας και από τον ΕΟΦ. Κάποια περίοδο δε, αναγνωριζόταν και η δαπάνη για το ομοιοπαθητικό φάρμακο από τα ασφαλιστικά Ταμεία. Δύο από αυτά το αποζημιώνουν ακόμη, το ΤΥΠΕΤ και το Ταμείο των δημοσιογράφων».   

Γίνεται ωστόσο προσπάθεια να υπάρξει αποζημίωση και από τον ΕΟΠΥΥ. Ο κ. Πετρουλάκης συμμετείχε ως εκπρόσωπος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου σε μία Επιτροπή του υπουργείου Υγείας η οποία δούλεψε από τις αρχές του καλοκαιριού μέχρι και τον Οκτώβριο και ύστερα από συζητήσεις σε ότι αφορά την Ομοιοπαθητική με τους γιατρούς, τους οδοντιάτρους και βέβαια τους φαρμακοποιούς ολοκλήρωσε μία σειρά εισηγήσεων προς το υπουργείο Υγείας. «Σε αυτήν την Επιτροπή εμείς εισηγηθήκαμε να προταθεί από πλευράς υπουργείου στον ΕΟΠΥΥ να εντάξει τα ομοιοπαθητικά φάρμακα στη λίστα των αποζημιούμενων φαρμάκων με δεδομένο ότι αυτό θα ήταν καλό και για τα οικονομικά των ασφαλιστικών Ταμείων, από τη στιγμή που η θεραπεία με ομοιοπαθητικά φάρμακα κοστίζει πολύ λιγότερο σε σύγκριση με τη θεραπεία με τα αλλοπαθητικά. Έγκειται πλέον στην πολιτεία, το υπουργείο Υγείας αλλά και τον ΕΟΠΥΥ να τα επανεντάξουν στα αποζημιούμενα φάρμακα, εάν το κρίνουν σκόπιμο. Σε ό,τι αφορά το κόστος η κοστολόγηση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων γίνεται σύμφωνα με τον επίσημο τιμοκατάλογο γαληνικών σκευασμάτων που είναι εγκεκριμένος από το υπουργείο Υγείας. Η μηνιαία αγωγή με τα αμιγώς ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 15 ευρώ το μήνα και αυτό αφορά όλες τις παθήσεις. Σε έκτακτα μόνο περιστατικά, ο ασθενής ενδέχεται να χρειαστεί κάτι παραπάνω, ωστόσο και στις περιπτώσεις αυτές το κόστος δεν θα υπερβεί ένα  20% επιπλέον του κόστους που ανέφερα».

Ο πρόεδρος της ΕΕΟΦ είναι αισιόδοξος για την εξέλιξη του θέματος. «Από πλευράς της πολιτείας υπάρχει θετική αντιμετώπιση στο συγκεκριμένο θέμα. Θέλω όμως εδώ να βάλω μια υποσημείωση που θεωρώ ότι είναι σωστή και έχει να κάνει με τη διασφάλιση του ελέγχου της παροχής των ομοιοπαθητικών φαρμάκων προς τους ασφαλισμένους. Αυτό είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την πολιτεία, ο έλεγχος της δαπάνης. Να μη γίνεται κακή χρήση αυτής της δυνατότητας. Πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει ο απαραίτητος έλεγχος. Μέσα από την πιστοποίηση των γιατρών και των φαρμακοποιών σαφέστατα μπορεί να ελεγχθεί η δαπάνη».   

Ένα άλλο τεράστιο ζήτημα είναι η εκπαίδευση αλλά και η συνεχής επιμόρφωση των φαρμακοποιών γύρω από την ομοιοπαθητική και το ομοιοπαθητικό φάρμακο.

«Στην Ελλάδα βρισκόμαστε πίσω σε ό,τι αφορά την ομοιοπαθητική γιατί δεν υπάρχει το κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον» τονίζει ο κ. Πετρουλάκης και λέγοντας υποστηρικτικό περιβάλλον εννοεί ακριβώς τις δομές εκείνες που θα εξασφάλιζαν την εκπαίδευση και την επιμόρφωση των λειτουργών υγείας που ενδιαφέρονται για την ομοιοπαθητική. «Μέχρι πρόσφατα είχαμε μία πανεπιστημιακή σχολή Ομοιοπαθητικής που λειτουργούσε για την μετεκπαίδευση ιατρών και άλλων επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου  η οποία για λόγους οικονομικούς δεν μπόρεσε να συντηρηθεί και έκλεισε. Στα πέντε – έξι χρόνια της λειτουργίας της βοήθησε πάρα πολύ γιατί πάρα πολλοί γιατροί πήραν γνώση του αντικειμένου και βελτιώθηκε πάρα πολύ το επίπεδο των γνώσεών τους». Από κει και πέρα η Ομοιοπαθητική υπάρχει στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Φαρμακευτικής στο πανεπιστήμιο της Αθήνας ως μάθημα επιλογής αλλά αυτό προφανώς δεν αρκεί.

Γι’ αυτό υπάρχει σε εξέλιξη μία σημαντική πρωτοβουλία που αναμένεται να βοηθήσει τουλάχιστον τους φαρμακοποιούς. Ο κ. Πετρουλάκης αποκαλύπτει ότι «στο πλαίσιο του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου και του ΙΔΕΕΑΦ έχουν συσταθεί επιτροπές οι οποίες θα ασχοληθούν σε συνεργασία με ακαδημαϊκούς δασκάλους, καθηγητές Πανεπιστημίων με το κομμάτι της μετεκπαίδευσης των φαρμακοποιών στην ομοιοπαθητική και άλλες τεχνικές παρασκευής γαληνικών σκευασμάτων. Υπάρχει δηλαδή μια επιτροπή που έχει να κάνει με φυτικά προϊόντα, ομοιοπαθητικά και φυτοθεραπευτικά, μία επιτροπή compounding, οι οποίοι θα πραγματοποιήσουν σειρά σεμιναρίων στους φαρμακοποιούς της χώρας και οι οποίοι, μέσα από αυτήν τη διαδικασία και σύμφωνα με τις εντολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα μοριοδοτηθούν δεδομένου ότι από το 2019 θα πρέπει κάθε φαρμακοποιός να έχει 75 μόρια σε επιμορφωτικά σεμινάρια προκειμένου να μπορεί να συνεχίσει να ασκεί το λειτούργημά του. Εντός της Άνοιξης θα ξεκινήσουν τα σεμινάρια αυτά».

Είναι ανάγκη να λαμβάνονται τέτοιες πρωτοβουλίες Η ομοιοπαθητική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και στη χώρα μας ειδικότερα κερδίζει συνεχώς έδαφος. Γι΄ αυτό το λόγο άλλωστε και η πολιτεία έχει σκύψει με προσοχή και βλέπει το θέμα. Ωστόσο πέρα από το θέμα της εκπαίδευσης και της συνεχούς επιμόρφωσης υπάρχει και ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα που κρατάει την ομοιοπαθητική στη χώρα μας πιο πίσω απ’ όσο θα μπορούσε να βρίσκεται. Ο κ. Πετρουλάκης εξηγεί: «Δυστυχώς το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν ακόμη πολλοί ομοιοπαθητικοί ιατροί για να μπορεί να σταθεί καλύτερα και με μεγαλύτερη ευκολία η συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγιση, όπως και τα φαρμακεία ακόμη είναι σχετικά λίγα σε σχέση με το συνολικό αριθμό των φαρμακείων που λειτουργούν στη χώρα. Η ομοιοπαθητική ασκείται ως επί το πλείστον στα μεγάλα αστικά κέντρα, αφού εκεί ο πληθυσμός είναι μεγαλύτερος και υπάρχει μεγαλύτερο επαγγελματικό ενδιαφέρον από την πλευρά ιατρών και φαρμακοποιών».

Πάντως οι προοπτικές είναι καλές και φαίνεται ότι η ομοιοπαθητική κερδίζει έδαφος. «Σε πάρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες ο αριθμός των κατοίκων που χρησιμοποιούν την ομοιοπαθητική ως βασική μέθοδο προστασίας  της υγείας αγγίζει το 35-40% του συνολικού πληθυσμού. Χαρακτηριστικό της εμπιστοσύνης που έχει κερδίσει ως μία θεραπευτική εναλλακτική μέθοδος είναι το ότι ασκείται ακόμη και σε κρατικά νοσοκομεία μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία.  

Στην Ελλάδα, όπως προαναφέρθηκε γίνονται βήματα και ο ρόλος των φαρμακοποιών είναι σημαντικός ωστόσο οι ιατροί είναι εκείνοι που σύμφωνα με τον κ. Πετρουλάκη θα πρέπει να έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών. «Οι πελάτες των φαρμακοποιών που ασχολούνται με τα ομοιοπαθητικά φάρμακα γνωρίζοντας ότι ασχολούμαστε έρχονται και μας ρωτούν τη γνώμη μας για την ομοιοπαθητική και την αποτελεσματικότητά της. Απαντάμε στις ερωτήσεις του κόσμου, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν είμαστε εμείς αυτοί που θα πούμε στον πελάτη μας σε ποιον γιατρό θα πάει και ποια μέθοδο θα ακολουθήσει. Αυτό αφορά περισσότερο τους ιατρούς να προωθήσουν τα πιθανά οφέλη που θα μπορούσε να έχει ένας ασθενής από την ομοιοπαθητική. Εμείς αυτό που κοιτάζουμε είναι την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση του πελάτη μας είτε εφαρμόζει κάποια άλλη θεραπευτική αγωγή είτε την ομοιοπαθητική. Στην Ελλάδα πάντως είμαστε πολύ πίσω σε ότι αφορά την ενημέρωση του κόσμου για τις δυνατότητες που προσφέρει η ομοιοπαθητική. Δυστυχώς υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα ανάμεσα στους θιασώτες και τους πολέμιους της ομοιοπαθητικής και ο καθένας ανάλογα με το ποια θέση παίρνει για τα πράγματα είναι πιο κοντά στο να πιστέψει ή να μην πιστέψει μία θεραπευτική μέθοδο».