Μεταξύ αυτών και τα νεότερα δεδομένα του πρόσφατου Παναμερικανικού συνεδρίου Καρδιολογίας

Από το Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Μόνο οι μισοί Έλληνες γνωρίζουν την τιμή της χοληστερόλης τους και από αυτούς που τη γνωρίζουν και πάλι μόνο οι μισοί κάνουν κάτι για να τη μειώσουν.

Και όσοι μπαίνουν τελικά σε αυτή τη διαδικασία και λαμβάνουν υπολιπιδαιμική αγωγή, ο ένας στους έξι αναγκάζεται να τη διακόψει λόγω αδυναμίας να ανταπεξέλθει στην οικονομική δαπάνη της συμμετοχής του.

Αυτό δείχνουν τα αποτελέσματα του προγράμματος «Μήνας Ελέγχου Χοληστερόλης» που υλοποιείται για 11 συνεχή έτη από το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας (ΕΛΙΚΑΡ) και που έχοντας συγκεντρώσει μέχρι στιγμής στοιχεία για περισσότερα από 60.000 άτομα αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο στη χώρα μας, όπως ανέφερε ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν»,  κ. Γεώργιος Ανδρικόπουλος, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου , με αφορμή τις εργασίες του 32ου Συνεδρίου Κλινικής Καρδιολογίας, το οποίο διοργανώνει σε συνεργασία με την  Α′ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στις 21 και 22 Απριλίου.

Φαίνεται λοιπόν ότι  τελικά μόλις ο ένας στους πέντε Έλληνες με χοληστερόλη ακολουθεί θεραπεία για το πρόβλημά του με ό,τι αυτό συνεπάγεται τόσο για την υγεία των πολιτών όσο και για την οικονομική επιβάρυνση του συστήματος υγείας λόγω των επιπλοκών που μακροπρόθεσμα εμφανίζονται από τη μη συστηματική θεραπεία της χοληστερολαιμίας.

Πάνω από 330.000 Έλληνες με κολπική μαρμαρυγή

Ένα άλλο θέμα που θα συζητηθεί στο συνέδριο θα είναι οι σύγχρονοι τρόποι αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής, μιας ασθένειας που προκαλεί μεγάλο μέρος των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων στη χώρα μας, καθώς και μεγάλο μέρος των δαπανών για την καρδιαγγειακή υγεία, μιας και  πρόκειται για ένα πρόβλημα το οποίο, σύμφωνα με τον κ. Ανδρικόπουλο, φαίνεται να αφορά σημαντικό ποσοστό πληθυσμού. «Είναι σαφές πλέον αυτό που λέγαμε τα προηγούμενα χρόνια και το οποίο ενστερνίζεται και η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία, ότι 3% των ενηλίκων στις χώρες της Ευρώπης πάσχει από κολπική μαρμαρυγή. Το βρήκαμε πριν από τρία χρόνια και σας το ανακοινώσαμε. Μάλιστα διστάζαμε να το δημοσιεύσουμε γιατί ήταν υψηλό αλλά φαίνεται ότι αυτό το ποσοστό υπάρχει σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 330.000 Έλληνες έχουν κολπική μαρμαρυγή. Τεράστιος αριθμός».

Στο συνέδριο θα συζητηθούν οι εξελίξεις στην επεμβατική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής με τη μέθοδο της κατάλυσης (ablation). Συγκεκριμένα θα αναλυθούν τα πλεονεκτήματα των νέων συστημάτων ηλεκτροανατομικής χαρτογράφησης, που επιτρέπουν την ταχύτατη και λεπτομερή δημιουργία του μοντέλου της καρδιάς των ασθενών, γεγονός που αυξάνει την ταχύτητα, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της επέμβασης κατάλυσης.

Επίσης, στο συνέδριο θα συζητηθεί η επέκταση της χρήσης των νεότερων αντιπηκτικών, που πλέον αποτελούν την προτεινόμενη θεραπεία επιλογής για την πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών και των πνευμονικών εμβολών σε πολλές κατηγορίες ασθενών αλλά και η ανάπτυξη ειδικών αντιδότων για τα αντιπηκτικά αυτά.

Νέες θεραπευτικές δυνατότητες για ασθενείς με υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων

Σημαντικά διαφοροποιημένα από τις μέχρι σήμερα εκτιμήσεις φαίνεται πως είναι και τα δεδομένα για την οικογενή υπεροχοληστερολαιμία καθώς, όπως ανέφερε ο κ. Ανδρικόπουλος, «είναι μία κατάσταση που αφορά όχι πέντε στους χίλιους, όπως πιστεύαμε αλλά ίσως και το 1% του πληθυσμού».

Και εδώ ωστόσο φαίνεται πως οι εξελίξεις που υπάρχουν στη φαρμακοθεραπεία είναι θετικές καθώς ενώ το προσδόκιμο επιβίωσης των ετεροζυγωτών, αυτών δηλαδή που έχουν ένα από τα δύο γονίδια παθολογικό είναι μόλις 50-55 χρόνια χωρίς θεραπεία, μπορεί να αποκατασταθεί φτάνοντας στο φυσιολογικό με κατάλληλη υπολιπιδαιμική αγωγή.

Οι νέες θεραπευτικές δυνατότητες που παρέχουν οι  PCSK9, η νέα αυτή φαρμακευτική κατηγορία που μειώνει την  LDL κατά 60% επιπρόσθετα των στατινών και της εζετιμίμπης η οποία, μετά την ανακοίνωση της μελέτης FOURIER με εβολοκουμάμπη, στο πρόσφατο συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας, αποκτά άλλη σημασία και διάσταση και θα συζητηθεί στο συνέδριο του ΕΛΙΚΑΡ. Η δυνατότητα πλέον θεραπείας ασθενών που έμεναν επί μακρόν εκτός θεραπευτικών στόχων, η εισαγωγή των μονοκλωνικών αντισωμάτων στη θεραπευτική των καρδιαγγειακών νοσημάτων, αλλά και η πιστοποίηση ενός ακόμα τρόπου, μετά τις στατίνες και την εζετιμίμπη, που μειώνει τη χοληστερόλη και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αποτελούν τη σημαντικότερη μελλοντική υποθήκη για τους ασθενείς με υψηλό κίνδυνο, όπως για παράδειγμα οι ασθενείς με οικογενή υπερχοληστερολαιμία.

Μελέτη FOURIER: Νέοι δρόμοι στην υπολιπιδαιμική αγωγή

Στα αποτελέσματα της μελέτης FOURIER αναφέρθηκε και ο Διευθυντής της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών κ. Δημήτριος Ρίχτερ. Στο συνέδριο θα παρουσιαστούν τα εντυπωσιακά κλινικά δεδομένα από τη μελέτη FOURIER για τους PCSK9 και ειδικά την εβολοκουμάμπη, που ανακοινώθηκαν στο πρόσφατο συνέδριο του ACC στην Ουάσινγκτον, όπου άνοιξαν νέους δρόμους στην υπολιπιδαιμική αγωγή, δείχνοντας πως το να φτάσουμε πολύ χαμηλά την LDL δηλ 30 mg/dl (χαμηλότερα απ’ όσο φανταζόμασταν) σώζει περαιτέρω εμφράγματα και εγκεφαλικά κατά περίπου 20%.

Ακόμη, αναφέρθηκε στην έλευση άλλων νεώτερων φαρμάκων στην καρδιαγγειακή ιατρική, όπως ο συνδυασμός σακουμπιτρίλης/βαλσαρτάνης, που έχει ξεκινήσει να κυκλοφορεί πρόσφατα και στη χώρα μας. Για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, υπάρχει ένα φάρμακο που υπερτερεί και αντικαθιστά τη κλασσική θεραπεία της εναλαπρίλης, μειώνοντας τη θνησιμότητα από καρδιακή ανεπάρκεια.

Νέο φάρμακο για την παχυσαρκία

Τέλος, θα συζητηθεί η έλευση του πρώτου φαρμάκου για την παχυσαρκία μετά από πολλά χρόνια, του συνδυασμού βουπροπιόνης/ναλτρεξόνης, ο οποίος δρα σε κεντρικό επίπεδο μειώνοντας το αίσθημα πείνας, το οποίο αναμένεται σύντομα και στη χώρα μας, και ελπίζουμε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της συνεχώς αυξανόμενης κοινωνικής και ιατρικής μάστιγας της παχυσαρκίας.

Περιβαλλοντικοί ρύποι και καρδιαγγειακά

Ο Καθηγητής κ.  Δημήτριος Τούσουλης σχολίασε ότι τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων και των ρύπων σε μία σειρά από νοσήματα, όπως αυτά του αναπνευστικού, του καρκίνου, αλλά και στην καρδιαγγειακή υγεία.

Ο κύριος ερευνητής Καθηγητής κ. Δημήτρης Τούσουλης Διευθυντής της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ και μια μεγάλη ομάδα καρδιολόγων και επιστημόνων άλλων ειδικοτήτων, μεταξύ των οποίων οι καρδιολόγοι Ε. Οικονόμου, Γ. Λάζαρος, Ε. Χριστοφοράτου και Χ. Χασικίδης, το τελευταίο διάστημα έχουν εξετάσει και μελετήσει πάνω από 1.700 εθελοντές από διάφορες περιοχές της Κορίνθου, η οποία συνδυάζει ορεινές περιοχές, ημι-ορεινές και παραθαλάσσιες με διαφορετική έκθεση σε μία σειρά από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Όλοι οι συμμετέχοντες έχουν υποβληθεί σε εξετάσεις  για καθορισμό βιοχημικών δεικτών και δεικτών που συνδέονται με την αθηροσκλήρωση και την εξέλιξη των καρδιαγγειακών νόσων. Επίσης, μία σειρά από δημογραφικά χαρακτηριστικά και χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τις συνήθειες ζωής έχουν καταγραφεί.

Η σημαντική αυτή προσπάθεια της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, πέραν της σημαντικής κοινωνικής προσφοράς της, έχει αποδώσει και σημαντικά επιστημονικά ευρήματα. Μεταξύ άλλων έχει αναδειχθεί ο ρόλος της διατροφής και η αξία του πρωινού γεύματος, αφού φαίνεται πως όσοι καταναλώνουν τακτικά πρωινό εμφανίζουν μικρότερη επίπτωση περιφερικής αγγειακής νόσου και αθηροσκλήρωσης, όπως και αυτοί  που καταναλώνουν μικρά και συχνά γεύματα.

Επίσης, αναδείχθηκε η αξία διατροφικών συστατικών, όπως οι στερόλες και ο καφές, καθώς και μία σειρά από κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, όπως το εισόδημα, η οικογενειακή κατάσταση, το επίπεδο εκπαίδευσης, καθώς και ο ρόλος της ψυχικής υγείας και της σωματικής δραστηριότητας.

Τέλος, ο Αν. Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών κ. Γεώργιος Γκουμάς αναφέρθηκε στην αρτηριακή υπέρταση, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις και η αντιμετώπισή της πρέπει να είναι μέρος κάθε προσπάθειας μείωσης της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Στο συνέδριο θα συζητηθούν τα στοιχεία από πρόσφατες μελέτες, όπως η μελέτη SPRINT, οι στόχοι της αρτηριακής πίεσης υπό θεραπεία και οι ιδιαιτερότητες στην αντιμετώπιση της υπέρτασης στους ηλικιωμένους. «Τα πρόσωπα προχωρημένης ηλικίας αποτελούν μια ιδιαίτερη και αρκετά εύθραυστη ομάδα του συνολικού πληθυσμού και οι φαρμακευτικές παρεμβάσεις για τον έλεγχο της υπέρτασης, αλλά και των άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η αυξημένη χοληστερίνη θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές. Πριν προσπαθήσουμε να ωφελήσουμε κάποιον και να τον προλάβουμε να μην πάθει κάποιο έμφραγμα ή εγκεφαλικό, θα πρέπει πρώτα να φροντίσουμε να μην τον βλάψουμε άθελά μας» επισήμανε ο κ. Γκουμάς.

Προβληματισμός για το ηλεκτρονικό τσιγάρο

Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Γκουμάς αναφέρθηκε στο ζήτημα του ηλεκτρονικού τσιγάρου στο οποίο τα τελευταία χρόνια η καπνοβιομηχανία έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της.

Όπως είπε ο κ. Γκουμάς «το κάπνισμα αποτελεί ίσως το σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου, και στα συνέδρια του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας πάντα αφιερώνουμε αρκετό χρόνο στη συζήτηση για την αντιμετώπισή του. Οι καρδιολόγοι άλλωστε αποτελούν την ειδικότητα, που ίσως αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο όγκο των συνεπειών του καπνίσματος και θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να βοηθήσουν τους ασθενείς τους να το διακόψουν, είτε τους συναντούν στο ιδιωτικό τους ιατρείο, είτε στη μονάδα εντατικής θεραπείας».

Σε ό,τι αφορά ειδικά το ηλεκτρονικό τσιγάρο που θα απασχολήσει το συνέδριο εξήγησε ότι «το όφελος από τον μη επαρκώς μελετημένο ρόλο του ηλεκτρονικού τσιγάρου, ως εργαλείου για τη διακοπή του καπνίσματος, θα πρέπει να συγκριθεί με τους κινδύνους από τη χρήση του στους ενηλίκους και πολύ περισσότερο στα παιδιά και τους εφήβους, τους οποίους και μυεί στην εξάρτηση από τη νικοτίνη».