Την αγωνία του για το κατά πόσο το νέο Δ.Σ. του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου θα συνεχίσει στην πορεία που χάραξε ο τέως πρόεδρός του κ. Κωνσταντίνος Λουράντος, της ενεργούς συμμετοχής της χώρας μας στα δρώμενα της PGEU ή θα απαξιώσει το ρόλο και τη δυναμική της εκφράζει ως υστερόγράφο άρθρου του με αφορμή τη Συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής (Advisory Working Group- EXCO) της PGEU στις 4 Ιουλίου το μέλος του Δ.Σ. του ΠΦΣ κ. Ηλίας Χαλιγιάννης.

Το πρόβλημα για τον κ. Χαλιγιάννη είναι ότι η Ελλάδα, μετά από τρία χρόνια συνεχούς παρουσίας στα δρώμενα της PGEU ήταν απούσα από την τελευταία συνεδρίαση, αν και συζητήθηκαν σοβαρά ζητήματα για το ευρωπαϊκό φαρμακείο και βρίσκονται σε εξέλιξη κάποια άλλα.

Ο ίδιος στο άρθρο του αναφέρεται σε ένα από αυτά, το οποίο και παρακολουθεί, τη «Δοκιμασία της Αναλογικότητας» (Proportionality Test Directive) που αφορά σχετική Οδηγία η οποία αναμένεται να ψηφιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αφορά τροποποιήσεις σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων.  . Πρόκειται για ένα ζήτημα για το οποίο, όπως εξηγεί, από τις αρχές του έτους υπάρχει έντονη ανησυχία αλλά και κινητικότητα της PGEU, καθώς προωθείται η ψήφιση και εφαρμογή της σχετικής οδηγίας που, εάν τελικά, παρά τις προσπάθειες που γίνονται από γιατρούς, φαρμακοποιούς και οδοντιάτρους να εξαιρεθούν οι υγειονομικοί, αφορά τελικά και τα επαγγέλματα υγείας, θα ανατρέψει υπάρχοντες περιοριστικούς κανονισμούς που συνδέονται με την ασφάλεια των πολιτών και τη δημόσια υγεία.

Το πλήρες κείμενο του άρθρου του κ. Χαλιγιάννη έχει ως εξής:

Συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής (EXCO) της PGEU 4/7/2017

Λίγα λόγια για τη «Δοκιμασία της Αναλογικότητας»

(Proportionality Test Directive)

            Από τις αρχές του έτους υπάρχει έντονη ανησυχία αλλά και κινητικότητα της PGEU, σχετικά με την ψήφιση και εφαρμογή της οδηγίας που φέρει το όνομα «Δοκιμασία Αναλογικότητας». Η εν λόγω οδηγία δεν εισάγει νέες ρυθμίσεις αλλά ανατρέπει υπάρχοντες κανονισμούς που συνδέονται με την άσκηση των επαγγελμάτων και των προσόντων που απαιτούνται, όπως εφαρμόζονται στα Κράτη-Μέλη της ΕΕ.

            Η αρχική οδηγία εφαρμόστηκε το 2005 (2005/36/ΕΚ) μέσω της οποίας τα θεσμικά όργανα της ΕΕ καθιέρωσαν κανόνες που διευκολύνουν την αμοιβαία αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων μεταξύ των κρατών μελών και τροποποιήθηκε το 2013 (οδηγία 2013/55/ΕΕ). Ο εκσυγχρονισμός της οδηγίας που πραγματοποιήθηκε το 2013, ανταποκρίθηκε στην ανάγκη βελτίωσης του υφιστάμενου συστήματος αναγνώρισης των προσόντων, προκειμένου να διευκολυνθεί η ελεύθερη κυκλοφορία εξειδικευμένων επαγγελματιών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μεταξύ άλλων μέτρων, εισήγαγε την ευρωπαϊκή επαγγελματική κάρτα αλλά και έναν μηχανισμό προειδοποίησης για ορισμένα επαγγέλματα στον τομέα υγείας όπως γιατροί, φαρμακοποιοί και οδοντίατροι.

            Αυτό σημαίνει ότι το κράτος υποδοχής μπορεί να ελέγξει εάν τα επαγγελματικά προσόντα ικανοποιούν τις ελάχιστες απαιτήσεις κατάρτισης και εκπαίδευσης σύμφωνα με την οδηγία, για τα επαγγέλματα που έχουν επιπτώσεις στην ασφάλεια των ασθενών θέτοντας συγκεκριμένους περιορισμούς που αποδεικνύουν ότι εναρμονίζονται με τις αρχές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας και της μη διάκρισης. Ειδικότερα, για τους φαρμακοποιούς, η αιτιολογική σκέψη 26 της οδηγίας 2005/36 και η νομολογία του Δικαστηρίου αναφέρουν ρητά ότι οι όροι πρόσβασης και άσκησης δραστηριοτήτων στον τομέα της φαρμακευτικής, καθορίζουν τους όρους χορήγησης φαρμάκων, καθώς και το άνοιγμα των νέων φαρμακείων, την πληθυσμιακή, γεωγραφική και εδαφική τους κατανομή τα οποία όμως δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.

Σύμφωνα με τη νομολογία αυτή, σκοπός της είναι να διασφαλίσει, ότι η παροχή φαρμάκων στο κοινό είναι αξιόπιστη και ποιοτική, και κατ΄ αυτόν τον τρόπο δικαιολογεί την εθνική νομοθεσία που επιβάλλει την υποχρέωση περιοριστικών κανονισμών όσον αφορά τη λειτουργία του κοινοτικού φαρμακείου. Συνεπώς, η διάταξη αυτή ορίζει ότι η οργάνωση της παροχής υπηρεσιών υγείας στους πολίτες – όπως είναι φυσικό και της τέλεσης της φαρμακευτικής περίθαλψης - αποτελεί ευθύνη των κρατών μελών.

            Η αναθεωρημένη μορφή της οδηγίας σχετικά με τη «δοκιμασία αναλογικότητας» (proportionality test) στις 20/1/2017 για την οποία καλείται να αποφασίσει την εφαρμογή της το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, επικαλείται στην αιτιολογική της έκθεση ότι,

• "η επίτευξη μιας βαθύτερης και πιο δίκαιης ενιαίας αγοράς θα συμβάλει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην προώθηση της παραγωγικότητας και στη διασφάλιση ελκυστικού κλίματος για επενδύσεις και καινοτομία",

• «Ο σημαντικός ρόλος των επαγγελματικών υπηρεσιών στην οικονομία της ΕΕ δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί και υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες που αποδεικνύουν τα αναξιοποίητα οφέλη για την προώθηση της ενιαίας αγοράς στον τομέα των υπηρεσιών.»

• «Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των αξιολογήσεων δεν είχε επαρκή αιτιολογία υποδεικνύει ένα βασικό πρόβλημα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αξιολογείται η ανάγκη ρύθμισης και οι επιπτώσεις της στο ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Από τη διαδικασία αμοιβαίας αξιολόγησης προέκυψε ότι οι κανονιστικές αποφάσεις δεν βασίζονται πάντοτε σε ορθή και αντικειμενική ανάλυση ή δεν διεξάγονται με ανοικτό και διαφανή τρόπο. Περαιτέρω, και παρά τις εις βάθος συζητήσεις και τις κατευθύνσεις που έδωσε η Επιτροπή μέχρι στιγμής, δεν εμπόδισε την εισαγωγή νέων περιοριστικών μέτρων χωρίς αντικειμενική και ολοκληρωμένη ανάλυση από τότε. Τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει νέους περιοριστικούς κανονισμούς.»

• «Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες να ενισχυθεί η δημιουργία ανάπτυξης και απασχόλησης από τα κράτη μέλη με την αύξηση της διαφάνειας των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων τους και την ολοκλήρωση μιας πιο εμπεριστατωμένης ανάλυσης της αναλογικότητας πριν υιοθετηθούν νέοι κανόνες, ενώ ταυτόχρονα ολοκληρώνονται οι μεταρρυθμίσεις στα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα για τον εκσυγχρονισμό των αναγκών τους».

            Η αναθεωρημένη τροποποίηση της οδηγίας δεν εξαίρεσε από το ρυθμιστικό πλαίσιο τα επαγγέλματα υγείας και κάλεσε αρχικά τα κράτη μέλη να καταρτίσουν εθνικά σχέδια που περιγράφουν τα μέτρα που λαμβάνουν ως προϋπόθεση για την άσκηση διαφόρων επαγγελμάτων. Τα κριτήρια που αναφέρονται στην ανακοίνωση ως περιορισμοί στην άσκηση των επαγγελμάτων και τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αξιολόγηση τους, περιλαμβάνουν:

α) τα καθήκοντα που επιφυλάσσονται στα επαγγέλματα

β) τους κανονισμοί που συνδέονται με την άσκηση του επαγγέλματος όπως η νομική μορφή

γ) τα αποτελέσματα όλων των περιορισμών που επιβάλλονται στα ίδια τα επαγγέλματα

δ) τους εδαφικούς και πληθυσμιακούς περιορισμούς ως προϋπόθεση για την άσκησή τους

ε) την υποχρεωτική συμμετοχή σε επαγγελματικές ενώσεις.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο χαρτογραφήθηκαν τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα, καλώντας τα κράτη μέλη να αποδείξουν ότι όταν εισάγουν νέες επαγγελματικές ρυθμίσεις, θα πρέπει να αποδείξουν ότι οι στόχοι δημοσίου συμφέροντος δεν μπορούν να επιτευχθούν με άλλα μέσα εκτός από την περιορισμένη πρόσβαση ή την αναγκαιότητα στις εν λόγω επαγγελματικές δραστηριότητες.

Κατά τη άποψη αυτή της PGEU, η σημερινή οδηγία, εισάγει σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσουν στην πράξη τα εν λόγω κριτήρια, διότι, αν εγκριθεί οριστικά και υιοθετηθεί, μπορεί να καταστήσει πολύ δύσκολο για τα κράτη μέλη να δικαιολογήσουν την ανάγκη νέας ή της τροποποίηση της υπάρχουσας ρύθμισης του επαγγέλματος του φαρμακοποιού.

Τον Απρίλιο του 2017, η PGEU κατέθεσε τροπολογίες για να μετριάσει τον αντίκτυπο της πρότασης, έναντι του Συμβουλίου. Σε κοινό έγγραφό στο οποίο ευθυγραμμίζονται οι θέσεις της με τον Ιατρικό και Οδοντιατρικό Ευρωπαϊκό Σύλλογο (CPME και CED αντίστοιχα) ζήτησε τον αποκλεισμό των επαγγελματιών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης από το πεδίο εφαρμογής της προτεινόμενης οδηγίας σχετικά με τη δοκιμασία αναλογικότητας. Επίσης, η PGEU, απέστειλε επιστολή με την οποία καλούνται οι βουλευτές του ΕΚ να αποφανθούν για την υποστήριξη του αποκλεισμού των υγειονομικών από το ίδιο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας.

Η κοινοβουλευτική επιτροπή του ΕΚ που είναι επιφορτισμένη για τη σύσταση της οδηγίας αποτελείται από τις επιτροπές της εσωτερικής αγοράς - IMCO (ηγετική), τη Νομική – JURI, την επιτροπή για την απασχόληση – EMPL και την επιτροπή για την υγεία και το περιβάλλον – ENVI. Αρχικά, η Νομική επιτροπή υιοθέτησε τη θέση της PGEU και ακολούθησε η ENVI στις 31 Μαϊου με θετική γνωμοδότητηση πολλών βουλευτών του ΕΚ ζητώντας εξαίρεση των υγειονομικών από το εν λόγω πεδίο. Η επιτροπή IMCO αναμένεται να παρουσιάσει τις θέσεις της στις 5 Σεπτεμβρίου ενώ η ENVI θα ψηφίσει για τη θέση της στις 28 Σεπτεμβρίου. Οι διάλογοι για την οδηγία θα ξεκινήσουν υπό τη βουλγάρικη προεδρεία του Συμβουλίου μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018 προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία κατά την πρώτη ανάγνωση. Η έκβαση των διαβουλεύσεων της PGEU, αποτελεί σε κάθε περίπτωση θετική μέχρι σήμερα εξέλιξη.

Μέσα σε όλη αυτή την πορεία, ο ΠΦΣ, ενημέρωσε πολύ νωρίς και συντάχθηκε τόσο με τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο όσο και την Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία για τις επί μέρους διατάξεις της οδηγίας ως προς το ευρύτερο πλαίσιο της οδηγίας που αφορά τα επαγγέλματα υγείας. Παράλληλα συμμετείχε σε όλες τις ενέργειες της PGEU μέχρι σήμερα μαζί με τις υπόλοιπες 8 χώρες που συνθέτουν την εκτελεστική επιτροπή (δηλαδή το αντίστοιχο ΔΣ της PGEU στο οποίο συμμετέχει και για το 2017) παρακολουθώντας στενά και παρεμβαίνοντας δυναμικά στην πορεία των διαπραγματεύσεων με τα κέντρα των αποφάσεων Βρυξελλών, στην προσπάθεια να αντικρούσει στο Ευρωπαϊκό πλέον περιβάλλον, ακόμα μία οδηγία που κατακερματίζει θεσμικά την άσκηση του επαγγέλματος μέσα από νομικές και τεχνικές πτυχές σε διασυνοριακό επίπεδο.

Χαλιγιάννης Ηλίας

ΥΓ. Δυστυχώς, η ελληνική αντιπροσωπεία, μετά από 3 περίπου χρόνια συνεχούς παρουσίας και συμμετοχής, ήταν απούσα από τις εργασίες της PGEU σε ένα συμβούλιο στο οποίο ως θέματα ημερήσιας διάταξης συζητήθηκαν μεταξύ άλλων η τελική έγκριση του επίσημου εγχειριδίου των ευρωπαίων φαρμακοποιών με τίτλο «βέλτιστες πρακτικές κατά της μικροβιακής αντοχής» αλλά και η πρόταση για την εκδήλωση ενδιαφέροντος στις χώρες μέλη, να συμμετάσχουν σε συγκεντρωτική μελέτη πανευρωπαϊκής πλέον εμβέλειας, σχετικά με τις επιπτώσεις του φαινομένου της απελευθέρωσης των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων από άλλα κανάλια διανομής, με σκοπό τη συλλογή δεδομένων που ενισχύουν τα επιχειρήματα της PGEU όσον αφορά τις αρνητικές συνέπειες της απελευθέρωσης στη λιανική διανομή των ΜΥΣΥΦΑ, έτσι ώστε να υπάρξει κεντρική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του φαινομένου το οποίο λαμβάνει ανεξέλεγκτες πλέον διαστάσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.

            Σε αυτό το τριτοβάθμιο επίπεδο προάσπισης των συμφερόντων του επαγγέλματος μας, ο πρώην πρόεδρος κ. Λουράντος φρόντισε να ενσωματώσει τη χώρα μας παρά να την αποξενώσει, ανταλλάσσοντας πληροφορίες, συμμετέχοντας και παρεμβαίνοντας σε ένα κοινό μέτωπο δράσης και τακτικής στο βαθμό του εφικτού, λαμβάνοντας υπόψη το στενό μνημονιακό κλοιό που περιβάλλει το ελληνικό φαρμακείο. Τα ερωτήματα πλέον που τίθενται, επικεντρώνονται στο κατά πόσο το νέο ΔΣ του ΠΦΣ θα συνεχίσει να συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια, όσο και το κατά πόσο ο ΠΦΣ έχει την πολυτέλεια να παρακάμψει το ρόλο και να απαξιώσει τη δυναμική της PGEU.