Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Μπορεί να έχουμε ισχυρές ενδείξεις για τη θεραπευτική χρήση της ινδικής κάνναβης, όμως χρειαζόμαστε σημαντικό αριθμό από κλινικές μελέτες ώστε να γνωρίζουμε οριστικά ότι η χορήγησή της είναι αποτελεσματική και ασφαλής. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα των εργασιών της επιστημονικής διημερίδας με τίτλο «Φαρμακευτική Κάνναβη» την οποία διοργάνωσε το Σαββατοκύριακο 16 και 17 Ιουνίου η Ελληνική Εταιρεία Εθνοφαρμακολογίας σε συνεργασία με το Φαρμακευτικό Σύλλογο Αρκαδίας υπό την αιγίδα του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

Το ενδιαφέρον για την ιατρική χρήση της Κάνναβης βαίνει αυξανόμενο το τελευταίο διάστημα, όπως και το ενδιαφέρον για την καλλιέργεια της φαρμακευτικής Κάνναβης στη χώρα μας, τόσο από εγχώριους παραγωγούς όσο και από επιχειρήσεις με έδρα χώρες εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 Η κάνναβη είναι το πιο συχνά καλλιεργούμενο ναρκωτικό και εμπορεύσιμο προϊόν παράνομης διακίνησης, στον κόσμο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατανάλωση μαριχουάνας έχει ετήσιο ποσοστό επιπολασμού περίπου 147 εκατομμυρίων ατόμων ή σχεδόν το 2,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν όμως μόνο τη ψυχαγωγική χρήση του φυτού και δε σχετίζονται με τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Η χρήση του φυτικού παρασκευάσματος της Κάνναβης ξεκινά στην αρχαιότητα. Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν τη χρήση της Κάνναβης πριν από περισσότερα από 5000 χρόνια στην περιοχή που εντοπίζεται στα όρια της σημερινής Ρουμανίας. Ως προς την ιατρική της χρήση υπάρχει μια μόνο πηγή που τοποθετεί χρονικά τη θεραπευτική της χρήση στο 400 π. Χ. Στο πρόσφατο παρελθόν η Κάνναβη χρησιμοποιείτο ως πατενταρισμένο φάρμακο ευρέως κατά το 19^οαιώνα και τις αρχές του 20ου στις ΗΠΑ. Μάλιστα στην αμερικανική φαρμακοποϊία εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1850. Στην ίδια χώρα για πρώτη φορά εμφανίζονται ομοσπονδιακοί περιορισμοί στη διακίνησή της το 1937, ενώ το 1942 διαγράφεται από την αμερικανική φαρμακοποιία, με τις ποινές για την κατοχή της να αυξάνονται κατά το 1951 και 1956 και τέλος με το νομοσχέδιο ελέγχου των ναρκωτικών ουσιών του 1970. Πέρα από την ποινικοποίηση, αυτές οι νομοθετικές πράξεις συνέβαλαν στη δημιουργία περιορισμών στην έρευνα περιορίζοντας την προμήθεια κάνναβης για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Στη συνέχεια χρειάστηκε να διανύσουμε 26 χρόνια για να φτάσουμε στο 1996, όπου η Καλιφόρνια υπήρξε η πρώτη πολιτεία που επέτρεπε τη νόμιμη πρόσβαση και χρήση κάνναβης για ιατρική χρήση, υπό την επίβλεψη των ιατρών με την εφαρμογή του νόμου περί παρηγορητικής χρήσης. Εικοσιμία Πολιτείες έχουν αποποινικοποιήσει την κατοχή μικρής ποσότητας μαριχουάνας ενώ 8 έχουν αποποινικοποιήσει τη χρήση της για ψυχαγωγικούς σκοπούς.

 Αν κανείς λάβει υπόψη του ότι η Κάνναβη υπήρξε ένα αυστηρά (με πολλούς περιορισμούς) ελεγχόμενο φυτικής προέλευσης παρασκεύασμα, χωρίς αποδεκτή θεραπευτική χρήση, με υψηλό δυναμικό κατάχρησης, με βάσιμες ανησυχίες για τη πρόκληση εξάρτησης και έλλειψη αποδεκτής ασφάλειας στη χρήση της, και δεδομένου ότι έχει στιγματιστεί ως το πρόκριμα για τη χρήση εθιστικότερων ναρκωτικών, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η μετάβαση της κάνναβης από την παρανομία στον «ενάρετο κόσμο» της θεραπευτικής υπήρξε αμφιλεγόμενη.

Η εμφάνιση ενδιαφέροντος για τη βοτανική φαρμακευτική κάνναβη πιστεύεται από πολλούς ότι αποτελεί παράπλευρο θετικό αποτέλεσμα της επιδημίας κατάχρησης οπιοειδών στις ΗΠΑ και αλλού, και στην εδραιωμένη αντίληψη του κοινού ότι η κάνναβη είναι περισσότερο αθώα από την σε σχέση με τα οποιοειδή. Ωστόσο η ιατρική κάνναβη, όπως ορισμένα φυτικής προέλευσης σκευάσματα ή συμπληρώματα, ενδέχεται να προκαλέσει κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων των ψυχοδραστικών, τοξικών και επιβλαβών επιπτώσεων, οι οποίες δεν έχουν διασαφηνιστεί πλήρως μέσω κλινικών δοκιμών. Αν και η χρήση της μοιάζει πως είναι ελπιδοφόρα στη διαχείριση του χρόνιου πόνου, του νευροπαθητικού πόνου, της ναυτίας και του εμέτου κατά το διάστημα χορήγησης χημειοθεραπειών, σε νευρολογικές παθήσεις (π.χ. επιληψία), στο γλαύκωμα, ως ορεξιογόνο σε ασθενείς με HIV κ.λπ. εντούτοις τα στοιχεία δεν πλησιάζουν ακόμα την ποιότητα των στοιχείων που είναι απαραίτητα για την επιστημονική ετυμηγορία σε σχέση με αυτές τις ευεργετικές ιδιότητες.

Στην έλλειψη όλων αυτών των στοιχείων μπορεί κανείς να αναζητήσει την κύρια υπαιτιότητα για την αμφιθυμία στην υιοθέτηση των θεραπευτικών ιδιοτήτων της φαρμακευτικής Κάνναβης από τη θεραπευτική κοινότητα και τις ρυθμιστικές αρχές. Η νομοθεσία για τη χρήση της φαρμακευτικής κάνναβης στην Ευρώπη δεν είναι εναρμονισμένη, με αποτέλεσμα η κάθε χώρα να ακολουθεί ξεχωριστεί πορεία. Μπορεί να έχουμε, όπως φάνηκε και κατά τις εργασίες του συνεδρίου, ισχυρές ενδείξεις για τη θεραπευτική της χρήση, όμως χρειαζόμαστε σημαντικό αριθμό από κλινικές μελέτες ώστε η χορήγησή της να γνωρίζουμε οριστικά ότι είναι αποτελεσματική και ασφαλής.

Ενδεικτικά ως προς τη διαφοροποίηση που παρατηρείται στις διάφορες χώρες: Στην Ολλανδία μόνο σε 27 αδειοδοτημένα φαρμακεία μπορεί να αγοραστεί η φαρμακευτική Κάνναβη. Από το 2016 στη Γερμανία έχει ιδρυθεί οργανισμός κάνναβης μέσω στο Γερμανικό Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκου ο οποίος μελετά τη χρήση της φαρμακευτικής κάνναβης σε όλο τον κόσμο, ενώ παρακολουθεί πολύ στενά και κανονίζει τα πρώτα βήματα στη χορήγησή της για ιατρικούς σκοπούς στη χώρα. Στη συγκεκριμένη χώρα, όπως ειπώθηκε, ακόμα δεν υπάρχουν καλλιέργειες καθώς εκκρεμεί η οριστική απόφαση για τη θεραπευτική χρησιμότητα της Κάνναβης, γεγονός που εικάζεται ότι διατηρεί τις επιχειρήσεις που θα ήθελαν να εισέλθουν στο χώρο της παραγωγής σε κατάσταση αναμονής. Στην Αγγλία δεν είναι νόμιμη η χρήση της ιατρικής κάνναβης με εξαίρεση το σκεύασμα sativex. Στη Γαλλία από το 2013 έχει απελευθερωθεί η χορήγησή της για φαρμακευτικούς σκοπούς. Τέλος δεν υπάρχει ακόμα ομοφωνία ως προς τις ενδείξεις ή ακόμα και τη δοσολογία καθώς επίσης και στην ποιότητα της παραγόμενης για φαρμακευτική χρήση Κάνναβης.

Δυστυχώς η ψυχαγωγική χρήση είναι συνυφασμένη με το άκουσμα της Κάνναβης και η αποστιγματοποίησή της είναι μια αργή διαδικασία τόσο για την επιστημονική κοινότητα όσο και ακόμα πιο βραδύτερη για την κοινή γνώμη. Όμως αυτού του τύπου οι διεργασίες θα πρέπει να αποσυνδέονται από τις διαδικασίες που είναι απαραίτητες για την εδραίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας στη χρήση της Κάνναβης για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών. Και η οριστική απάντηση σε αυτά τα δύο τελευταία ερωτήματα δεν έχει δοθεί, παρά τις πολύ ενθαρρυντικές θετικές θεραπευτικές ενδείξεις.