Εξηγήσεις, «μετάφραση», αιτιολόγηση, όλα τα επιχείρησε χθες ο υπουργός Υγείας, Ανδρέας Ξανθός προσπαθώντας να παρουσιάσει την πορεία μιας μεταρρύθμισης που ανακοινώθηκε με τους καλύτερους οιωνούς αλλά κόλλησε στα πρακτικά.

Λίγο πριν τελειώσει το 2018 και εν μέσω αναστάτωσης μεταξύ των ασφαλισμένων για τον οικογενειακό γιατρό, ο ΥΥΚΑ έδωσε την πλήρη εικόνα των όσων προωθεί.

Η μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια  φροντίδα,  θέλει να καλύψει το θεσμικό έλλειμμα ώστε να δοθεί έμφαση όχι μόνο στην παρακολούθηση των χρονίως πασχόντων, όχι μόνο στη συνταγογράφηση, στις παραπομπές κλπ, αλλά και στην πρόληψη, στην αγωγή υγείας, σε οργανωμένους προσυμπτωματικούς ελέγχους, σε οργανωμένα σχέδια πρόληψης των μειζόνων παραγόντων κινδύνου που είναι, για παράδειγμα, τα καρδιαγγειακά προβλήματα στη χώρα μας, ως η πρώτη αιτία θανάτου.

Όπως είπε χθες ο υπουργός Υγείας, Ανδρέας Ξανθός, αυτό το κενό προσπαθούμε, «με αυτό το νέο μοντέλο των τοπικών μονάδων υγείας, του θεσμού του οικογενειακού γιατρού αλλά και του θεσμού των άλλων επαγγελματιών υγείας που συνεπικουρούν (νοσηλευτής, επισκέπτης υγείας, κοινωνικός λειτουργός) οι οποίοι αποτελούν μία διεπαγγελματική και διεπιστημονική ομάδα που οργανώνει όχι μόνο την περίθαλψη και τη φροντίδα των ασθενών, αλλά για πρώτη φορά προσπαθεί να μετατοπίσει το κέντρο βάρους στην πρόληψη, στην κοινοτική φροντίδα, στην κατ’ οίκον φροντίδα. Νομίζω ότι αυτά είναι πολύ σημαντικές ποιοτικές αλλαγές, στην τομεοποιημένη φροντίδα».

«Δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας που δεν εμπεριέχει αυτή τη δομή, δηλαδή τον οικογενειακό γιατρό και φυσικά ένα σύστημα παραπομπών», είπε ο κ. Ξανθός.

Και συνέχισε: «Πρώτον υπάρχει η ανάγκη να τροποποιήσουμε συμπεριφορές, γιατί ένα κομμάτι από τα προβλήματα υγείας και από τους κοινωνικούς προσδιοριστές της νόσου είναι και οι συμπεριφορές, που έχουν σχέση με τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν θέματα διατροφής, άσκησης, σχέσεις με εξαρτησιογόνους παράγοντες κλπ.

Και το κυριότερο βεβαίως- το μεγάλο στοίχημα- είναι να τροποποιήσουμε μια κουλτούρα η οποία είναι εδραιωμένη στους πολίτες για δεκαετίες, μια κουλτούρα που προτάσσει τη δυνατότητα ο κάθε πολίτης να απευθύνεται και να αναζητά αποσπασματικά, χωρίς ένα συγκεκριμένο τρόπο, υπηρεσίες από το σύστημα υγείας. Συνήθως επιβαρυνόμενος οικονομικά ο ίδιος ή και κάποιες άλλες φορές επιβαρύνοντας οικονομικά το σύστημα υγείας.

Το νέο μοντέλο λοιπόν δημιουργεί μια, αυτό που λέμε, δομημένη πρόσβαση στο σύστημα.  Θέλουμε να πείσουμε τους πολίτες ότι αυτό το νέο μοντέλο στην ΠΦΥ δεν γίνεται ούτε για να μπουν εμπόδια, ούτε για να τεθούν φραγμοί και να υπάρξει συνακόλουθα ταλαιπωρία ή οικονομική επιβάρυνση των πολιτών και επομένως να γλιτώσουμε χρήματα. 

Δεν είναι δηλαδή σε μια λογική περικοπής πόρων αλλά σε μια λογική σταθερής, συνεχούς και μη αποσπασματικής εγγυημένης κάλυψης υγειονομικών αναγκών, με δωρεάν τρόπο, μέσα από δημόσιες δομές.

Αυτή είναι η γενική προσέγγιση. Υπάρχει το κομμάτι της αποτύπωσης αναγκών. Δηλαδή οι δομές αυτές έχουν ευθύνη να αναδεικνύουν υγειονομικές ανάγκες αλλά και ανάγκες ευρύτερης ψυχοκοινωνικής φροντίδας που υπάρχουν και έχουν ενδεχομένως επιδεινωθεί λόγω της κρίσης. Να προσφέρουν φροντίδα σε επίπεδο κοινότητας αλλά και κατ΄ οίκον φροντίδα.

Να έχουν μια εξωστρέφεια, να προωθούν δράσεις πρόληψης αγωγής υγείας, σχολικής υγιεινής, συνεργασίας και δικτύωσης με άλλες δομές είτε του συστήματος υγείας, είτε του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας, είτε των δομών αντιμετώπισης των εξαρτήσεων είτε των υπόλοιπων κοινωνικών και προνοιακών δομών του κράτους και της Αυτοδιοίκησης».

Περί τεκμηριωμένης ιατρικής...

Ο υπουργός Υγείας είπε ότι θέλουν να υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα, ένας ενιαίος τρόπος με τον οποίο θα λειτουργούν αυτές οι δομές. Έχουν επιστημονικές ομάδες που είναι δίπλα στο υπουργείο, στην Επιτροπή Συντονισμού και Σχεδιασμού της Μεταρρύθμισης, που εισηγούνται κείμενα για το ποιες είναι οι αρμοδιότητες, ποιος είναι ο ρόλος, ποια  είναι η στοχοθεσία αυτών των νέων δομών και των ανθρώπων που τις απαρτίζουν.

Όταν μιλάμε για τεκμηριωμένη ιατρική, εννοούμε δείκτες αξιολόγησης ποιότητας που αποτελούν αλλαγή την οποία δεν την είχαμε μέχρι τώρα στο σύστημα. Επίσης ξεκίνησαν πριν από λίγες  μέρες  δημόσια λογοδοσία και  δυνατότητα κοινωνικού ελέγχου. Η δυνατότητα δηλαδή, να μπορούν οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας να συνδιαλέγονται με τους ανθρώπους των δημόσιων δομών, να αναδεικνύουν ακάλυπτες ανάγκες, να θέτουν θέματα και προτεραιότητες που  κατά την άποψή τους πρέπει να αντιμετωπιστούν και να πείθονται ότι εδώ έχουμε μία νέα φιλοσοφία που πραγματικά προσπαθεί να οικοδομήσει μία νέα σχέση ανάμεσα στον πολίτη και στο δημόσιο σύστημα υγείας.

Όμως ενώ το χρονοδιάγραμμα προέβλεπε  239 τοπικές μονάδες, έχουν αναπτυχθεί μόνο 101.

Ο υπουργός Υγείας δικαιολόγησε την καθυστέρηση τονίζοντας για άλλη μία φορά την μειωμένη διαθεσιμότητα των γιατρών λόγω του braindrain αλλά και λόγω της υπάρχουσας, παγιωμένης κουλτούρας, ενώ τόνισε ότι η κριτική είναι δεκτή όταν γίνεται προς όφελος της προσπάθειας και γίνονται κατανοητές και οι δυσκολίες.

Η μεταρρύθμιση σύμφωνα με τον κ. Ξανθό προχωράει αλλά, όπως είπε και ο ίδιος «με υπαρκτές δυσκολίες και πραγματικά προβλήματα, όπως η  μειωμένη διαθέσιμη δεξαμενή γιατρών αυτή την περίοδο, οικογενειακών γιατρών, δηλαδή γιατρών ειδικοτήτων γενικής ιατρικής, παθολογίας και παιδιατρικής στη χώρα, λόγω κυρίως του braindrain, με μία δυσκολία να βρούμε δημόσιους αλλά και ιδιωτικούς χώρους για να τους διαμορφώσουμε κατάλληλα και βεβαίως  με μία αδράνεια του συστήματος και με μία κουλτούρα και στους υγειονομικούς και στους πολίτες, που πρέπει σιγά-σιγά να μετασχηματιστεί, για να μπορέσουμε να πείσουμε ότι αυτή είναι μία αλλαγή που και το ρόλο των επαγγελματιών υγείας αναβαθμίζει αλλά και τη φροντίδα των πολιτών.

Άλλο δυσκολίες, προβλήματα, καθυστερήσεις και εν πάση περιπτώσει μία κριτική αυτού του τύπου, ότι δηλαδή είναι ένα καλό μοντέλο σε γενικές γραμμές, καταλαβαίνουμε ότι αυτό θα βελτιώσει τη φροντίδα και είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι τα μηνύματα που έχουμε αυτή την περίοδο και από τους συλλόγους των ασθενών και από τις συναντήσεις που έχουμε μαζί τους είναι ότι επί της αρχής θεωρούν ότι είναι μία  σωστή μεταρρύθμιση προς τη σωστή κατεύθυνση που θα έχει κοινωνική ανταποδοτικότητα για αυτούς.

Αυτή η κριτική είναι αποδεκτή, η κριτική δηλαδή που λέει να επιταχυνθούν τα βήματα, να προχωρήσουμε με πιο γρήγορο τρόπο στην κάλυψη και στην ευρύτερη γεωγραφική διασπορά και των νέων δομών και του νέου μοντέλου.

Αυτή  η κριτική που είναι τελείως ασύμβατη, είναι η κριτική του τύπου ότι «αυτές είναι αχρείαστες δομές», «είχαμε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας», «αυτά είναι κρατισμός»,  «φαραωνικού τύπου παρεμβάσεις»,  «ιδεολογικές εμμονές»,  και «αγκυλώσεις μίας  πολιτικής ηγεσίας η οποία κατά το δοκούν προχωρά σε αυτές τις αλλαγές».

Καταρχάς, δεν είναι κατά το δοκούν. Έχουμε λάβει υπόψη μας τις καλές πρακτικές και τα πετυχημένα μοντέλα των περισσότερων χωρών της Ευρώπης και ιδιαίτερα του Ευρωπαϊκού Νότου. Και κυρίως έχουμε τη συνεχή τεχνικοεπιστημονική υποστήριξη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Είναι μια μεταρρύθμιση που έχει και τη δική του τη σφραγίδα. Και είναι και μία μεταρρύθμιση που οι επιτελείς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας την αξιολογούν ως ένα πάρα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς μια χώρα σε περίοδο λιτότητας, επειδή ακριβώς βάζει τις σωστές προτεραιότητες, κάνει βήματα σε ένα τομέα που μέχρι τώρα ήταν προβληματικός και ελλειμματικός.

Και κλείνω λέγοντας το εξής: Προφανώς αυτή η μεταρρύθμιση  είναι εθνική υπόθεση, δεν είναι ούτε προσωπικό στοίχημα του Υπουργού ούτε μια πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης. Απλώς είναι μία εθνική υπόθεση την οποία μπορούμε να στηρίξουμε με σοβαρότητα και με σταθερά βήματα στο αμέσως επόμενο διάστημα και να περάσουμε στην ομαλή μετεξέλιξη της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης στην χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους, αυτό είναι απολύτως διασφαλισμένο».

Μ.Τ.