Μας «ανεβάζει» τελικά ή μας «ρίχνει»; Η απάντηση είναι σημαντική μιας και οι περισσότεροι από εμάς ξεκινάμε την ημέρα μας με ένα φλιτζάνι καφέ.
Είτε πρόκειται για καφέ, είτε για τσάι ή για σόδα, η καφεΐνη είναι μέρος της καθημερινότητας για τους περισσότερους από εμάς. Για ορισμένους, μάλιστα, ένας καφές το πρωί είναι απαραίτητος προκειμένου να ξυπνήσουν (εντός και εκτός εισαγωγικών) και να αναλάβουν τις προκλήσεις της ημέρας. Ωστόσο, η καφεΐνη μπορεί να μας επηρεάσει ποικιλοτρόπως.
Εγρήγορση
Ίσως η πιο προφανής επίδραση της καφεΐνης στην διάθεση του ατόμου είναι η αίσθηση της εγρήγορσης που προσφέρει. Η καφεΐνη όχι μόνο ξυπνάει όσους την καταναλώνουν αλλά και τους βοηθάει να κάνουν περισσότερα πράγματα (μελέτες έχουν παρατηρήσει μια βελτιωμένη απόδοση σε απλές εργασίες). Οι θετικές επιδράσεις της είναι πιο εμφανείς όταν οι «μπαταρίες» έχουν ήδη αδειάσει, αλλά και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα άτομα λειτουργούν με αμείωτη εγρήγορση πριν από την κατανάλωσή της, σε μικρότερο όμως βαθμό.
Ευερεθιστότητα και άγχος
Η αντίληψη ότι ο καφές προκαλεί «νεύρα» δεν είναι καθόλου τυχαία. Η καφεΐνη δρα διεγείροντας το κεντρικό νευρικό σύστημα, ένα σημαντικό μέρος του οποίου είναι και ο εγκέφαλος. Ο καφές ή οποιαδήποτε άλλα καφεϊνούχα ποτά, προκαλούν απελευθέρωση ντοπαμίνης, σεροτονίνης, αδρεναλίνης και νορεπινεφρίνης. Αυτές οι ουσίες που εμπλέκονται στην αντίδραση «μάχης ή φυγής» του οργανισμού, είναι χρήσιμες όταν είμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά όχι αν καθόμαστε στο γραφείο μας.
Αυτή ακριβώς η αντίδραση είναι που μπορεί να προκαλέσει ευερεθιστότητα, διέγερση και άγχος σε όσους έχουν καταναλώσει καφεΐνη. Η «έκρηξη» της εγρήγορσης που προκαλείται μετά την κατανάλωση ενός φλιτζανιού καφέ, σε μερικούς ανθρώπους, ακολουθείται από αυτές τις αρνητικές διακυμάνσεις της διάθεσης, οι οποίες όσο περισσότερος καφέ καταναλώνεται, τόσο περισσότερο επιδεινώνονται. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν 1.000 mg καφεΐνης την ημέρα εμφανίζουν συμπτώματα από το νευρικό σύστημα που δύσκολα διαχωρίζονται από αυτά της αγχώδους διαταραχής.
Κατάθλιψη
Η καφεΐνη φαίνεται να συνδέεται με την κατάθλιψη και τα καταθλιπτικά συμπτώματα, αλλά η έρευνα είναι λίγο αντιφατική ως προς τον τρόπο που συμβαίνει αυτό.
Μερικές μελέτες έχουν διαπιστώσει μια θετική επίδρασή της στην κατάθλιψη. Ένα πείραμα πρότεινε ότι οι χημικές της δράσεις μπορεί να αποτρέψουν τους υποδοχείς του εγκεφάλου από την ανταπόκριση σε στρεσογόνες καταστάσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι αντιδράσεις στο άγχος, όπως η κακή διάθεση ή η κατάθλιψη, δεν εκδηλώνονται τόσο εύκολα σε εκείνους που έχουν καφεΐνη στον οργανισμό τους.
Θα μπορούσε ακόμη και να συμβάλλει στην καταπολέμηση της κατάθλιψης σε μακροπρόθεσμη βάση. Μια διαχρονική μελέτη σε σχεδόν 800 γυναίκες από τις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι εκείνες που κατανάλωναν καφέ (με καφεΐνη) είχαν λιγότερες πιθανότητες να γίνουν καταθλιπτικές από τις γυναίκες που δεν έπιναν καφέ. Ο κίνδυνος της κατάθλιψης μειώθηκε ανάλογα με την ποσότητα του καφέ που καταναλώθηκε, με τις γυναίκες που έπιναν 4 ή περισσότερα φλιτζάνια, ανά ημέρα, να εμφανίζουν το χαμηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο.
Οι περισσότερες αναφορές κατά τις οποίες η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης προκύπτουν από περιπτώσεις υπερκατανάλωσης (>400 ml ανά ημέρα). Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει επιπτώσεις που επεκτείνονται πέρα από τη διάθεσή σας, όπως αϋπνία, στομαχικές διαταραχές και μυϊκό τρόμο.
