Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Σε αυξημένη επιφυλακή βρίσκονται το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) μετά τον υψηλό αριθμό κρουσμάτων πολιομυελίτιδας που εντοπίστηκαν στα λύματα 5 ευρωπαϊκών χωρών τους τελευταίους μήνες.
Όπως αναφέρεται σε έκθεση του ECDC, από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2024, ο ιός πολιομυελίτιδας τύπου 2 (VDPV2) που προέρχεται από εμβόλια ανιχνεύτηκε σε λύματα 14 πόλεων σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Πολωνία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία).
Τόσο το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) όσο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιούν ότι, αυτές οι πρόσφατες εισαγωγές και η πιθανή κυκλοφορία του ιού αποτελούν πιθανή απειλή για τη δημόσια υγεία εντός της ΕΕ/ΕΟΧ και θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε κρούσματα σε μη εμβολιασμένα άτομα.
Η πολιομυελίτιδα είναι μια δυνητικά επικίνδυνη ασθένεια, η οποία επηρεάζει κυρίως βρέφη και παιδιά κάτω των 5 ετών. Η νόσος μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στην υγεία όπως βαριές μυαλγίες και δυσκαμψία αυχένα και ράχης. Η πολιομυελίτιδα μπορεί επίσης να εισβάλει στο νευρικό σύστημα και να προκαλέσει παράλυση μέσα σε λίγες ώρες. Σύμφωνα με τους ειδικούς του ΠΟΥ, 1 στις 200 περιπτώσεις πολιομυελίτιδας οδηγεί σε μόνιμη παράλυση, συνήθως των ποδιών. Μεταξύ των παιδιών που είναι παράλυτα, έως και το 10% από αυτά πεθαίνουν λόγω παράλυσης των αναπνευστικών μυών.
Μέχρι σήμερα, δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις πολιομυελίτιδας στον άνθρωπο και η ΕΕ εξακολουθεί να είναι απαλλαγμένη από πολιομυελίτιδα. Ωστόσο, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, ο υψηλός αριθμός κρουσμάτων στην ΕΕ απαιτεί αυξημένη επαγρύπνηση, καθώς ο ιός της πολιομυελίτιδας είναι εξαιρετικά μολυσματικός και μπορεί να μεταδοθεί εύκολα και αθόρυβα σε μεγάλες γεωγραφικές περιοχές.
Η «ξεχασμένη» ασθένεια επιστρέφει στην Ευρώπη;
Η πολιομυελίτιδα, από το 2002, αποτελεί πλέον μια ξεχασμένη ασθένεια για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων στην Ευρώπη, χάρη στα επιτυχημένα προγράμματα εμβολιασμού, την εκτεταμένη επιτήρηση της νόσου και την έγκαιρη αντιμετώπιση των κρουσμάτων. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο ιός θα συνεχίσει να εισάγεται στην Ευρώπη όσο κυκλοφορεί παγκοσμίως. Ο παθογόνος ιός πολιομυελίτιδας ανιχνεύτηκε σε τουλάχιστον μία χώρα στην Ευρώπη κάθε χρόνο από το 2015 έως το 2022.
Οι ιοί αυτοί συνδέονται με μια γενεαλογία που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία το 2020 και η οποία στη συνέχεια ταξίδεψε σε άλλες 21 χώρες της Αφρικής, προκαλώντας κρούσματα της νόσου σε 15 από αυτές τις χώρες. Η ανάλυση γενετικής αλληλουχίας έδειξε ότι ο ιός, πριν ανιχνευθεί στην Ευρώπη, κυκλοφορούσε για τουλάχιστον ένα χρόνο σε χώρα ή χώρες εκτός ΕΕ.
Περισσότερα από 2, 4 εκατομμύρια παιδιά στην ΕΕ είναι ανεμβολίαστα
Η πολιομυελίτιδα είναι μια επικίνδυνη μολυσματική ασθένεια και δεν υπάρχει ειδική θεραπεία κατά του ιού. Ο εμβολιασμός είναι η μόνη αποτελεσματική μέθοδος προστασίας από σοβαρές ασθένειες που προκαλούνται από τον ιό της πολιομυελίτιδας.
Παρά το γεγονός ότι και οι πέντε χώρες που ανέφεραν τον ιό της πολιομυελίτιδας το 2024 διατήρησαν γενικά υψηλά ποσοστά εμβολιασμού, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αξιοσημείωτες ανισότητες σε ορισμένες δημογραφικές ομάδες.
Το ECDC εκτιμά ότι περίπου 2,4 εκατομμύρια παιδιά στην ΕΕ, από το 2012 έως το 2021, έχουν χάσει τους εμβολιασμούς που είναι απαραίτητοι για την επαρκή προστασία τους, ενώ επιπλέον 600.000 παιδιά ενδέχεται να μην έχουν εμβολιαστεί κατά την περίοδο 2022-2023.
Με βάση τις πρόσφατες αξιολογήσεις, το ECDC συνιστά στις αρχές δημόσιας υγείας των ευρωπαϊκών χωρών να ενισχύσουν τα συνήθη προγράμματα εμβολιασμού της παιδικής ηλικίας για να επιτύχουν και να διατηρήσουν τουλάχιστον 90% κάλυψη σε όλες τις ομάδες πληθυσμού.
ECDC: Απαιτούνται επειγόντως δράσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας
Η συνεχιζόμενη εξάπλωση των ιών της πολιομυελίτιδας παγκοσμίως και η αυξημένη συχνότητα ανίχνευσης ιών πολιομυελίτιδας το 2024 στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές καθιστούν την πορεία προς την εκρίζωση να φαίνεται όλο και πιο εύθραυστη.
«Η Ευρώπη είναι απαλλαγμένη από την πολιομυελίτιδα για περισσότερα από 20 χρόνια. Κάθε χώρα πρέπει να παραμείνει σε επαγρύπνηση για την ανίχνευση της παρουσίας του ιού της πολιομυελίτιδας μέσω συστημάτων επιτήρησης, να είναι έτοιμη να δράσει γρήγορα εάν εντοπιστεί οποιαδήποτε κυκλοφορία του ιού και να δεσμευτεί να διατηρήσει υψηλή εμβολιαστική κάλυψη σε κάθε κοινότητα ετησίως έως ότου επιτευχθεί η παγκόσμια εξάλειψη της πολιομυελίτιδας» αναφέρει σε άρθρο της στο περιοδικό «Eurosurveillance», η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), Πάμελα Ρέντι Βάγκνερ.
Για την πρόληψη της επανεισαγωγής και της συνεχούς μετάδοσης του ιού της πολιομυελίτιδας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, οι ειδικοί στη δημόσια υγεία τονίζουν τη σημασία της υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών. Το εμβόλιο αδρανοποιημένης πολιομυελίτιδας (IPV), που χορηγείται ως μέρος των προγραμμάτων ρουτίνας παιδικού εμβολιασμού, είναι κρίσιμο σε αυτή την προσπάθεια.
Όπως ορίζεται στην Ευρωπαϊκή Ατζέντα Εμβολιασμού 2030, στη Στρατηγική Εκρίζωσης της Πολιομυελίτιδας GPEI και στο Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης για την Επιτήρηση της Πολιομυελίτιδας 2025–2026, κάθε χώρα πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση, να ανιχνεύει την παρουσία ιών πολιομυελίτιδας μέσω ευαίσθητης επιτήρησης συστήματα, να ενεργεί γρήγορα εάν ανιχνευθεί οποιαδήποτε κυκλοφορία και να διατηρεί υψηλή εμβολιαστική κάλυψη σε κάθε κοινότητα κάθε χρόνο έως ότου επιτευχθεί η παγκόσμια εκρίζωση της πολιομυελίτιδας. Η έλλειψη συνεχούς προόδου σε οποιονδήποτε από αυτούς τους τομείς αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιδημίας πολιομυελίτιδας.
Πηγές: ECDC, Eurosurveillance
