Σε ταινία επιστημονικής φαντασίας παραπέμπουν οι δυνατότητες του νέου Εργαστηρίου Επαυξημένης Πραγματικότητας, Τεχνητής Νοημοσύνης και Ψηφιακής Ανατομίας «Asclepius» στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Ε.Κ.Π.Α, που εγκαινιάστηκε στις 13 Μαρτίου και έχει δημιουργηθεί με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Ο διευθυντής του Εργαστηρίου Καθηγητής Χειρουργικής και Ανατομίας ΕΚΠΑ Θεόδωρος Μαριόλης-Σαψάκος μίλησε στο Πρακτορείο Fm και στην Τάνια Μαντουβάλου αναλυτικά για το μέλλον της χειρουργικής που ήρθε νωρίτερα στη χώρα μας μέσα από αυτό το Εργαστήριο, αλλά και για τους ηθικούς προβληματισμούς που τίθενται όσον αφορά τα όρια μεταξύ ανθρώπου και ευφυών μηχανών. Το Εργαστήριο αποτελεί τομή στην επιστήμη της διδασκαλίας της ανατομίας και της γνωριμίας του ανθρώπου με το ανθρώπινο σώμα, γιατί, μεταξύ άλλων, βελτιώνει πάρα πολύ τον τρόπο που γίνεται η εκπαίδευση, η κατανόηση και η ενσωμάτωση της νέας πληροφορίας στο φοιτητή, ανέφερε ο καθηγητής. «Φανταστείτε ότι για να μάθει ανατομία ένας φοιτητής της Ιατρικής, της Οδοντιατρικής, της Νοσηλευτικής, αλλά και της Φαρμακευτικής (οι 4 σχολές που συγκροτούν τις Επιστήμες Υγείας) πρέπει να μάθει περίπου 10.000 καινούργιες λέξεις. Σε ένα φροντιστήριο εκμάθησης ξένων γλωσσών με 2000 αγγλικές λέξεις κυκλοφορεί κάποιος άνετα στο Λονδίνο. Στο Εργαστήριο μας θα λιγοστέψουμε πολύ το διάβασμα του φοιτητή και θα είναι ακόμη πιο κατανοητή η γνώση, γιατί θα χρησιμοποιούνται πολλά εποπτικά μέσα διδασκαλίας. Όπως έλεγαν και οι Κινέζοι από το 600 προ Χριστού μία εικόνα 1000 λέξεις».
Χειρουργείο μέσω «πύργου ελέγχου»
Πάνω σε αυτές τις νέες τεχνολογίες θα στηρίξουμε την εκπαίδευση των νέων γιατρών, αλλά και των έμπειρων γιατρών, για να αποκτήσουν πιο εύκολα την εξειδίκευση τους, συμπληρώνει ο κ. Μαριόλης. «Αυτά τα μηχανήματα χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη και την επαυξημένη πραγματικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας αλγόριθμός πληροφοριών γύρω από τη χειρουργική. Οπότε όταν θα κάνω πχ λαπαροσκοπική χειρουργική, την ώρα που θα πρέπει να χειρουργήσω έναν καρκίνο παχέος εντέρου, ή στομάχου, ή να κάνω μία δύσκολη επέμβαση στο πάγκρεας, τώρα έχω την εικόνα στο μυαλό μου, όπως την είδα στην αξονική τομογραφία. Αυτά τα μηχανήματα όμως μου δίνουν τη δυνατότητα να προσαρμόσω τα δεδομένα της αξονικής ή της μαγνητικής τομογραφίας του ασθενούς, όχι απλά στο μυαλό μου, αλλά σε εικόνα real time, η οποία μου δίνει και οδηγίες, αν πηγαίνω σωστά ή λάθος, όπως ακριβώς ο πύργος ελέγχου κατευθύνει έναν πιλότο». Σύντομα όπως εξηγεί ο διακεκριμένος χειρουργός θα γίνονται προσομοιώσεις χειρουργείων: «Σε ειδικά κέντρα στη Βοστώνη και στο Λος Άντζελες, υπάρχουν ειδικές καμπίνες, πολύ πιο προηγμένες από τις καμπίνες προσομοίωσης της πολεμικής αεροπορίας, στις οποίες μπαίνει ο ειδικευόμενος χειρουργός, ή ο έμπειρος χειρουργός που θέλει να μάθει μία καινούργια τεχνική. Επόμενος στόχος μας είναι να φέρουμε στο Εργαστήριο αυτή την καμπίνα, η οποία έχει πολλά προγράμματα. Μάλιστα την ώρα του χειρουργείου ειδοποιεί όταν γίνεται λάθος και λέει στον χειρουργό να επαναλάβει τα βήματα από την αρχή».
Το GDPR χρήζει βελτίωσης
Ο ρόλος της ψηφιακής τεχνολογίας στη χειρουργική φαίνεται πως είναι πλέον καθοριστικός. Την ίδια στιγμή όμως εγείρονται θέματα βιοηθικής, όπως πχ ζητήματα που άπτονται των προσωπικών δεδομένων, ή άλλα που θέτουν σε κρίση τη σχέση ανθρώπου-μηχανής. Όσον αφορά τα προσωπικά δεδομένα και δη τα λεγόμενα mega data που πρέπει να τα λαμβάνουν και οι καθηγητές για εκπαίδευση και διδασκαλία, ο κ. Μαριόλης αναφέρει: «Είναι τόσο μεγάλοι αριθμοί που τα Νοσοκομεία, ιδιωτικά και δημόσια, πρέπει να πληρώσουν τεράστια ποσά, για να αποθηκευτούν. Κι εδώ εγείρεται ένα τεράστιο θέμα για το πως προστατεύονται αυτά τα δεδομένα. Ήδη έχουν τροποποιηθεί πάρα πολλά θέματα στην νομοθεσία και στη χώρα μας, αλλά πρέπει να γίνουν κι άλλα βήματα. To GDPR (General Data Protection Regulation) πρέπει να αλλάξει σε δύο πράγματα. Είναι άκαμπτο σε θέματα απλά και δεν είναι επαρκές σε ορισμένα άλλα, τα οποία αφορούν για παράδειγμα γνώμες ή γνωμοδοτήσεις γιατρών. Για παράδειγμα όταν ο γιατρός θέλει να κάνει μία μελέτη, θα πρέπει να υπάρχει μία επιτροπή που να του επιτρέπει να πάρει σε σύντομα χρονικό διάστημα τα δεδομένα με τη συγκατάθεση φυσικά των ασθενών».
Μέχρι που θα κατευθύνουν οι μηχανές;
Σχετικά με τα όρια που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη, θέμα το οποίο πρωταγωνιστεί τον τελευταίο καιρό σε επιστημονικές συναντήσεις, ο κ. Μαριόλης σχολιάζει: «Αναδεικνύεται πλέον με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο η αξία της ανθρώπινης νόησης. Αλλά για να δούμε την αξία της ανθρώπινης νόησης, θα πρέπει από πίσω να υπάρχει μία οικογένεια, ένα σχολείο και μία κοινωνία που να βλέπει με άλλη ματιά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Στην Ιαπωνία σε μία σύντομη μελέτη που έγινε σε κλινική του Τόκιο, εκπαίδευσαν μια νοσηλεύτρια ρομπότ, την οποία τροφοδότησαν με ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών. Ως μηχανή μπόρεσε να λειτουργήσει με σαφώς ταχύτερους ρυθμούς από τον άνθρωπο και να αποθηκεύσει πολύ περισσότερα δεδομένα. Έτσι μετά από μερικές ημέρες φάνηκε ότι οι ασθενείς προτίμησαν το ρομπότ από τους νοσηλευτές, γιατί έλεγε ανέκδοτα, έδινε πληροφορίες ποιο είναι το καλύτερο εστιατόριο της περιοχής, είχε πάντα καλή διάθεση, δεν ήταν κουρασμένο κλπ. Το πείραμα όμως σταμάτησε πρόωρα, διότι ετέθη ηθικό ζήτημα. Αλλά και ο προβληματισμός ότι τα επόμενα χρόνια στις χώρες που θα αναπτυχθεί η τεχνητή νοημοσύνη, θα υπάρξει μία τεράστια έκρηξη στο κομμάτι ηθική, καθώς και ερωτήματα, όπως μέχρι που μπορούν να κατευθύνουν οι μηχανές».
Ξεχασμένες επιστήμες θα επαναδιατυπώσουν το νόημα της ζωής
Όπως επισημαίνει ο κ. Μαριόλης αυτή τη στιγμή στα κέντρα που δημιουργείται η τεχνητή νοημοσύνη, οι επιστήμονες συζητούν ότι σύντομα θα ξαναγίνουν δημοφιλείς επιστήμες που θεωρούνται ξεχασμένες, όπως φιλοσοφία, κοινωνιολογία, λογοτεχνία, θεολογία και άλλες, γιατί ο κόσμος θα βρει πολλά τέτοια ερεθίσματα «για να αναγνωρίσει και να επαναδιατυπώσει το νόημα της ζωής». Και το ερώτημα που εύλογα τίθεται είναι τελικά μέχρι που θα φτάνει το ανθρώπινο χέρι; «Όλες αυτές οι μηχανές μπορούν να φτάσουν μέχρι ένα ορισμένο σημείο. Θα πρέπει όμως να λειτουργούν πάντα υπό την επίβλεψη του ανθρώπου, διότι πρώτον μία διαταραχή στο ηλεκτρικό ρεύμα μπορεί να θέσει εκτός λειτουργίας το μηχάνημα και δεύτερον το μηχάνημα δεν μπορεί να επινοήσει καινούργια πράγματα. Κι εδώ έρχεται ο άνθρωπος. Ο Αϊνστάιν έλεγε: Οι ευφυείς άνθρωποι λύνουν τα προβλήματα. Οι μεγαλοφυείς τα προβλέπουν. Τα ρομπότ δεν μπορούν να τα προβλέψουν». Καταλήγοντας ο διευθυντής του νέου Εργαστηρίου Επαυξημένης Πραγματικότητας, Τεχνητής Νοημοσύνης και Ψηφιακής Ανατομίας «Asclepius», τόνισε ότι το «Asclepius» είναι μία μεγάλη ελπίδα για αλλαγή του τρόπου προσέγγισης μιας χειρουργικής, ή επεμβατικής πράξης στο ανθρώπινο σώμα, που θα έχει λιγότερες επιπλοκές, μικρότερη νοσηλεία, και μικρότερο κόστος. «Οπότε θα ωφεληθεί και η κοινωνία και η επιστήμη και ο κάθε ασθενής ξεχωριστά».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
