Δύο επαγγελματίες μιλούν στο DailyPharmaNews για το πως βίωσαν την κρίση με τον κορωνοϊό και θέτουν θέματα προς συζήτηση για το «ευχαριστώ» που θα ήθελαν να ακούσουν
Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Η εικόνα του κόσμου τις πρώτες μέρες της καραντίνας να βγαίνει στις ταράτσες των σπιτιών για να χειροκροτήσει τους νοσηλευτές που έδιναν τον αγώνα τους απέναντι στον ιό SARS CoV 2 είναι σίγουρα μία εικόνα που σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτή, έρχεται στη μνήμη όλων ως μία από τις χαρακτηριστικότερες στιγμές των έξι εβδομάδων της καραντίνας που επιβλήθηκε από την ελληνική πολιτεία με σκοπό την προάσπιση της δημόσιας υγείας.
Το DailyPharmaNews μιλώντας με δύο νοσηλευτές που πρόσφεραν σε αυτόν τον αγώνα από διαφορετικό μετερίζι, στο νοσοκομείο στην περίπτωση του κ. Χρήστου Ρούβαλη και στο χώρο της κοινότητας στην περίπτωση της κ. Μαρίας Γκίνη, προσπάθησε να δώσει μία εικόνα για το πώς βίωσαν από την πλευρά τους αυτήν την υγειονομική κρίση, πως αισθάνθηκαν βλέποντας τον κόσμο να βγαίνει αυθόρμητα να τους χειροκροτήσει αλλά και τι προσδοκούν να δουν από εδώ και πέρα από πλευράς πολιτείας για τη στήριξη τους.
Ο κ. Χρήστος Ρούβαλης, Νοσηλευτής Τ.Ε., MSc με 28 χρόνια εμπειρίας ο οποίος εργάζεται στη ΜΕΘ του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων είναι ο άνθρωπος που δίνει την εικόνα του μάχιμου στην πρώτη γραμμή της μάχης Νοσηλευτή. «Αυτό που κάναμε εδώ στα Γιάννινα, σημειώνει δίνοντας μία πρώτη εικόνα του πεδίου της μάχης, «είναι ότι οργανώσαμε γρήγορα μονάδες παρακολούθησης τέτοιων αρρώστων. Είχαμε την δυνατότητα λόγω ενός τέταρτου κτιρίου που ήταν να ανοίξει για το Πανεπιστημιακό νοσοκομείο και άνοιξε εσπευσμένα. Βεβαίως αναμορφώθηκε όλο το νοσοκομείο, όλες οι κλινικές αλλά εκεί που θέλαμε να δώσουμε περισσότερη βαρύτητα ήταν στα δύσκολα περιστατικά, στα διασωληνωμένα περιστατικά. Κάναμε τρεις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας καθώς στην αρχή περιμέναμε έναν μεγάλο αριθμό ασθενών από τις οποίες στην ουσία τελικά λειτούργησε η μία, αφού οι άλλες ευτυχώς δεν χρειάστηκαν και απλά φιλοξένησαν κάποια ύποπτα περιστατικά».
Και συνεχίζοντας την περιγραφή για το πώς βίωσε όλη αυτήν την κατάσταση, ανέφερε: «Εάν εξαιρέσουμε τις πρώτες μέρες και το πρώτο “μούδιασμα” γιατί όλο αυτό αφορούσε κάτι που ερχόμασταν για πρώτη φορά σε επαφή και δεν το ξέραμε –ήταν η πρώτη φορά που παίρναμε τέτοια “σφιχτά” μέτρα ατομικής προστασίας καθώς πέρα από τη μάσκα και μία ποδιά που είχαμε συνηθίσει να έχουμε, είχαμε επιπλέον γυαλιά, ποδονάρια και άλλα καινούργια πράγματα για εμάς – και εκεί ακριβώς ήταν η μεγάλη μας δυσκολία μετά όλα δούλεψαν καλά. Θεωρώ ότι τελικά πετύχαμε το στόχο μας που ήταν να χειριστούμε σωστά όλη τη κατάσταση και έτσι εμείς οι επαγγελματίες υγείας να μη διασπείρουμε ως εργαζόμενοι τον ιό, κάτι πολύ σημαντικό για όλους μας. Μετά το πρώτο περιστατικό όλα μπήκαν σ’ έναν δρόμο. Από το “βοήθα Παναγιά” πήγαμε στο “Αέρᔨ να τελειώνουμε με αυτό το πράγμα» αναφέρει χαρακτηριστικά προσπαθώντας να μεταφέρει το κλίμα που βίωσε τις πρώτες μέρες της πανδημίας στη ΜΕΘ.
Βεβαίως δεν ήταν όλα ρόδινα. «Υπήρξε, όπως λέει, ένα πρόβλημα τις πρώτες μέρες, κυρίως με τις μάσκες καθώς άλλα υλικά αποστειρώνονταν, απολυμαίνονταν και επαναχρησιμοποιούνταν». Επιπλέον η τόσο στενή επαφή με τους ασθενείς με COVID που ξαφνικά βρίσκονταν να παλεύουν για τη ζωή τους με συμπτώματα που εξελίσσονταν ραγδαία δεν ήταν εύκολη υπόθεση. «Υπήρχε μία ανησυχία την οποία θεωρώ εύλογη. Έχουμε οικογένειες. Άλλες συνάδελφοι έχουν μικρά παιδιά και βεβαίως ανησυχούν ακόμη περισσότερο για τον τρόπο που μεταδίδεται ο ιός, τι προκαλεί, γιατί υπάρχει αυτό το “κατακλυσμιαίο” στην εξέλιξη των συμπτωμάτων του ασθενή. Όμως δεν μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά. Δεν φαντάζομαι ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά. Δεχτήκαμε όλοι ότι αυτό είναι το επάγγελμά μας και ότι ως επαγγελματίες υγείας θα έπρεπε να ανταπεξέλθουμε».
Από εκεί και πέρα όμως υπήρχαν και τα ευχάριστα. Το χειροκρότημα του κόσμου για τον κ. Ρούβαλη ήταν «εξαιρετικό. Πραγματικά αισθάνθηκα ανακούφιση και ξεκούραση γι’ αυτό που τραβήξαμε όλη αυτήν την περίοδο με αυτό το χειροκρότημα του κόσμου». Μάλιστα αυτό το χειροκρότημα εξακολουθεί ο ίδιος να το εισπράττει ακόμη και τώρα καθώς μόλις χθες ενώ έψαχνε να βρει μάσκα, μόλις αποκάλυψε την ιδιότητά του στον πωλητή, του την πρόσφερε «έτσι, ως ένα δώρο από μένα ως ένδειξη ευγνωμοσύνης», μία κίνηση που για τον ίδιο είναι ανεκτίμητης αξίας.
Η υγειονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο με εμφατικό τρόπο τον Νοσηλευτή και την προσφορά του, αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι άλλαξε ξαφνικά η παραδοσιακή σε μεγάλο βαθμό παγιωμένη γενικότερη αντίληψη που υπάρχει για τον Νοσηλευτή. Η άποψη του κ. Ρούβαλη είναι ότι παρά αυτήν την κίνηση ευγνωμοσύνης του κόσμου προς τους Νοσηλευτές στην αρχή της πανδημίας «ο Νοσηλευτής είναι για τους περισσότερους ένας άνθρωπος που θα κληθεί να μεταφέρει την “πάπια”, θα κληθεί να κάνει πράγματα εντελώς βοηθητικά που ενδεχομένως να μην είναι καν η δουλειά του επιστήμονα Νοσηλευτή. Αυτή είναι η εικόνα του κόσμου για εμάς. Το ποιος φταίει και ποιος δεν φταίει γι’ αυτήν την κατάσταση είναι μία μεγάλη κουβέντα όπου μπορεί να αποδειχθεί ότι έχουμε μερίδιο ευθύνης και εμείς. Εγώ εργάζομαι σε ΜΕΘ όλα τα χρόνια της μέχρι σήμερα επαγγελματικής μου πορείας στο χώρο και εκεί βλέπω ότι ναι, υπάρχει η αναγνώριση του έργου των Νοσηλευτών. Το βλέπουν οι άνθρωποι αυτό το έργο και οι συγγενείς σε αυτό το λίγο που επισκέπτονται το χώρο εργασίας μας καθώς είναι κάτι χειροπιαστό. Έξω όμως στα τμήματα και ενδεχομένως και στην κοινότητα –δεν έχω εικόνα γι’ αυτό- τα πράγματα είναι έτσι ακριβώς όπως τα προανέφερα. Ο Νοσηλευτής είναι ένας άνθρωπος για βοηθητικές δουλειές με το ιατροκεντρικό σύστημα να ζει και να βασιλεύει».
Σε ό,τι αφορά την Πολιτεία ο κ. Ρούβαλης θεωρεί αυτονόητο ότι επιτέλους θα προχωρήσει στο να αναγνωρίσει το πάγιο αίτημα του κλάδου για την ένταξη του στα βαρέα και ανθυγιεινά». «Θεωρώ ότι πλέον αποδείχθηκε με τον καλύτερο τρόπο σε όλους ότι το επάγγελμα του Νοσηλευτή είναι και βαρύ και ανθυγιεινό. Θα ήταν μία καλή αρχή για την πολιτεία να μας το αναγνωρίσει επίσημα. Εάν δεν γίνει και τώρα φαντάζομαι ότι πλέον δεν θα έχουμε καμία τύχη να γίνει, δεδομένου ότι οι νέοι συνάδελφοι που διορίζονται από το 2011 είναι ήδη ενταγμένοι στα βαρέα και ανθυγιεινά για λόγους ασφαλιστικούς».
Μία δεύτερη κίνηση που περιμένει ο κ. Ρούβαλης από την πολιτεία θα ήταν «να στηρίξει την εκπαίδευση των Νοσηλευτών. Και δεν μιλάω για εκπαίδευση με συνέδρια. Τα συνέδρια είναι παρωχημένα. Μιλάω για προγράμματα εκπαίδευσης που θα καταρτίζει η Νοσηλευτική υπηρεσία κάθε νοσοκομείου, αυστηρά, και τα οποία θα είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να τα παρακολουθούμε. Πάσχουμε από εκπαίδευση, από συνεχιζόμενη γνώση».
Ενώ υπάρχει ένα πολύ καλό επίπεδο προπτυχιακών σπουδών Νοσηλευτικής το σύστημα εκπαίδευσης έχει πρόβλημα στην εφαρμογή αυτής της γνώσης. «Χρειάζεται να εμπλουτίζεις διαρκώς αυτές τις γνώσεις σου, να δεις καινούργια πράγματα, καινούργια μηχανήματα, καινούργιες τεχνικές. Αυτό το καινούργιο είναι το πρόβλημα. Το κάθε τι καινούργιο θα πρέπει να το κάνουμε κτήμα μας. Όχι μόνο οι γιατροί» εξηγεί ο κ. Ρούβαλης ο οποίος θεωρεί ότι αυτό θα πρέπει να θεσμοθετηθεί καθώς ενώ στις ΜΕΘ λίγο πολύ γίνονται αυτά, έξω στα τμήματα τα πράγματα είναι διαφορετικά, πολύ δύσκολα.
Τέλος ο κ. Ρούβαλης προτείνει στην πολιτεία να εκμεταλλευτεί αυτό το χρονικό διάστημα που φαίνεται να έχουν ηρεμήσει κάπως τα πράγματα στη χώρα μας σε ό,τι αφορά τον κορωνοϊό για να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα προετοιμασμένο το σύστημα απέναντι σ’ ένα πιθανολογούμενο δεύτερο κύμα το Φθινόπωρο.
«Σε εμάς εδώ έχουν έρθει αρκετοί νέοι συνάδελφοι, γύρω στους 60 απ’ ό,τι ξέρω. Αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να περάσουν όλοι από την Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για δύο, τρεις ή και τέσσερις μήνες. Όλο το καλοκαίρι θεωρώ ότι θα πρέπει να εκπαιδευτούν στις ΜΕΘ. Εκεί θεωρώ ότι θα μπορέσουν να αξιολογήσουν τη βαρύτητα του αρρώστου και να μάθουν να συμπεριφέρονται ανάλογα».
Η άποψη της κ. Μαρίας Γκίνη, Νοσηλεύτριας MSc(c) σε Κέντρο Αναφοράς COVID στην Αττική, έχει τη δική της σημασία σε αυτό το μικρό αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτή καθώς πρόκειται για έναν άνθρωπο που ασκεί το επάγγελμα σ’ ένα άλλο χώρο από εκείνον που συνήθως ο κόσμος έχει στο μυαλό του τον Νοσηλευτή. Στην Κοινότητα. Έχει μεγαλύτερη επαφή με τον υγιή πληθυσμό. Πως βίωσε αυτήν την πανδημία μέσα από την επαφή της με τους πολίτες;
«Ο κόσμος», όπως λέει, «ήταν πάντα κοντά στους Νοσηλευτές και ιδιαίτερα ο πληθυσμός ο οποίος είχε νοσήσει, και έχει νοσηλευτεί. Η Πανδημία έφερε στο προσκήνιο το μεγάλο έργο των νοσηλευτών και έδωσε την ευκαιρία σε όλο πληθυσμό να δουν και να εκτιμήσουν την μεγάλη προσφορά και ως προς τους νοσηλευόμενους ασθενείς και ως προς τα ύποπτα περιστατικά άλλα και ως προς την διατήρηση και προαγωγή της υγείας του πληθυσμού. Αυτό που δεν γνώριζε ο κόσμος και άρχισε πλέον και με αφορμή την κρίση με τον SARS CoV 2 να γνωρίζει και να αναγνωρίζεται πολύ περισσότερο έχει να κάνει με το ρόλο του Νοσηλευτή μέσα στην κοινότητα. Άρχισε να αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο ο ρόλος αυτός σε ό,τι αφορά την πληροφόρηση, τη στρατηγική προσέγγισης του υγιούς πληθυσμού στο κομμάτι της πρόληψης με σκοπό την προάσπιση της δημόσιας υγείας. Αυτός ο ρόλος μέσα από την πανδημία ήρθε σε πρώτο πλάνο και αναδείχθηκε πολύ έντονα μέσα στην ίδια την κοινότητα» σημειώνει η κ. Γκίνη.
Θεωρεί πάντως ότι για τους ίδιους τους Νοσηλευτές όλη αυτή η κατάσταση, τουλάχιστον στο χώρο που η ίδια τη βίωσε, δεν υπήρξε κάτι διαφορετικό για τον Νοσηλευτή. «Οι Νοσηλευτές», εξηγεί, «το βίωσαν όπως βιώνουν πάντα τα λοιμώδη νοσήματα. Δεν ήταν γι’ αυτούς κάτι που τους φόβισε και τους έκανε να κάνουν πίσω Οι Νοσηλευτές πάντα έρχονταν σε επαφή με λοιμώδη νοσήματα (ιλαρά -φυματίωση -γρίπη) χωρίς φόβο γιατί είναι κάτοχοι της γνώσης που προστατεύει τόσο τους επαγγελματίες υγείας όσο και το πληθυσμό. Αυτό όμως δεν λαμβανόταν όσο θα έπρεπε υπόψιν ως τώρα, αυτή τη στιγμή φάνηκε όλοι να το αντιλαμβάνονται».
Στο Κέντρο αναφοράς covid 19, όπου εργάζεται η προσφορά του νοσηλευτικού προσωπικού ήταν πολύπλευρη. Οι νοσηλευτές εκπαίδευσαν όλο το προσωπικό που εργαζόταν μέσα στη δομή για το πώς θα χειριστεί τη μάσκα, την προσωπίδα, τις στολές… Επιπλέον καθοδήγησαν σωστά τα άτομα που προσήλθαν ως ύποπτα κρούσματα και ενίσχυσαν τον υγιή πληθυσμό να τηρήσει τους κανόνες του ΕΟΔΔΥ. «Λειτουργήσαμε σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΔΥ από την πρώτη στιγμή με πολύ θάρρος, με αγάπη, με γνώση. Δεν υπήρχε κάτι για εμάς που να μας τρόμαζε το οποίο είμαι απόλυτα σίγουρη ότι ίσχυσε σε όλο το Νοσηλευτικό προσωπικό της χώρας σε όλους τους χώρους υγείας» σημειώνει η κ. Γκίνη.
Το να εργάζεται βεβαίως κάποιος, όπως ακούστηκε ότι συνέβη, σε πολλές περιπτώσεις χωρίς τα απαραίτητα εργαλεία προστασίας και να είναι εκτεθειμένος σ’ έναν ιό που θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην υγεία ή να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο δεν είναι ό,τι καλύτερο και το DailyPharmaNews έθεσε το θέμα στην κ. Γκίνη. «Στην έναρξη της επιδημίας πράγματι υπήρξε μια δυσκολία στην εξασφάλιση του προστατευτικού υλικού. Αρωγοί στάθηκαν οι πολίτες με δωρεές. Αρκετά σύντομα όμως επιλύθηκε και από την πολιτεία και μπορώ να πως με την βοήθεια όλων ως κέντρο αναφοράς Covid-19 δεν έχουμε ελλείψεις. Βέβαια η επιδημία συνεχίζει να υπάρχει και τα μέτρα προστασίας για όλο το προσωπικό στο Κέντρο Αναφοράς δεν χαλάρωσαν και δεν πρέπει να υπάρχει καμία χαλάρωση.
Και βέβαια στη συνέχεια έρχεται το εύλογο ερώτημα για το τι θα περίμενε μία νοσηλεύτρια με χρόνια εμπειρίας στην πλάτη να κάνει η πολιτεία για τους νοσηλευτές με αφορμή και τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Νοσηλευτή.
Η κ. Γκίνη απαντώντας κράτησε μάλλον χαμηλούς τόνους και μία καλή διάθεση θεωρώντας ότι προφανώς κάποια πρωτοβουλία θα ληφθεί. Είναι σημαντικό, όπως είπε, ο κλάδος Νοσηλευτών να αποκτήσει φωνή στα κέντρα λήψης αποφάσεων και να συμμετέχει ενεργά στο σχεδιασμό και την στρατηγική της δημόσιας υγείας και προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί η πολιτεία και να πιέσουν και οι Νοσηλευτές μέσω των θεσμικών τους οργάνων.
Επίσης το γνωστό πάγιο αίτημα των νοσηλευτών είναι να ενισχυθεί αριθμητικά παντού και στα νοσοκομεία και στην κοινότητα, γιατί ο ρόλος τους είναι πάρα πολύ σημαντικός όπως έδειξε ξεκάθαρα και η κατάσταση της πανδημίας στην χώρα. «Πρέπει κάποια στιγμή να κατανοήσουμε ότι το σύστημα υγείας θα είναι υγιέστερο μόνο με την ανάδειξη των Νοσηλευτών στην θέση που τους αρμόζει. Ο κλάδος πρέπει να αναδείξει τον ρόλο του Νοσηλευτή και θεωρώ πως και αυτοί που βρίσκονται σε θέση ευθύνης από πλευράς του Νοσηλευτικού κλάδου θα πρέπει να το διεκδικήσουν την επιστημονική και μισθολογική ανάδειξη αυτού και κυρίως –επαναλαμβάνω- συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, μέσα στα νοσοκομεία, στις δομές πρωτοβάθμιας, στις επιστημονικές επιτροπές, παντού. Όταν σήμερα στα Κέντρα Υγείας δεν έχουμε το θεσμό του Προϊστάμενου, τι άλλο να πούμε; Βεβαίως δεν υπήρχε ποτέ αυτός ο θεσμός στα Κέντρα Υγείας αν και είχε προβλεφτεί παλαιότερα. Δεν θα έπρεπε όμως κάποια στιγμή να υπάρξει; Δεν είναι ολοκληρωμένες δομές στο σχεδιασμό της πρόληψης και προαγωγής της υγείας; Για εμάς είναι ένα πολύ σοβαρό αίτημα».
Πάντα οι Νοσηλευτές ήταν στην πρώτη γραμμή της προάσπιση της υγείας του κάθε ανθρώπου και την διατήρηση της υγείας του πληθυσμού της χώρας. Το 2020 ας είναι η χρονιά που τα χειροκροτήματα θα φέρουν την Νοσηλευτική στο επίκεντρο του συστήματος υγείας ποιοτικά και ποσοτικά.
