Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) ή Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια χρόνια αυτοάνοση νόσος που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), οδηγώντας σε μια σειρά συμπτωμάτων όπως μυϊκή αδυναμία, κόπωση και γνωστική εξασθένηση. Τα αίτια της ΣΚΠ παραμένουν άγνωστα, αλλά πιστεύεται ότι περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών και ανοσολογικών παραγόντων. Έχουν διεξαχθεί μυριάδες έρευνες σε διάφορα συμπληρώματα, όπως βιταμίνη D, προβιοτικά, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και άλλες βιταμίνες και μέταλλα, για να κατανοηθούν τα πιθανά οφέλη και οι περιορισμοί τους στη θεραπεία της ΣΚΠ. Εξετάζοντας τα στοιχεία, οι φαρμακοποιοί μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με το εάν αυτά τα συμπληρώματα θα μπορούσαν να ενσωματωθούν σε θεραπευτικά σχήματα για τη ΣΚΠ.
Βιταμίνη D
Η πρόσφατη έρευνα έχει επικεντρωθεί όλο και περισσότερο στον ρόλο της βιταμίνης D στην ΠΣ, διερευνώντας τις δυνατότητές της τόσο ως προληπτικό μέτρο όσο και ως θεραπευτική παρέμβαση. Οι ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες της βιταμίνης D είναι καλά τεκμηριωμένες, επηρεάζοντας τόσο τις έμφυτες όσο και τις προσαρμοστικές ανοσοαποκρίσεις. Οι υποδοχείς της βιταμίνης D υπάρχουν σε διάφορους τύπους κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των νευρώνων, των ολιγοδενδροκυττάρων, των αστροκυττάρων και της μικρογλοίας, υποδεικνύοντας ότι η βιταμίνη D μπορεί επίσης να έχει άμεσες επιδράσεις στην ανάπτυξη και λειτουργία του ΚΝΣ. ανοσολογικούς και νευροπροστατευτικούς μηχανισμούς.
Μελέτες παρατήρησης υποδηλώνουν συσχέτιση μεταξύ χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στον ορό και αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης ΣΚΠ, και αρκετές κλινικές δοκιμές έχουν διερευνήσει τις επιδράσεις των συμπληρωμάτων βιταμίνης D στα κλινικά αποτελέσματα. Αν και ορισμένες μελέτες έχουν αναφέρει ευεργετικές επιδράσεις, τα συνολικά στοιχεία είναι μικτά και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να καθοριστεί η αιτιότητα και να αξιολογηθούν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Προβιοτικά
Πρόσφατα, η σχέση μεταξύ του μικροβιώματος του εντέρου και των παθήσεων του ΚΝΣ έχει γίνει θέμα ενδιαφέροντος για την επιστημονική κοινότητα. Έχει γίνει αυξημένη έρευνα για τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και τον τρόπο με τον οποίο τα 2 συστήματα επηρεάζουν το ένα το άλλο. Σε σχέση με την ΠΣ συγκεκριμένα, υπάρχουν ενδείξεις ότι το μικροβίωμα επηρεάζει τα κύτταρα που εμπλέκονται στην παθογένεση της ΣΚΠ, όπως τα νευρογλοιακά και τα νευρωνικά κύτταρα, καθώς και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπάρχουν επίσης στοιχεία για την επίδραση του μικροβιώματος στην ακεραιότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.
Πολλές αναφορές έχουν δείξει ότι υπάρχουν διαφορές στα κύρια είδη βακτηρίων στα έντερα των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας έναντι των υγιών μαρτύρων. Είναι ενδιαφέρον ότι η σύνθεση αυτών των κύριων κατηγοριών βακτηρίων διέφερε επίσης μεταξύ ασθενών με διαφορετικούς τύπους σκλήρυνσης κατά πλάκας. Αυτό που είναι λιγότερο κατανοητό είναι η αιτιώδης σχέση μεταξύ της διαφοροποιημένης μικροχλωρίδας του εντέρου και της σκλήρυνσης κατά πλάκας και το εάν η ανισορροπία στο μικροβίωμα συμβάλλει στην παθογένεση της σκλήρυνσης κατά πλάκας ή αντανακλά την ήδη απορυθμισμένη αυτοάνοση ανταπόκριση.
Είναι λογικό, λοιπόν, να αναρωτηθούμε ποια επίδραση, εάν υπάρχει κάποια, μπορεί να έχουν τα προβιοτικά στην ανάπτυξη ή την εξέλιξη της ΣΚΠ. Τα αποτελέσματα στα πειραματοζώα, δυστυχώς, ήταν μικτά. Μια μελέτη έδειξε ότι σε ποντίκια, η χορήγηση στελεχών Lactobacillus, Escheria coli και Prevotella θα μπορούσε να αποτρέψει την ανάπτυξη και επιδείνωση της Πειραματικής Αυτοάνοσης Εγκεφαλίτιδας (ΕΑΕ), ενός ζωικού μοντέλου σκλήρυνσης κατά πλάκας, ενώ μια άλλη έδειξε ότι η χορήγηση στελεχών Lactobacillus είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της νόσου στην Πειραματική Αυτοάνοση Εγκεφαλίτιδα.
Υπάρχουν λίγα δεδομένα που υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η χορήγηση προβιοτικών έχει ευεργετική επίδραση σε άτομα με ΣΚΠ. Ενώ ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση προβιοτικών βελτίωσε τις μετρήσεις της κλινικής έκβασης, όπως τις μετρήσεις αναπηρίας και κατάθλιψης, συνιστάται να ερμηνεύονται αυτά τα αποτελέσματα με προσοχή λόγω μικρών μεγεθών δειγμάτων και πιθανών συγχυτικών μεταβλητών. Αν και δεν έχουν διεξαχθεί μεγάλης κλίμακας, τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που να ελέγχουν τις επιδράσεις των προβιοτικών στη ΣΚΠ, δεν είναι ασυνήθιστο για άτομα με ΣΚΠ να συμπληρώνουν τις τροποποιητικές της νόσου θεραπείες (DMTs) με προβιοτικά, λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα δεδομένα, την ευκολία πρόσβασης και τη σχετική έλλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών. Η Αμερικανική Εθνική Εταιρεία ΣΚΠ συνιστά στους ασθενείς με ΣΚΠ να συζητούν τη χρήση προβιοτικών με τον γιατρό τους.
Χρήση Ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη ΣΚΠ
Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, που βρίσκονται σε τρόφιμα όπως το πλήρες γάλα και το βούτυρο, και τα τρανς λιπαρά οξέα, όπως αυτά στα φυτικά έλαια, είναι διαβόητα για τη συμβολή τους στα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και την αύξηση της φλεγμονής. Από την άλλη πλευρά, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που προέρχονται από λαχανικά, θαλασσινά και ιχθυέλαιο, έχει αποδειχθεί ότι έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Αρκετές μελέτες υποδεικνύουν ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να προσφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα στη ΣΚΠ μέσω των αντιφλεγμονωδών και ανοσοτροποποιητικών μηχανισμών τους.
Αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να επηρεάσουν τους φλεγμονώδεις δείκτες και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την οξεία νευροφλεγμονή. Αρκετές μελέτες έχουν υποδείξει ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη φλεγμονή στη ΣΚΠ αναστέλλοντας ανταγωνιστικά το αραχιδονικό οξύ, μειώνοντας τον πολλαπλασιασμό των Τ-κυττάρων, μειώνοντας τα επίπεδα των φλεγμονωδών παραγόντων όγκων, όπως η IL (TNF) και IL-1, μειώνοντας την έκκριση των ανοσοκυττάρων της MMP-9 και αναστέλλοντας τη μεταναστευτική δραστηριότητα των λευκοκυττάρων. Επιπλέον, τα συμπληρώματα ωμέγα-3 έχουν συνδεθεί με βελτιωμένη ποιότητα ζωής, μειωμένη κόπωση και χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αν και αυτές οι μελέτες έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, άλλες έχουν αναφέρει ανάμεικτα αποτελέσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη φλεγμονή και την ποιότητα ζωής. Δεδομένου αυτού, υπάρχει έλλειψη οριστικών στοιχείων που να υποστηρίζουν την ευρεία χρήση των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη θεραπεία της ΣΚΠ. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Ο φαρμακοποιός είναι σημαντικό να τονίσει ότι, αν και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να προσφέρουν οφέλη σε ασθενείς με ΣΚΠ, θα πρέπει να τηρείται η συνιστώμενη ημερήσια δόση. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλα φάρμακα, καθώς τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορούν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των DMTs όπως η οξική γλατιραμερή, η ιντερφερόνη b-1a και η ιντερφερόνη b-1b, ενώ αλληλεπιδρούν με αντιπηκτικά φάρμακα και μειώνουν την αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης, των από του στόματος φαρμάκων για τον διαβήτη και των φαρμάκων για την αρτηριακή πίεση.
Πρόσθετα Συμπληρώματα
Διάφορες πρόσθετες βιταμίνες και συμπληρώματα έχουν διερευνηθεί για τα πιθανά οφέλη τους στη διαχείριση της ΣΚΠ. Η μελατονίνη, γνωστή για τις αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και ανοσοτροποποιητικές της ιδιότητες, έχει μελετηθεί για τις πιθανές θεραπευτικές της επιδράσεις στη ΣΚΠ. Η έρευνα δείχνει ότι η μελατονίνη μπορεί να ρυθμίζει την ανοσοποιητική δραστηριότητα, να μειώνει την οξειδωτική βλάβη και να ανακουφίζει τα συμπτώματα. Επιπλέον, η ικανότητά του να βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου αντιμετωπίζει ένα κοινό πρόβλημα μεταξύ των ασθενών με ΣΚΠ.
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β μπορεί να προσφέρουν συμπληρωματικά οφέλη στη διαχείριση της ΣΚΠ. Η βιοτίνη (βιταμίνη Β7) έχει δείξει ότι μπορεί να προσφέρει στην προοδευτική ΣΚΠ προάγοντας την παραγωγή ενέργειας σε απομυελινωμένους νευρώνες. Τα συμπληρώματα κοβαλαμίνης (βιταμίνη Β12) και φολικού οξέος (βιταμίνη Β9) έχουν συνδεθεί με μειωμένα επίπεδα ομοκυστεΐνης στον ορό, βελτιωμένη κατάσταση αναιμίας και καλύτερη ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την ψυχική υγεία σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
Το συνένζυμο Q10, γνωστό για τις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής στη σκλήρυνση κατά πλάκας, επιβραδύνοντας πιθανώς την εξέλιξη της νόσου. Επιπλέον, η βιταμίνη Α, με τις ανοσορυθμιστικές της επιδράσεις, θα μπορούσε να παίξει ρόλο στη ρύθμιση της αυτοάνοσης απόκρισης που οδηγεί την παθολογία της ΣΚΠ, δυνητικά συμβάλλοντας στη διαχείριση της νόσου. Αν και αυτά τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, απαιτούνται μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητά τους και να καθοριστεί η βέλτιστη χρήση στα σχέδια θεραπείας της ΣΚΠ.
Συμπέρασμα
Η διερεύνηση των συμπληρωμάτων διατροφής αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη ευκαιρία για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΣΚΠ. Η έρευνα για βιταμίνες, προβιοτικά, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και άλλα συμπληρώματα υπογραμμίζει τα πιθανά οφέλη και τους περιορισμούς τους. Αν και αυτά τα συμπληρώματα μπορεί να προσφέρουν πλεονεκτήματα, θα πρέπει να ενσωματώνονται στα σχέδια θεραπείας της ΣΚΠ με προσοχή και υπό ιατρική επίβλεψη για να αποφευχθεί η παρέμβαση στις υπάρχουσες θεραπείες. Η συνεχής έρευνα είναι απαραίτητη για να διαπιστωθεί ο ρόλος τους στη διαχείριση αυτής της πολύπλοκης ασθένειας. Δεδομένης της γνώσης και της εξειδίκευσής τους στα συμπληρώματα, οι φαρμακοποιοί διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο και θα πρέπει να γνωρίζουν αυτά τα συμπληρώματα στη ΣΚΠ, καθώς θα τα συναντήσουν όταν συμβουλεύουν ασθενείς με ΣΚΠ στην κλινική ή στο φαρμακείο.
Πηγή: PharmacyTimes.com
