Παρόλο που οι φαρμακευτικές παρεμβάσεις είναι απαραίτητες και χρήσιμες για την αντιμετώπιση κάποιων μόνο συμπτωμάτων της άνοιας, οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις έρχονται να ενισχύσουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα των διαθέσιμων φαρμάκων, έχοντας το ιδιαίτερο πλεονέκτημα να είναι ελεύθερες παρενεργειών, ευέλικτες και να προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε ασθενούς.
Υπάρχουν αρκετά δεδομένα που καταδεικνύουν, ότι η πορεία της άνοιας φαίνεται να είναι καλύτερη, όταν με μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις οι ασθενείς με άνοια δραστηριοποιούνται κοινωνικά, διατηρούν ικανοποιητικά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας και επιδίδονται σε πνευματικές ασκήσεις, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τους περιορισμούς της πάθησης
Ως μη φαρμακευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπισης της άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ ορίζονται οι παρεμβάσεις και δραστηριότητες (σωματικές, νοητικές ή κοινωνικές) που συμβάλλουν στη διατήρηση ή βελτίωση της υγείας, της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής του ασθενή. Οι μέθοδοι αυτές έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να αξιοποιηθούν προληπτικά αλλά και να προσαρμοστούν καλά στις ιδιαίτερες ανάγκες και το πρόγραμμα κάθε ασθενή, στοχεύοντας στην επιβράδυνση της ανάπτυξης της νόσου και στη βελτίωση ζητημάτων συμπεριφοράς που συνδέονται με τις διαταραχές μνήμης.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ψυχογηριατρικής Εταιρείας «Ο Νέστωρ», οι μη φαρμακευτικές μέθοδοι στοχεύουν στη νοητική και σωματική ενδυνάμωση των ατόμων με άνοια και Αλτσχάιμερ. Πρόκειται για δομημένα προγράμματα που προσαρμόζονται στο επίπεδο κάθε ασθενή, έχουν ορισμένους στόχους και εφαρμόζονται πάντα με την επίβλεψη και καθοδήγηση ειδικών επαγγελματιών. Οι μέθοδοι αυτές χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο σε ασθενείς που βρίσκονται σε αρχικό ή μέσο στάδιο της νόσου και συνδυαστικά με φαρμακευτική αγωγή.
Οι πιο διαδεδομένες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις για την άνοια είναι:
-Οι ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης: έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα και γίνονται συχνά με την χρήση χαρτιού και μολυβιού ή και νέων τεχνολογιών. Στοχεύουν την εξάσκηση των (γλωσσικών) ικανοτήτων του ασθενή και περιλαμβάνουν διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας. Αποδεικνύονται ιδιαίτερα ευεργετικές για τους ασθενείς που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο της νόσου.
–Η λογοθεραπεία: στοχεύει στην ενίσχυση της ικανότητας του ασθενή να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τον περίγυρό του και στην άμβλυνση των σχετικών δυσκολιών που μπορεί να προκύπτουν, ενώ η εργοθεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση των ικανοτήτων του ατόμου, ώστε να παραμένει ανεξάρτητο και λειτουργικό στο βαθμό του εφικτού.
-Οι θεραπείες τέχνης: έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν τον ασθενή να ανακουφιστεί από τα αρνητικά ή έντονα συναισθήματα, εκφράζοντας με μη λεκτικό τρόπο τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Η ζωγραφική, η δημιουργία απλών κατασκευών και η μουσικοθεραπεία αποτελούν μερικές από τις πιο διαδεδομένες μορφές.
-Η σωματική άσκηση: θεωρείται απαραίτητη για την διατήρηση της συνολικής υγείας όλων των ανθρώπων και αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευεργετική και στις περιπτώσεις των ασθενών που αντιμετωπίζουν διαταραχές μνήμης. Διαφυλάσσει την σωματική υγεία και βοηθά στην ενίσχυση της φυσικής κατάστασης, της αντοχής και της ισορροπίας του ατόμου, προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στις σωματικές ανάγκες της καθημερινής του ζωής. Ακόμη, η σωματική άσκηση βελτιώνει τη διάθεση και την ψυχική υγεία του ατόμου.
