Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη
Η σωματική και ψυχολογική κακοποίησηαπό το σύντροφο ή το σύζυγο εξακολουθεί να είναι για πολλές γυναίκες μια κατάσταση που βιώνουν ολομόναχες πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού τους.
Γιατί όμως οι γυναίκες αυτές δεν φεύγουν από την κακοποιητική σχέση; Γιατί δεν αναζητούν βοήθεια; Γιατί δεν καταγγέλλουν τη βία που υφίστανται; Στα ερωτήματα αυτά απαντά η Νάνσυ Ψημενάτου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, επόπτρια Συμβούλων Ψυχικής Υγείας και ιδρύτρια της ΑΜΚΕ «Μαθήματα Ζωής».
« Η βία κατά των γυναικών, και συγκεκριμένα οι γυναικοκτονίες, παραμένουν ένα από τα πιο δύσκολα στην κατανόησή τους φαινόμενα της κοινωνίας μας. Το ερώτημα, γιατί πολλές γυναίκες δεν εγκαταλείπουν τις βίαιες σχέσεις είναι πολυδιάστατο. Οι γυναίκες που βρίσκονται σε κακοποιητικές σχέσεις βιώνουν έναν αδιάκοπο κύκλο βίας, ενώ συνδέονται με τους συντρόφους τους μέσω τραυματικού δεσμού, όπου ο φόβος, η ελπίδα για αλλαγή, και η εξάρτηση συνυφαίνονται σε ένα καταστροφικό πλέγμα.
Ο κύκλος της βίας
Ο κύκλος της βίας περιγράφει την επαναλαμβανόμενη πορεία της κακοποίησης. Αρχίζει με τη συσσώρευση έντασης, συνεχίζεται με την έκρηξη της βίας και καταλήγει στην «φάση του μέλιτος», όπου ο θύτης μπορεί να απολογείται, να υπόσχεται αλλαγή και να εκδηλώνει «μεταμέλεια». Αυτή η φάση εντείνει τη συναισθηματική σύγχυση του θύματος, το οποίο ελπίζει στην αλλαγή. Όμως, η βία επανέρχεται, ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται, και σταδιακά μειώνει την ικανότητα της γυναίκας να αντιδράσει.
Ο τραυματικός δεσμός και η συναισθηματική αιχμαλωσία
Η βία δημιουργεί έναν ιδιαίτερο δεσμό ανάμεσα στο θύμα και τον θύτη, γνωστό ως τραυματικός δεσμός. Αυτή η σχέση χαρακτηρίζεται από έντονη συναισθηματική εξάρτηση, και κάνει τη γυναίκα να δυσκολεύεται να φανταστεί τη ζωή της χωρίς τον κακοποιητή. Η ελπίδα για αλλαγή που προσφέρει η «φάση του μέλιτος» αναζωπυρώνει τη σύνδεση, κάνοντας τον αποχωρισμό να φαντάζει αδύνατος.
Ο φόβος για τη ζωή των παιδιών και την επιβίωσή τους
Πολλές γυναίκες παραμένουν σε βίαιες σχέσεις λόγω του φόβου που νοιώθουν για την ασφάλεια των παιδιών τους. Η ανησυχία ότι η αποχώρηση μπορεί να προκαλέσει πιο έντονη βία, τόσο προς εκείνες όσο και προς τα παιδιά, είναι ισχυρή. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, ο θύτης απειλεί να πάρει την επιμέλεια των παιδιών, εκβιάζοντας συναισθηματικά τη γυναίκα ώστε να παραμείνει στη σχέση.
Η έλλειψη οικονομικής ανεξαρτησίας
Οι γυναίκες που εξαρτώνται οικονομικά από τους συντρόφους τους αντιμετωπίζουν ένα πρόσθετο εμπόδιο στην απόδραση από τη βία. Χωρίς προσωπικό εισόδημα ή οικογενειακή στήριξη, δεν έχουν τη δυνατότητα να στηριχτούν σε εναλλακτικές λύσεις, καθώς η οικονομική αδυναμία παραλύει κάθε απόπειρα ανεξαρτητοποίησης.
Ο φόβος για τις αντιδράσεις της κοινωνίας
Η γυναίκα συχνά φοβάται πώς θα την αντιμετωπίσει η κοινωνία. Φοβάται ποιος θα την πιστέψει και ποιος θα την στηρίξει, ειδικά όταν ο κακοποιητής μπορεί να έχει κοινωνική αποδοχή ή να απολαμβάνει προνομιακή θέση. Η απομόνωση που επιβάλλει η βία εντείνει αυτά τα αισθήματα, αφήνοντάς την χωρίς υποστηρικτικό δίκτυο. Ταυτόχρονα δεν έχει την ασφάλεια ότι θα βοηθηθεί από τις αρχές καθώς πολλές γυναίκες που κατήγγειλαν τελικά την ενδοοικογενειακή βία βρέθηκαν δολοφονημένες.
Η μη αναγνώριση της κακοποίησης και η κανονικοποίηση της βίας
Είναι πραγματικότητα ότι πολλές γυναίκες δεν αναγνωρίζουν ότι κακοποιούνται, καθώς έχουν μάθει να θεωρούν ορισμένες μορφές βίαςως φυσιολογικές ή αναμενόμενες. Η έλλειψη ενημέρωσης, οι παλιές αντιλήψεις, αλλά και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις μέσω των ιερέων ή/και πνευματικών μπορεί να ενισχύουν τη «νομιμοποίηση» της κακοποίησης, κάνοντας την έξοδο να φαίνεται αδιανόητη.
Ο φόβος, η ντροπή και το άγχος
Ο φόβος για αντίποινα, η ντροπή για την «αποτυχία» της σχέσης και το υψηλό άγχος για το μέλλον αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες που εξασθενούν την επιθυμία για αποχώρηση. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, που σταδιακά καλλιεργεί ο θύτης, αποδυναμώνει τη γυναίκα, ενώ η ενοχή και η κοινωνική πίεση την αποτρέπουν από το να δώσει τέλος.
Η αλήθεια είναι ότι το ερώτημα: «Γιατί δεν φεύγουν;» δεν φέρνει στην ουσία του κάποια λύση. Ως κοινωνία μπορούμε να θέσουμε άλλα ερωτήματα που είναι γόνιμα και μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες πραγματικά: «Για ποιο λόγο οι άντρες καταφεύγουν στη βία;» «Πως μπορώ να υποστηρίξω μια γυναίκα στο περιβάλλον μου;» «Που να καταγγείλω ένα περιστατικό κακοποίησης;» «Πως θα παραμείνει μια γυναικά ζωντανή και ασφαλής έπειτα από την καταγγελία; ».
