Η δεμοδήκωση είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για την βλεφαρίτιδα που προκαλείται από τα δερματικά ακάρεα Demodex.
Αυτοί οι μικροσκοπικοί οργανισμοί ανήκουν στην οικογένεια των αρθρόποδων και είναι το πιο συχνό εξωπαράσιτο στον άνθρωπο, δηλαδή ζουν αποκλειστικά στο δέρμα του ξενιστή τους, από όπου και τρέφονται. Ζει και αναπαράγεται στους θύλακες των τριχών των βλεφαρίδων και στους σμηγματογόνους αδένες στο δέρμα του προσώπου, της μύτης και των αυτιών. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται συνήθως κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου και υποχωρούν το πρωί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως τα παράσιτα Demodex δεν αγαπούν ιδιαίτερα το φως και προτιμούν να δραστηριοποιούνται στο θύλακο της βλεφαρίδας και στους μεϊβομιανούς αδένες μόνο την νύχτα.
Σε ποσοστό 90% η μετάδοση γίνεται μέσω της επαφής από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σε ένα μικρότερο ποσοστό τα ακάρεα Demodex μεταδίδονται στον άνθρωπο από το σκύλο ή τη γάτα, η μετάδοση τους όμως δεν προκαλεί συμπτώματα αφού τα παράσιτα αυτά δεν μπορούν να επιβιώσουν στο ανθρώπινο σώμα και επομένως δεν είναι παθογόνα για τον άνθρωπο.
Υπάρχουν τουλάχιστον 65 διαφορετικά είδη ακάρεων Demodex τα οποία παρασιτούν, ανάλογα με το είδος, στον άνθρωπο, στα σκυλιά, στις γάτες και στα βοoειδή. Στον άνθρωπο έχουν εντοπιστεί δύο παθογόνα είδη:
• Το Demodex folliculorum που εντοπίζεται γύρω από τη ρίζα ή το θύλακο της τρίχας και μπορεί να προκαλέσει πρόσθια βλεφαρίτιδα.
• Το Demodex brevis που εντοπίζεται στους σμηγματογόνους ή τους μεϊβομιανούς αδένες και συνήθως προκαλεί οπίσθια βλεφαρίτιδα.
Σύμφωνα με ερευνητές του Αμερικανικού Πανεπιστημίου Fordham, σχεδόν το 100% των ενηλίκων άνω των 18 ετών είναι ξενιστές σε τουλάχιστον ένα από τα δύο είδη του ακάρεου Demodex.
Αίτια
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη βρεφαρίτιδας από το ακάρεο Demodex, όπως:
- Η ροδόχρους ακμή
- Ο φαινότυπος του δέρματος
- Η έλλειψη σωστής υγιεινής των ματιών
- Οι φλεγμονές των βλεφάρων
- Προϊόντα μακιγιάζ
- Οι ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς
- Ορισμένα φάρμακα ( κορτιζόνη ή ανοσοκατασταλτικά )
- Η έκθεση στον ήλιο
- Οι απότομες αλλαγές στη θερμοκρασία
- Το κάπνισμα
- Το αλκοόλ
- Το άγχος
- Τα πικάντικα φαγητά
- Οι φακοί επαφής
Συμπτώματα
Η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων με βλεφαρίτιδα από ακάρεα Demodex δεν έχουν συμπτώματα, με αποτέλεσμα να μην εντοπίζεται πάντα η παρουσία τους κατά τον οφθαλμολογικό έλεγχο. Όταν ο αριθμός των παρασίτων αυξηθεί τότε γίνονται εμφανή τα πρώτα συμπτώματα, τα οποία ποικίλουν ανάλογα με το είδος του παρασίτου. Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι:
- Πιτυρίδα στη ρίζα των βλεφαρίδων
- Αίσθημα καύσου
- Aίσθημα ξένου σώματος στα μάτια
- Ερυθρότητα και δημιουργία κρούστας στις φλεφαρίδες
- Ξηροφθαλμία
- Δακρύρροια
- Φαγούρα
- Θολή όραση
- Απώλεια βλεφαρίδων
- Χαλάζιο
Διάγνωση
Η διάγνωση θα βασιστεί στην κλινική εξέταση από τον οφθαλμίατρο, ο οποίος θα εστιάσει στην παρατήρηση των βλεφάρων και στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων που θα του περιγράψετε. Εάν δει πιτυρίδα να περιβάλλει τη ρίζα των βλεφαρίδων, τότε έχει μια ισχυρή ένδειξη για την παρουσία του παράσιτου Demodex.
Για να επιβεβαιώσει την υποψία αυτή ο οφθαλμίατρος θα προχωρήσει στην αφαίρεση της βλεφαρίδας και στην ανίχνευση των παρασίτων με την χρήση μικροσκοπίου.
Θεραπεία
Η μη θεραπευτική αντιμετώπιση της φλεφαρίτιδας από Demodex μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές επιπλοκές στην υγεία των ματιών. Μια βλεφαρίτιδα από Demodex Brevis που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και γίνει χρόνια, μπορεί να προκαλέσει κερατίτιδα, δηλαδή να αναπτυχθούν στον κερατοειδή παθολογικά αγγεία που θα επηρεάσουν την όραση. Μια χρόνια μόλυνση από Demodex Folliculorum που παραμένει χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει ίνωση στους θύλακες των βλεφαρίδων. Η ίνωση κάνει τις βλεφαρίδες λεπτές και εύθραυστες με αποτέλεσμα, με την πάροδο του χρόνου, να αρχίσουν σταδιακά να πέφτουν.
Το είδος της θεραπείας καθορίζεται από τα συμπτώματα, τα ευρήματα αλλά και από την ένταση της μόλυνσης δηλαδή τον αριθμό των παρασίτων που υπάρχουν στις βλεφαρίδες. Στόχος της θεραπείας είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας στην οφθαλμική επιφάνεια και η εξάλειψη των συμπτωμάτων . Εάν διαπιστωθεί βλεφαρίτιδα από ακάρεα Demodex, η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει:
- Φαρμακευτική αγωγή, με αντιβιοτικά και στεροειδή ( κορτιζόνη ) σε μορφή κολλυρίου ή αλοιφής.
- Καθαρισμός των βλεφάρων και του προσώπου με τα ειδικά εμποτισμένα μαντηλάκια Optisept, που περιέχουν ως βασικό συστατικό το έλαιο τεϊόδεντρου (tea tree oil – Terpinen -4-0l).
- Τεχνητά δάκρυα Optive, Optive Fusion, Oprtive plus, Refresh για την ανακούφιση από τα συμπτώματα της βλεφαρίτιδας και της ξηροφθαλμίας.
- Θερμά επιθέματα (κομπρέσες) με νερό ή χαμομήλι .
- Στις γυναίκες συνιστάται , όσο διαρκεί η θεραπεία, να πετάξουν όλα τα προϊόντα μακιγιάζ που χρησιμοποιούσαν στο πρόσωπο και στα μάτια, γιατί είναι βέβαιο ότι έχουν επιμολυνθεί από τα παράσιτα Demodex. Επίσης όσο διαρκεί η θεραπεία δεν συνιστάται το μακιγιάζ των ματιών γιατί ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των Demodex αλλά και παρεμποδίζει την θεραπεία. Και μία γενική συμβουλή: θα πρέπει να αποφεύγεται ο δανεισμός ή η ανταλλαγή καλλυντικών ματιών αφού υπάρχει υψηλός κίνδυνος να μεταδώσουμε ή να μας μεταδώσουν τα ακάρεα Demodex.
Στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών τα συμπτώματα υποχωρούν και η βλεφαρίτιδα βελτιώνεται σημαντικά. Σε περιπτώσεις επαναμόλυνσης η θεραπεία θα πρέπει να επαναληφθεί.
