Ο πρωκτικός σωλήνας είναι το κατώτερο τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα. Ο καρκίνος του πρωκτού ξεκινάει από τα κύτταρα του δέρματος του πρωκτικού ανοίγματος ή των πρώτων εκατοστών του πρωκτού.
Ο καρκίνος του πρωκτού είναι σπάνια πάθηση, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 60 έτη. Οι καρκίνοι του πρωκτικού σωλήνα αποτελούν σήμερα το 4% του συνόλου των καρκίνων του παχέος εντέρου.
Αίτια – Παράγοντες κινδύνου
Οι βασικότεροι παράγοντες κινδύνου που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του καρκίνου του πρωκτού είναι:
- Ο ιός του ανθρώπινου θηλώματος (HPV) φαίνεται να ενοχοποιείται για το 80% των περιπτώσεων εμφάνισης καρκίνου του πρωκτού.
- Η πρωκτική σεξουαλική επαφή, χωρίς προφυλακτικό.
- Οι πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι.
- Οι καλοήθεις τοπικές αλλοιώσεις και φλεγμονές.
- Το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
- Το κάπνισμα.
Ομάδες υψηλού κινδύνου που είναι αναγκαίο να διενεργούν ετήσιο προληπτικό έλεγχο είναι:
- Άτομα με παθήσεις που μειώνουν την άμυνα του οργανισμού (άτομα με HIV, μεταμοσχευμένοι, κ.ά.).
- Άτομα σε χρόνια φαρμακευτική ανοσοκαταστολή.
- Ομοφυλόφιλοι άνδρες.
- Άτομα με ιστορικό κονδυλωμάτων στον πρωκτό.
- Γυναίκες με ιστορικό αλλοιώσεων (HSIL/AIN2,3) στον τράχηλο της μήτρας, στον κόλπο ή στο αιδοίο.
Συμπτώματα
Στα αρχικά στάδια της νόσου δεν παρατηρούνται συμπτώματα. Σε πιο προχωρημένο στάδιο, τα πιο συχνά συμπτώματα που εκδηλώνει ο καρκίνος του πρωκτού είναι:
- Αιμορραγία στο ορθό.
- Πόνος στην πρωκτική περιοχή.
- Όγκοι γύρω από τον πρωκτό.
- Βλεννώδης έκκριση από τον πρωκτό.
- Χρόνιος και επίμονος πρωκτικός κνησμός.
- Η εμφάνιση κονδυλωμάτων.
- Διογκωμένοι λεμφαδένες στην πρωκτική ή τη βουβωνική χώρα
- Συχνή διάρροια ή δυσκοιλιότητα.
Διάγνωση
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο καρκίνος του πρωκτού δεν εκδηλώνει συμπτώματα και η διάγνωσή του γίνεται συνήθως κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης ρουτίνας.
Η διάγνωση της νόσου γίνεται με κλινική εξέταση από το γιατρό (δακτυλική εξέταση), με λήψη τεστ Παπανικολάου ή HPV τεστ από τον πρωκτικό σωλήνα, με πρωκτοσκόπηση και με λήψη βιοψιών.
Εάν τα αποτελέσματα της βιοψίας αναδείξουν ύπαρξη καρκίνου, τότε ο ασθενής υποβάλλεται σε περαιτέρω απεικονιστικό έλεγχο έτσι ώστε να προσδιοριστεί η έκταση της βλάβης και το στάδιο της νόσου. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει ενδοπρωκτικό υπερηχογράφημα, μαγνητική τομογραφία και αξονική τομογραφία θώρακος, κοιλίας και πυέλου.
Η έγκαιρη διάγνωση και ταυτοποίηση του καρκίνου του πρωκτού αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην αντιμετώπιση της νόσου και την επιβίωση του ασθενή.
Θεραπεία
Οι επιλογές θεραπείας και η πρόγνωση της νόσου εξαρτώνται από το στάδιο στο οποίο διαγιγνώσκεται ο πρωκτικός καρκίνος. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καρκίνος του πρωκτού κάνει δύσκολα μεταστάσεις.
Η χειρουργική επέμβαση (τοπική αφαίρεση του όγκου με ευρέα όρια εκτομής), η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία αποτελούν τις κύριες θεραπευτικές επιλογές. Στις περιπτώσεις που ο καρκίνο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ή σε περίπτωση υποτροπής του όγκου ή αδυναμία διαφύλαξης του μηχανισμού εγκράτειας των σφιγκτήρων, προτείνεται στον ασθενή κοιλιοπερινεϊκή εκτομή του ορθού και του πρωκτού με μόνιμη τελική κολοστομία.
Πρόληψη
Ο καρκίνος του πρωκτού μπορεί να προληφθεί σε ποσοστό 95% με το πολυδύναμο εμβόλιο για τον ιό HP.
Επίσης, ο περιορισμός των σεξουαλικών συντρόφων, η χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και ο τακτικός έλεγχος για σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις αποτελούν σημαντικά μέτρα πρόληψης για τον καρκίνο του πρωκτού.
