Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Για την αποφασιστικότητα της ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας να διατηρήσει την απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών για δεκάδες σκευάσματα για όσο διάστημα χρειαστεί κάνει λόγο δημοσίευμα της εφημερίδας Βήμα της Κυριακής (στο φύλλο της 20ης Αυγούστου) προκειμένου, όπως αναφέρει «να σταματήσει την… προδιαγεγραμμένη πορεία που θέλει τις ελλείψεις φαρμάκων να ανοίγουν νέο κύκλο ταλαιπωρίας για τους Έλληνες ασθενείς το ερχόμενο φθινόπωρο».

Στο  δημοσίευμα επισημαίνεται ότι στην πράξη έχει διαπιστωθεί πως η διακίνηση φαρμάκων προς το εξωτερικό λειτουργεί όπως η… Λερναία Ύδρα με την έννοια του ότι όταν «κόβεις» την εξαγωγή ενός φαρμάκου… ξεπηδούν νέες ελλείψεις, όπως συνέβαινε και με το μυθικό τέρας.

Το θέμα είναι ότι καθώς θα προχωράμε στο Φθινόπωρο και το Χειμώνα και ο κόσμος θα σπεύδει στα φαρμακεία για φάρμακα – κατά κύριο λόγο αντιβιοτικά και φάρμακα για το αναπνευστικό σύστημα- θα αυξάνεται ο κίνδυνος, εάν δεν ληφθούν εγκαίρως μέτρα, να επαναληφθούν καταστάσεις όπως αυτές που ζήσαμε στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2023, όπου πολλά αναγκαία φάρμακα είχαν εξαφανιστεί ή τα έβρισκε κανείς μετά από πολύ ψάξιμο από φαρμακείο σε φαρμακείο. Το πρόβλημα μάλιστα αν και ήταν εντονότερο στις προαναφερόμενες κατηγορίες και ειδικά σε σκευάσματα για τα παιδιά, είχε απλωθεί σχεδόν σε όλο το φάσμα των φαρμακευτικών σκευασμάτων δημιουργώντας τεράστιο θέμα ειδικά εκεί που για ένα αναγκαίο σκεύασμα δεν υπήρχε κάποιο διαθέσιμο γενόσημο στην αγορά.

Αν και το πρόβλημα των ελλείψεων είναι πολυπαραγοντικό, το μεγάλο περιθώριο κέρδους που δίνουν οι –καθόλα νόμιμες- εξαγωγές φαρμάκων στο εξωτερικό σίγουρα παίζει πρωταρχικό ρόλο για τη διαιώνιση του προβλήματος.

Όταν το κέρδος των ελληνικών φαρμακαποθηκών για την πώληση κάθε φαρμάκου στην Ελλάδα είναι μόλις 4,67% και για την εξαγωγή του αυτό το ποσοστό πολλαπλασιάζεται (σύμφωνα με το δημοσίευμα κυμαίνεται από 80 έως και 189% και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη περισσότερο) δεν χρειάζεται να ειπωθούν πολλά περισσότερα λόγια.

Βεβαίως δεν μπορούν να αγνοηθούν ούτε να υποβαθμιστούν παράγοντες, όπως για παράδειγμα προβλήματα παραγωγής σε διεθνές επίπεδο, προβλήματα στον εφοδιασμό της χώρας (με ορισμένες φαρμακευτικές εταιρείες να εισάγουν ποσότητες μειωμένες σε σχέση με εκείνες που είναι υποχρεωμένες σύμφωνα με το νόμο να διαθέτουν για να καλύψουν τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς – με βάση την κατανάλωση του προηγούμενου έτους συν 25%), παράνομες πρακτικές όπως η «σκούπα» από επιτήδειους που σαρώνουν τα φαρμακεία, μαζεύουν σκευάσματα που έχουν ζήτηση στο εξωτερικό – με τη συνεργασία ή μη του φαρμακοποιού, όπως αναφέρει το δημοσίευμα στο «Βήμα»-  και τα εξάγουν.

Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων με εντολή προφανώς της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας ανακοίνωσε στα τέλη Ιουλίου συγκεκριμένα μέτρα για να προλάβει δύσκολες καταστάσεις ενόψει –τότε- των θερινών διακοπών που ανέκαθεν δημιουργούσαν προβλήματα στον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς.

Βασικό «όπλο» η επικαιροποίηση της λίστας των υπό απαγόρευση για εξαγωγές σκευασμάτων που διευρύνθηκε συμπεριλαμβάνοντας 228 κωδικούς φαρμάκων.  

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων (ΠΣΦ) αντέδρασε έντονα υποστηρίζοντας μεταξύ των άλλων ότι «είναι προφανές ότι η εν λόγω απόφαση δεν εξυπηρετεί στην ομαλοποίηση της αγοράς αλλά προκαλεί περαιτέρω προβλήματα». Μάλιστα υποστήριξε ότι «ο ΕΟΦ αυτοαναιρείται και υποβαθμίζει τον κομβικό του ρόλο στην προστασία της δημόσιας υγείας, θέτοντας σε απαγόρευση πάνω από 40 φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία διαθέτουν πληθώρα γενόσημων. Συνεπώς σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου που ο ίδιος ο ΕΟΦ είχε εκδώσει στις 7/07/23, δεν υφίσταται έλλειψη σε αυτά τα προϊόντα».

Έθεσε επίσης θέμα προς «τον ΕΟΦ και το Υπουργείο Υγείας-εφόσον και οι δύο είχαν δηλώσει από Μάρτιο πως η αγορά «είχε ομαλοποιηθεί» κατά 92% λόγω των προσωρινών απαγορεύσεων εξαγωγών-, να εξηγήσουν και να  τεκμηριώσουν γιατί διατηρούν την απαγόρευση σε όλα αυτά τα προϊόντα. Παρότι είναι ενήμεροι ότι υπάρχουν μεγάλα αποθέματα στα ράφια όλων των φαρμακαποθηκών και όλων των φαρμακείων στην Ελλάδα».  

Σε σχέση με αυτό το τελευταίο ζήτημα σε ανοικτή επιστολή του προς τον πρόεδρο του ΕΟΦ ο ΠΣΦ θέτει επίσης το ίδιο ερώτημα: «Και αφού οι απαγορεύσεις είναι η πανάκεια, γιατί η απαγόρευση που επιβλήθηκε τον Φλεβάρη του 2022 δεν έχει ομαλοποιήσει ακόμα την αγορά σε αυτά τα σκευάσματα; Και αν τη έχει, τότε γιατί δεν έχει αρθεί;»

Το θέμα των ελλείψεων φαρμάκων πλέον έχει τεθεί εκ των πραγμάτων στο τραπέζι της συζήτησης -και αυτό από μόνο του είναι πολύ θετικό- και υπάρχει αρκετό υλικό για να μπουν κάποια πράγματα στη θέση τους με την παράθεση επιχειρημάτων και αντεπιχειρημάτων αλλά και στοιχείων που η κάθε πλευρά προβάλει από την πλευρά της.

Ένα πολύ θετικό στοιχείο είναι το ότι από την πλευρά της πολιτείας φαίνεται να υπάρχει ουσιαστικό ενδιαφέρον για να ρυθμιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ένα διαχρονικό πρόβλημα που ταλαιπωρεί τους ασθενείς θέτοντας σε κάποιες περιπτώσεις σε μεγάλο κίνδυνο την υγεία τους.