Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Τις θέσεις της πάνω στο σημαντικό πρόβλημα της αντιμικροβιακής αντοχής (AMR) που αναπτύσσεται όταν τα βακτήρια, οι ιοί, οι μύκητες και τα παράσιτα αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην ανταποκρίνονται πλέον στα φάρμακα, καθιστώντας τις λοιμώξεις πιο δύσκολες στη θεραπεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο εξάπλωσης ασθενειών, σοβαρών προβλημάτων υγείας και θανάτου δημοσίευσε η PGEU (European Community Pharmacists) (δες εδώ) επισημαίνοντας ότι η αναδυόμενη αύξηση των μικροβίων που είναι ανθεκτικά στις αντιμικροβιακές θεραπείες έχει γίνει παγκόσμιο ζήτημα δημόσιας υγείας που απειλεί την αποτελεσματική θεραπεία των μολυσματικών ασθενειών.

Οι αριθμοί που παραθέτει η PGEU είναι ενδεικτικοί:

• Το 2019 οι εκτιμώμενοι θάνατοι που αφορούσαν το συγκεκριμένο ζήτημα έφτασαν 4,95 εκατομμύρια (1,27 εκατομμύρια θάνατοι είναι αυτοί που αποδίδονται άμεσα στην αντοχή στα φάρμακα).

• Κάθε χρόνο 35.000 πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου πεθαίνουν από λοιμώξεις από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια, με ετήσιο κόστος άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ για τα συστήματα υγείας της ΕΕ.

• Έως το 2050 εκτιμάται ότι θα τεθούν σε κίνδυνο εξαιτίας της μικροβιακής αντοχής 10 εκατομμύρια ζωές/έτος και 100 τρισεκατομμύρια αμερικανικά δολάρια οικονομικής παραγωγής.

Τα κυριότερα σημεία του εγγράφου με τις θέσεις της PGEU για το θέμα της μικροβιακής αντοχής είναι τα ακόλουθα:

• Οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διαχείριση των αντιμικροβιακών φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένης της παροχής συμβουλών που αφορά γενικότερα το θέμα αυτό αλλά και συμβουλών για τη συνετή χρήση αντιβιοτικών και άλλων αντιμικροβιακών καθώς και για τη σωστή απόρριψή τους.

• Η αναθεώρηση της Γενικής Φαρμακευτικής Νομοθεσίας προσφέρει την ευκαιρία να ενισχυθούν τα προγράμματα διαχείρισης για τα αντιμικροβιακά.

• Τα φαρμακεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης για αποτελεσματικές εκστρατείες δημόσιας υγείας σχετικά με τη μικροβιακή αντοχή (AMR).

• Οι φαρμακοποιοί είναι επαγγελματίες του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα για να πραγματοποιούν απλά τεστ που μπορούν να γίνουν σ’ ένα φαρμακείο (ως ένα σημείο φροντίδας) με σκοπό τον έλεγχο που αφορά πρώιμα σημάδια μολυσματικών ασθενειών και τη διαφοροποίηση μεταξύ ιογενών και βακτηριακών λοιμώξεων.

• Οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 (σε τουλάχιστον 12 χώρες) έχουν δείξει ότι το δίκτυο των φαρμακείων που είναι εξαπλωμένο σε όλη την επικράτεια προσφέρει εξαιρετικά προσιτές υπηρεσίες τεστ στον πληθυσμό.

• Οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στον εμβολιασμό που μπορεί να γίνει στο φαρμακείο, εμβολιασμός που αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την καταπολέμηση της AMR.

• Tα ολοκληρωμένα συστήματα κλινικής φροντίδας που είναι διαθέσιμα σε ορισμένες χώρες έχουν δείξει ότι η χορήγηση αντιμικροβιακών φαρμάκων βάσει πρωτοκόλλου μετά από τεστ που έγινε στο φαρμακείο, έχει θετικά αποτελέσματα.

• Η πρόσβαση των κοινοτικών φαρμακοποιών στα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσει τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης σχετικά με την παρακολούθηση των ελλείψεων σε αντιμικροβιακά φάρμακα.

Η PGEU προχώρησε σε συγκεκριμένες συστάσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για το θέμα της μικροβιακής αντοχής. Οι συστάσεις αυτές κινούνται σε πέντε άξονες.

1. Πρακτική Φαρμακευτικής

• Επέκταση και επιβράβευση των υπηρεσιών φαρμακείου σχετικά με την παραπομπή και την ορθολογική συνταγογράφηση, χρήση και απόρριψη αντιβιοτικών.
• Ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και πρωτοκόλλων για την υπεύθυνη διαχείριση κοινών παθήσεων με την αποφυγή περιττών επισκέψεων στο γιατρό και την εκτόνωση της πίεσης στα επείγοντα περιστατικά.
• Προώθηση των τεστ για τον προσυμπτωματικό έλεγχο μικροβιακών λοιμώξεων στα φαρμακεία.
• Επέκταση των υπηρεσιών εμβολιασμού που γίνονται στα φαρμακεία.
• Ενίσχυση της εκπαίδευσης και κατάρτισης των φοιτητών φαρμακευτικής και συνεχής επαγγελματική εξέλιξη σε προγράμματα για την AMR και την πρόληψη των λοιμώξεων ως μέρος μιας προσέγγισης One Health.
• Εφαρμογή, επανεξέταση και διατήρηση μέτρων πρόληψης και ελέγχου των λοιμώξεων στην κοινότητα μέσω κατάλληλων προγραμμάτων κατάρτισης για κοινοτικούς φαρμακοποιούς.
• Εξασφάλιση ότι τα προγράμματα διάθεσης και συλλογής απορριμμάτων από τα φαρμακεία, όπου εφαρμόζονται, είναι κατάλληλα χρηματοδοτούμενα.

2. Συνταγογράφηση και συσκευασία

• Βελτίωση και εναρμόνιση της συνταγογράφησης και τη χορήγησης αντιμικροβιακών σκευασμάτων σε μεγέθη συσκευασίας που να είναι σύμφωνα με τη διάρκεια της θεραπείας.
• Προώθηση της προσαρμογής των προτύπων πρακτικής ώστε οι συνταγές για αντιμικροβιακά φάρμακα ώστε πάντα να είναι ξεκάθαρος ο προσδιορισμός της ένδειξής τους.
• Προώθηση της υπεύθυνης και ορθολογικής χρήσης των αντιμικροβιακών μέσω εκστρατειών προαγωγής της υγείας στα κοινοτικά φαρμακεία.

3. Αποφυγή και Διαχείριση Ελλείψεων Αντιμικροβιακών Φαρμάκων

• Εισαγωγή μέτρων που παρέχουν στους κοινοτικούς φαρμακοποιούς μεγαλύτερη ευελιξία στην εύρεση των κατάλληλων εναλλακτικών λύσεων όταν ένα φάρμακο δεν είναι διαθέσιμο.
• Εγγύηση της ασφάλειας του εφοδιασμού για τα υπάρχοντα αντιμικροβιακά, μέσω της έγκαιρης και επαρκούς προμήθειας αντιμικροβιακών φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων δυναμικών συστημάτων αποθήκευσης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
• Καταπολέμηση των διαδικτυακών πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών εκτός ΕΕ.

4. Επικοινωνία

• Εφαρμογή της χρήσης ηλεκτρονικών αρχείων υγείας και αρχείων κοινών φαρμάκων για την αύξηση της ασφάλειας των ασθενών και μια απρόσκοπτη συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας.
• Εφαρμογή ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τη διευκόλυνση της συλλογής δεδομένων για την παρακολούθηση της αντιμικροβιακής χρήσης.
• Συνέχιση της συμμετοχής και υποστήριξης των κοινοτικών φαρμακοποιών στα Σχέδια Δράσης AMR που αναπτύχθηκαν στο Ευρωπαϊκό, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
• Αύξηση της συνεργασίας και της επικοινωνίας μεταξύ φαρμακοποιών και άλλων ενδιαφερομένων για επίτευξη μεγαλύτερης αξιοποίησης των κοινοτικών φαρμακοποιών για την ευαισθητοποίηση και τη βελτίωση της πρόσβασης στον εμβολιασμό.

5. Καινοτομία

• Δημιουργία νέων επιχειρηματικών/μοντέλων κινήτρων που θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, μέσω push and pull κινήτρων, συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, που θα καθιστούσαν δυνατή τη χρηματοδότηση για την έρευνα από start-up επιχειρήσεις και την προοδευτική επέκταση της.