Απ. Βαλτάς στο DailyPharmaNews: Απόλυτη δικαίωση για τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Το Δ΄ Τμήμα του ΣτΕ με την υπ’ Αριθμ. 2214/2023 απόφασή του απέρριψε την αίτηση του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακοαποθηκαρίων (ΠΣΦ) με την οποία ζητούσε την ακύρωση της πράξης του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), σύμφωνα με την οποία απαγορεύθηκε προσωρινά η παράλληλη εξαγωγή και ενδοκοινοτική διακίνηση 75 φαρμακευτικών προϊόντων, με το σκεπτικό ότι προέχει η επαρκής κάλυψη των αναγκών των ασθενών που βρίσκονται στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ «Οι κάτοχοι άδειας χονδρικής πώλησης φαρμάκων, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας, οφείλουν να εξασφαλίζουν κατά πάντα χρόνο τον εφοδιασμό με τα κατάλληλα φαρμακευτικά προϊόντα των φαρμακείων και των άλλων προσώπων που διαθέτουν φάρμακα στο κοινό, ώστε να καλύπτονται με επάρκεια οι ανάγκες των ασθενών που βρίσκονται στην Ελληνική επικράτεια».

Επίσης σε άλλο σημείο της απόφασης του ΣτΕ τονίζεται ότι: «Η εξαγωγική δραστηριότητα των οικονομικών αυτών φορέων τελεί υπό τον όρο ότι, πάντως, διασφαλίζεται η άμεση διαθεσιμότητα των φαρμάκων στην εγχώρια αγορά, με δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών στο κατάλληλο φάρμακο, και ότι δεν δημιουργείται θεραπευτικό κενό προς βλάβη της δημόσιας υγείας».

Στην απόφαση αναφέρεται ότι σκοπός του ΕΟΦ είναι η «Προστασία της δημόσιας υγείας με την διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού της αγοράς με τα κατάλληλα φαρμακευτικά προϊόντα», και «είναι αρμόδιος να λαμβάνει κάθε νόμιμο και προσήκον προληπτικό ή κατασταλτικό μέτρο για τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς και την αποφυγή ελλείψεων, προκειμένου να αποτρέπεται ο κίνδυνος αδυναμίας πρόσβασης των ασθενών στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή».

Σύμφωνα με τους Συμβούλους της Επικρατείας παρέχεται στον ΕΟΦ η δυνατότητα «κατ’ εκτίμηση των δεδομένων για τις συνθήκες εφοδιασμού της ελληνικής επικράτειας, να επιβάλλει για περιορισμένο χρονικό διάστημα απαγόρευση των εξαγωγών συγκεκριμένων προϊόντων από την ελληνική επικράτεια είτε προς τρίτες χώρες είτε και στο πλαίσιο της ενδοκοινοτικής διακίνηση».

Τα μέτρα επιβάλλονται όταν διαπιστώνεται αιτιολογημένα ότι το παράλληλο εξαγωγικό εμπόριο ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο τον σταθερό, ασφαλή και με τα απαιτούμενα ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασμό του πληθυσμού με τα αναγκαία φάρμακα. Τέτοια περίπτωση συντρέχει, ιδίως, όταν διαπιστώνεται θεραπευτικό κενό. «Ενόψει της αρχής της προφύλαξης, ο ΕΟΦ δύναται να λαμβάνει το μέτρο τούτο όχι μόνο όταν αποδεδειγμένα παρατηρείται ήδη έλλειψη των προϊόντων ή είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει έλλειψη, αλλά και όταν προκύπτει τεκμηριωμένα ενδεχόμενο διακινδύνευσης της ασφάλειας και της ποιότητας εφοδιασμού με φάρμακα.»

Καταλήγοντας,το ΣτΕ υπογραμμίζει ότι «οι διατάξεις του νόμου 1316/1983 για την οργάνωση και τις αρμοδιότητες του ΕΟΦ δεν αντίκεινται ούτε στο Σύνταγμα ούτε στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»

Απ. Βαλτάς: Δικαίωση

Ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς μιλώντας στο DailyPharmaNews ανέφερε ότι «η απόφαση του ΣτΕ δικαιώνει τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο που εξαρχής βρωντοφώναξε, βγήκε ανοικτά και είπε σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, το Υπουργείο Υγείας, τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, του κρίκους της αλυσίδας του φαρμάκου, ότι εάν προηγουμένως δεν έχει διασφαλιστεί η επάρκεια των φαρμάκων στην ελληνική αγορά, δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να επιτραπεί η εξαγωγή οποιουδήποτε φαρμάκου».

Και αυτή η δικαίωση φαίνεται στην πράξη καθώς αυτό που βλέπουν οι φαρμακοποιοί στην καθημερινότητά τους είναι ότι σταδιακά για όλα αυτά τα φάρμακα που έχει απαγορευτεί η εξαγωγή τους με την απόφαση της 29/7/23 του ΕΟΦ σταδιακά εκεί που ήταν «στο κόκκινο», δεν τα έβρισκαν ούτε για δείγμα, σταδιακά άρχισαν να βρίσκονται.

«Εκεί που δεν μπορούσαμε να βρούμε ούτε ένα κουτί, σταδιακά μπορούμε να βρούμε όχι τόσα για να καλύψουμε τις ανάγκες μας αλλά σίγουρα τόσα ώστε να πιστέψουμε ότι θα ομαλοποηθεί η αγορά. Αρχίζουμε να καλύπτουμε σταδιακά τις ανάγκες των ασθενών που προσέρχονται στο φαρμακείο οι οποίοι διαφορετικά ήταν υποχρεωμένοι να γυρνάν από φαρμακείο σε φαρμακείο και να εκλιπαρούν να βρουν το απαραίτητο φάρμακο για να ξεκινήσουν ή να συνεχίσουν τη θεραπεία τους» αναφέρει ο κ. Βαλτάς ο οποίος τονίζει ότι «σίγουρα δεν έχει επιλυθεί το πρόβλημα. Αυτό θέλει πολλή δουλειά. Θα πρέπει να ηρεμήσει η αγορά του φαρμάκου», ωστόσο φαίνεται ότι κάτι ήδη κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση.

Έτσι για παράδειγμα σταδιακά οι εταιρείες –κάτι που το βλέπει ο ΠΦΣ και από τις συναντήσεις που έκανε και κάνει με τους εκπροσώπους τους- αρχίζουν να νιώθουν μία σιγουριά ότι τα σκευάσματά τους που εισάγονται στη χώρα μας για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς δεν θα βρεθούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου κάποιοι να κερδίσουν από τη διαφορά τιμής, χάνοντας οι ίδιες πωλήσεις που προφανώς θα μπορούσαν να κάνουν απευθείας οι ίδιες σε αυτές τις αγορές.

Τη σιγουριά αυτή οι φαρμακοποιοί τη βλέπουν πλέον, καθώς όπως ανέφερε ο κ. Βαλτάς «δεν αρνούνται ακόμη και για έναν φαρμακοποιό που πρέπει να του καλύψουν μία συνταγή σ΄ ένα δυσεύρετο φάρμακο, να το κάνουν. Αυτό δεν γινόταν πριν».

Δικαιωμένος επίσης θεωρείται ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του Συλλόγου κ. Μανόλη Κατσαράκη για τη στήριξη που παρείχε τόσο στην ηγεσία του Υπουργείου Υγείας για την επέκταση της λίστας απαγόρευσης των εξαγωγών και για άλλα φάρμακα τον Ιούλιο, όσο και στον ΕΟΦ με την παροχή στοιχείων.

Με βάση τα όσα έχουν πει οι φαρμακοποιοί κατά διαστήματα τόσο σε συνεντεύξεις Τύπου όσο και σε δηλώσεις τους σε ΜΜΕ είναι προφανές ότι υπάρχουν δύο σημεία στην απόφαση του ΣτΕ για τα οποία σήμερα θα αισθάνονται απόλυτα δικαιωμένοι.

Το πρώτο σημείο έχει να κάνει με το αίτημά τους για επ’ αόριστο απαγόρευση των εξαγωγών για τα φάρμακα εκείνα που αποδεδειγμένα είναι ελλειπτικά στην ελληνική αγορά.

Όπως λέει η απόφαση του ΣτΕ «Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, σκοπός του οποίου είναι η προστασία της δημόσιας υγείας με την διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού της αγοράς με τα κατάλληλα φαρμακευτικά προϊόντα, είναι αρμόδιος να λαμβάνει κάθε νόμιμο και προσήκον προληπτικό ή κατασταλτικό μέτρο για τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς και την αποφυγή ελλείψεων, προκειμένου να αποτρέπεται ο κίνδυνος αδυναμίας πρόσβασης των ασθενών στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή. Ειδικότερα, παρέχεται στον ΕΟΦ η δυνατότητα, κατ’ εκτίμηση των δεδομένων για τις συνθήκες εφοδιασμού της ελληνικής επικράτειας, να επιβάλλει για περιορισμένο χρονικό διάστημα απαγόρευση των εξαγωγών συγκεκριμένων προϊόντων από την ελληνική επικράτεια είτε προς τρίτες χώρες είτε και στο πλαίσιο της “ενδοκοινοτικής διακίνησης”. Τα μέτρα επιβάλλονται όταν διαπιστώνεται αιτιολογημένα ότι το παράλληλο εξαγωγικό εμπόριο ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο τον σταθερό, ασφαλή και με τα απαιτούμενα ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασμό του πληθυσμού με τα αναγκαία φάρμακα. Τέτοια περίπτωση συντρέχει, ιδίως, όταν διαπιστώνεται θεραπευτικό κενό. Ενόψει της αρχής της προφύλαξης, ο ΕΟΦ δύναται να λαμβάνει το μέτρο τούτο όχι μόνο όταν αποδεδειγμένα παρατηρείται ήδη έλλειψη των προϊόντων ή είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει έλλειψη, αλλά και όταν προκύπτει τεκμηριωμένα ενδεχόμενο διακινδύνευσης της ασφάλειας και της ποιότητας εφοδιασμού με φάρμακα. Το μέτρο της απαγόρευσης εξαγωγών λαμβάνεται για να αντιμετωπισθεί έλλειψη στην ελληνική επικράτεια, ανεξαρτήτως της αιτίας στην οποία οφείλεται η έλλειψη αυτή και είναι αυτοτελές σε σχέση με τις κυρώσεις ή άλλα συναφή μέτρα που δύναται να λαμβάνει η Διοίκηση για τον έλεγχο της ορθής διακίνησης των φαρμακευτικών προϊόντων. Δεν απαιτείται να καθορίζεται στην απόφαση επιβολής της απαγόρευσης ο συγκεκριμένος χρόνος ισχύος της· ο προσωρινός χαρακτήρας του μέτρου έχει την έννοια ότι ο ΕΟΦ παρακολουθεί την πορεία της διαθεσιμότητας των φαρμακευτικών προϊόντων και των αναγκών της ελληνικής αγοράς και, εφόσον διαπιστώνει ότι τα δεδομένα έχουν μεταβληθεί εκδίδει αντίστοιχες επικαιροποιημένες αποφάσεις. Κατά την επιβολή, πάντως, του προσωρινού περιοριστικού αυτού μέτρου πρέπει να μην παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας και δεν επιτρέπεται να εισάγονται αδικαιολόγητες δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος των επιχειρηματικών φορέων, κατά παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού. Ο περιορισμός πρέπει επίσης να αιτιολογείται δεόντως από τη Διοίκηση, ώστε να καθίσταται δυνατός ο δικαστικός έλεγχος της συνδρομής των νομίμων προϋποθέσεων».

Από τα παραπάνω δε το ΣτΕ καταλήγει στο ότι «Υπό την ανωτέρω έννοια, οι διατάξεις του του ν. 1316/1983 δεν αντίκεινται ούτε στο Σύνταγμα ούτε στο δίκαιο της ΕΕ.», στοιχείο στο οποίο επίσης επέμεναν οι φαρμακοποιοί τονίζοντας ότι πάνω απ’ όλα αυτό που μετράει είναι η διασφάλιση της επάρκειας της ελληνικής αγοράς.

Ο κ. Βαλτάς τόνισε πως: «Στη φάση που βρισκόμαστε, έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα με δεδομένο ότι θα υπάρξει η πιλοτική λειτουργία της εφαρμογής για την παρακολούθηση των ελλείψεων, όταν έχουμε μπροστά μας έναν χειμώνα που δεν ξέρουμε πως θα κινηθεί από πλευράς νοσηρότητας, δεν μπορεί να σκεφτεί, κατά την άποψή μου κανείς, ότι μπορεί να άρει την απαγόρευση των εξαγωγών. Θα υπήρχε προσωπική ευθύνη του καθενός που θα μπορούσε να πάρει απόφαση γι’ αυτό. Πολύ περισσότερο μετά από την απόφαση αυτή του ΣτΕ».