Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Νέα έκθεση δημοσίευσε η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία με πληροφορίες σχετικά με τη μικροβιακή αντοχή (AMR) και την αντιμικροβιακή διαχείριση (AMS) σε ό,τι αφορά τις αναπνευστικές ασθένειες στις ΗΠΑ.

Πρόκειται για έναν πίνακα πληροφοριών που συγκεντρώθηκε στο συνέδριο της FIP τον Σεπτέμβριο του 2023, στο Brisbane της Αυστραλίας, όπου έγινε συζήτηση για τη διαχείριση αναπνευστικών λοιμώξεων μετά τον COVID-19, τα προγράμματα AMS υπό τη διεύθυνση φαρμακοποιών, τις διαγνωστικές υπηρεσίες, την εκπαίδευση ασθενών και επαγγελματιών υγείας και την προσέγγιση One Health όπως προωθείται στις ΗΠΑ. Στην έκθεση παρουσιάζονται μοναδικές προκλήσεις που σχετίζονται με τα τεστ στο σημείο της περίθαλψης, τη συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας και την αποζημίωση των υπηρεσιών, καθώς και ιδέες για την προώθηση της συνεργασίας με άλλους κλάδους.

Στην εισαγωγή της έκθεσης αναφέρεται μεταξύ των άλλων ότι η θεραπεία των αναπνευστικών λοιμώξεων γίνεται όλο και πιο δύσκολη όταν η διάκριση μεταξύ βακτηριακών και ιικών λοιμώξεων είναι προβληματική. Τα κοινοτικά φαρμακεία συχνά χρησιμεύουν ως το αρχικό σημείο επαφής για άτομα με ύποπτες λοιμώξεις. Οι φαρμακοποιοί, με την προσβασιμότητα και την τεχνογνωσία τους στα φάρμακα, έχουν μια ξεχωριστή ευκαιρία να διεξάγουν διαφορική διάγνωση, να εκπαιδεύσουν τους ασθενείς σχετικά με τη διαχείριση αυτών των διαδεδομένων σημείων και συμπτωμάτων, και να προσφέρουν κατάλληλη θεραπεία και καθοδήγηση. Είναι επιτακτική ανάγκη για τους φαρμακοποιούς να υποστηρίζουν με συνέπεια την ασφαλή, συνετή και κατάλληλη χρήση αντιμικροβιακών για την πρόληψη της AMR.

Στο ερώτημα για το πώς επηρέασε η μετά τον COVID-19 εποχή τη διαχείριση οξειών και χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων του πονόλαιμου, του κρυολογήματος & της γρίπης, του βήχα, της βρογχίτιδας και της ιγμορίτιδας η έκθεση αναφέρει μεταξύ των άλλων, τα εξής:

Μετά την πανδημία του COVID-19, οι ασθενείς αισθάνονται πιο άνετα όταν αναζητούν ένα φαρμακείο για συμπτωματική διάγνωση, π.χ. για καταστάσεις όπως ο στρεπτόκοκκος στο λαιμό. Στις ΗΠΑ, οι φαρμακοποιοί έχουν επεκτείνει τις δυνατότητες να κάνουν τεστ για να συμπεριλάβουν διάφορα τεστ πέρα από τον COVID, και τους επιτρέπεται να διεξάγουν προληπτικούς ελέγχους για στρεπτόκοκκο στο λαιμό και άλλες παθήσεις. Αυτό αύξησε την άνεση στον τρόπο που αντιλαμβάνεται το κοινό τα φαρμακεία ως προορισμό διάγνωσης και θεραπείας κάτι που έχει γίνει πιο εμφανές μετά την πανδημία COVID-19. Σε πολλές πολιτείες στις ΗΠΑ, οι φαρμακοποιοί έχουν αποκτήσει την εξουσία όχι μόνο να κάνουν διάγνωση και θεραπεία των σημείων και των συμπτωμάτων του COVID-19 αλλά και να αντιμετωπίζουν καταστάσεις όπως ο πονόλαιμος και άλλα αναπνευστικά προβλήματα.

Η εφαρμογή των πολιτικών point-of-care testing and treatment σε ομοσπονδιακό επίπεδο είχε θετικό αντίκτυπο. Αυτή η αυξημένη ζήτηση για οι υπηρεσίες έχουν γίνει πιο έντονες μετά την πανδημία, με αρκετά οφέλη για τους ασθενείς, όπως η μείωση των επισκέψεων στα επείγοντα περιστατικά υπέρ σύγχρονων κλινικών πρωτοβάθμιας περίθαλψης και των φαρμακείων.

Μια άλλη θετική πτυχή ήταν η πολιτική αποζημίωσης, η οποία συνέβαλε στο να γίνονται περισσότερα διαγνωστικά τεστ και αξιολογήσεις στα φαρμακεία. Ωστόσο, η αύξηση της ζήτησης έχει ασκήσει πρόσθετο άγχος στο προσωπικό των φαρμακείων, οι αρμοδιότητες έχουν διευρυνθεί χωρίς αντίστοιχη αύξηση του προσωπικού. Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση και την κατάρτιση για point-of-care testing, υπάρχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε διάφορες πολιτείες, όπως αναφέρει η έκθεση.

Στο δεύτερο ερώτημα που θέτει η έκθεση, πέρα από τη συνετή χορήγηση αντιβιοτικών, ποιες στρατηγικές μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι φαρμακοποιοί για να παρέχουν ολοκληρωμένη φροντίδα του ασθενούς, όπως παροχή συμβουλών για μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις, διαχείριση συμπτωμάτων, διαλογή και προληπτικά μέτρα για ασθένειες του αναπνευστικού, η απάντηση δείχνει ότι ακόμη και σ’ ένα «προχωρημένο» σε σχέση με το ελληνικό και πολλά ευρωπαϊκά συστήματα υγείας, όπως είναι αυτό των ΗΠΑ, υπάρχουν ζητήματα προς συζήτηση και επίλυση.

Σε ό,τι αφορά πάντως τα AMS προγράμματα που καθοδηγούνται από φαρμακοποιό η εκθεση αναφέρει ότι τα πιο αποτελεσματικά και κοινά προγράμματα στις ΗΠΑ είναι συχνά εκείνα που συν-καθοδηγούνται από ιατρό και φαρμακοποιό μολυσματικών ασθενειών.

Οι φαρμακοποιοί που έχουν περάσει εξετάσεις σε αυτόν τον τομέα θεωρούνται εμπειρογνώμονες. Είναι διαθέσιμοι σε άλλους φαρμακοποιούς σε έναν οργανισμό και είναι σε θέση να εκπαιδεύσουν τα μέλη της ομάδας υγειονομικής περίθαλψης σχετικά με την κατάλληλη χρήση αντιβιοτικών. Όλοι οι φαρμακοποιοί εντός του οργανισμού μπορούν να απευθυνθούν στην ομάδα ειδικών όταν αντιμετωπίζουν δύσκολες ερωτήσεις ή όταν ένας άλλος πάροχος δεν ακολουθεί τις συμβουλές τους σχετικά με τη διαχείριση αντιμικροβιακών, τη συμβουλευτική και τις συστάσεις του.

Πραγματοποιούνται διάφορες παρεμβάσεις για τη χρήση αντιβιοτικών, με μία προσέγγιση να υπάρχει μία φόρμουλα περιορισμών που απαιτούν διαβούλευση με λοιμωξιολόγο για τη χρήση ορισμένων αντιβιοτικών. Ωστόσο, μια πιο εποικοδομητική προσέγγιση περιλαμβάνει την παροχή βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων και όχι την αποκλειστική απαγόρευση της χρήσης τους. Οι γιατροί βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε δεδομένα, επομένως η παροχή αντιβιογραμμάτων μπορεί να αποδειχθεί ευεργετική. Επιπλέον, η ανάπτυξη αλγορίθμων λήψης αποφάσεων μπορεί να βοηθήσει τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, όπως επίσης και η ενσωμάτωση δεδομένων της κοινότητας, τα οποία υπογραμμίζουν πώς οι πιέσεις της κοινότητας επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών, κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για την ενημέρωση των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης σχετικά με τις τάσεις αντίστασης.

Τα κέντρα επείγουσας φροντίδας αποτελούν μια συγκεκριμένη πρόκληση για τους φαρμακοποιούς όσον αφορά την προώθηση της κατάλληλης χρήσης αντιβιοτικών. Μάλιστα η έκθεση σημειώνει ότι οι φαρμακοποιοί έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδεύσουν το κοινό και να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της AMR, ιδιαίτερα επειδή κάποια κέντρα επείγουσας φροντίδας ενδέχεται να επηρεάζονται από οικονομικούς λόγους, οι οποίοι μπορεί να μην ευθυγραμμίζονται πάντα με το συμφέρον των ασθενών.

Οι εκστρατείες που αφορούν τη δημόσια υγεία, με σημαντικά μηνύματα και δημόσιες ανακοινώσεις, μπορούν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην εκπαίδευση του κοινού ότι τα αντιβιοτικά δεν είναι πάντα απαραίτητα. Οι φαρμακοποιοί, ιδιαίτερα όσοι υπηρετούν σε συμβούλια δημόσιας υγείας, μπορούν έχουν πολύ αποτελεσματικό αντίκτυπο από αυτή την άποψη.

Οι φαρμακοποιοί είναι αφοσιωμένοι στην εξατομικευμένη φροντίδα, μια θεμελιώδη πτυχή του επαγγέλματός τους. Με την ενεργή ενασχόληση με την κοινότητα, οι φαρμακοποιοί μπορούν να μεταφέρουν αποτελεσματικά το μήνυμά τους στο κοινό, επηρεάζοντας τελικά το ευρύτερο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και την πολιτική δημόσιας υγείας, σημειώνει η έκθεση.

Ένα άλλο σημαντικό σημείο της έκθεσης έχει να κάνει με την καθιέρωση στάνταρντς στη διεξαγωγή των τεστ στα φαρμακεία. Απαιτούνται σαφείς οδηγίες για την επιλογή των τεστ, τις συνθήκες, τη διασφάλιση ποιότητας και την εκπαίδευση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διασφάλιση ποιότητας δεν πρέπει να αποκλίνει από τις εγκεκριμένες οδηγίες του FDA για point of-care tests, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στην έρευνα.

Ο υπερβολικός αριθμός τεστ μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών, επομένως οι φαρμακοποιοί θα πρέπει να αποφεύγουν το «over testing». Θέμα επίσης τίθεται και από το γεγονός ότι ορισμένες ασφαλιστικές εταιρείες δεν αναγνωρίζουν τα φαρμακεία ως χώρο περίθαλψης ή τεστ, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει ζητήματα για αποζημίωση.

Ένα ακόμη θέμα που θέτει η έκθεση είναι ότι οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αρχεία υγείας στις ΗΠΑ. Έτσι, αν κάνουν διάγνωση ή σύσταση για φάρμακα, αυτό δεν τεκμηριώνεται σε μέρος όπου μπορούν να το δουν άλλοι. Μία δωρεάν, κοινόχρηστη πλατφόρμα πληροφοριών θα μπορούσε να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών της υγείας, όπως αναφέρεται.

Πολύ σημαντικό κομμάτι είναι και η ενημέρωση των πολιτών για το εν λόγω ζήτημα της μικροβιακής αντοχής.  Το CDC παρέχει πολύτιμο υλικό για την εκπαίδευση των ασθενών, προσφέροντας στους φαρμακοποιούς πόρους για συζήτηση με ασθενείς ή για να τους καθοδηγήσει να ερευνήσουν μόνοι τους διαθέσιμες πληροφορίες. Ορισμένα από αυτά τα υλικά μπορούν ακόμη και να εκτυπωθούν με το λογότυπο του φαρμακείου για προβολή εντός των εγκαταστάσεων του φαρμακείου. Παράλληλα με το διαθέσιμο πρακτικό εκπαιδευτικό υλικό, οι φαρμακοποιοί ασχολούνται κυρίως με τη λεκτική εκπαίδευση για να εξηγήσουν γιατί μπορεί να μην συνταγογραφούνται αντιβιοτικά. Όταν ένας ασθενής έχει συγκεκριμένες ερωτήσεις, οι φαρμακοποιοί μπορούν να εκτυπώσουν σχετικό εκπαιδευτικό υλικό από λογισμικό ή πληροφοριακό πακέτο, όπως για παράδειγμα τη βιβλιογραφία από πηγές όπως το CDC.

Και βέβαια αναφορά γίνεται και στο πολύ σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης των ίδιων των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τη μικροβιακή αντοχή (AMR) και την αντιμικροβιακή διαχείριση (AMS).

Eδώ μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση της FIP