Κινητοποιήσεις εν μέσω διαβούλευσης του επίμαχου νομοσχεδίου

Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου

Εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων από γιατρούς και εργαζόμενους σε δημόσια νοσοκομεία ολοκληρώνεται στις 18 του μήνα η διαβούλευση του νομοσχεδίου του υπουργείου υγείας «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης».

Οι συνδικαλιστικοί φορείς έχοντας ήδη εκδώσει αιχμηρές ανακοινώσεις ζητούν να αποσυρθεί το εν λόγω σχέδιο νόμου και αύριο Τρίτη προχωρούν σε 24ωρη απεργία και κινητοποίηση στις 11 στο υπουργείο Υγείας.

Το DailyPharmaNews καταγράφει τις θέσεις των τριών μεγάλων κομμάτων για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση που ξεκίνησε εδώ και τρεις δεκαετίες με το νόμο Ν.2716/1999.

ΝΔ: Νέα εποχή χωρίς στίγμα και προκαταλήψεις για τους ασθενείς

Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, έχει γίνει μια σημαντική προσπάθεια για την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας. Η πανδημία του COVID-19 ανέδειξε ακόμα περισσότερο την αναγκαιότητα για ουσιαστικές παρεμβάσεις στον τομέα της ψυχικής υγείας. Ανταποκρινόμενος σε αυτή την ανάγκη, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρωτοστατεί στην ίδρυση ενός ειδικού χαρτοφυλακίου για την ψυχική υγεία και τις εξαρτήσεις, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Οι επισημάνσεις ανήκουν στον Τομεάρχη Υγείας της Νέας Δημοκρατίας Βασίλη Θεοδουλίδη, ο οποίος τονίζει στο DailyPharmaNews ότι η ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή, όπου οι ασθενείς θα μπορούν να απολαμβάνουν τις υπηρεσίες που δικαιούνται, χωρίς στίγμα και προκαταλήψεις. «Η προσπάθεια για ψυχιατρική μεταρρύθμιση ξεκίνησε το 1999, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την εφαρμογή του προγράμματος «Ψυχαργώς». Αυτό το πρόγραμμα έθεσε τις βάσεις για την αποϊδρυματοποίηση και την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών στην κοινότητα. Παρά τις σημαντικές προόδους, η μεταρρύθμιση παρέμεινε ανολοκλήρωτη, λόγω της έλλειψης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τη μετάβαση και την πλήρη ενσωμάτωση των θεραπευόμενων στην κοινωνία.

Σήμερα, η Νέα Δημοκρατία αναλαμβάνει την νομοθετική πρωτοβουλία να ολοκληρώσει αυτή τη μεταρρύθμιση με ένα νέο νομοσχέδιο του Υφυπουργού Υγείας κ. Βαρτζόπουλου και του Υπουργού Υγείας κ. Άδωνη Γεωργιάδη. Το νομοσχέδιο αυτό επιδιώκει την ενοποίηση όλων των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε ένα ενιαίο δίκτυο, το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), το οποίο θα συνεργάζεται άμεσα με το Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Το ΕΔΥΨΥ θα περιλαμβάνει Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κινητές Μονάδες, Ψυχιατρικά Τμήματα Γενικών Νοσοκομείων και Ψυχιατρικά Νοσοκομεία, καθώς και εποπτευόμενους φορείς όπως τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου και οι Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες (ΑΜΚΕ).

Οι πολίτες θα έχουν άμεση πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο του νομοσχεδίου είναι η σύσταση του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ). Αυτός ο νέος φορέας ιδιωτικού δικαίου θα ενοποιήσει όλους τους εγκεκριμένους οργανισμούς και φορείς αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, δημιουργώντας ένα ενιαίο πλαίσιο για την ολιστική αντιμετώπιση των εθισμών και των εξαρτητικών συμπεριφορών.

Η μέχρι πρότινος κατάσταση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας χαρακτηρίζονταν από κατακερματισμό και ανεπάρκεια. Το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων μέσω του αποστιγματισμού των ψυχικών ασθενειών, της ενδυνάμωσης των ψυχικά ασθενών, της διασφάλισης κατάλληλης θεραπείας, της έγκαιρης ανίχνευσης νέων περιπτώσεων και της συστηματικής κοινωνικής επανένταξης.

Η Νέα Δημοκρατία, με αυτό το νομοσχέδιο αποδεικνύει την αφοσίωσή της σε μια σύγχρονη και αποτελεσματική πολιτική ψυχικής υγείας και αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. Η μεταρρύθμιση δεν είναι απλώς μια ανάγκη, αλλά μια επιτακτική υποχρέωση της κοινωνίας μας απέναντι στους πολίτες που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες και εξαρτήσεις. Στη Νέα Δημοκρατία στόχος μας είναι να επιτύχουμε ακόμη ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, διασφαλίζοντας ότι οι πολίτες θα έχουν άμεση πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Ήρθε η στιγμή να προχωρήσουμε μπροστά και να μην αφήσουμε καθυστερήσεις και αδράνεια δεκαετιών να μας στερήσουν την δυνατότητα για μια καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλους τους Έλληνες πολίτες».

ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ: Αναχρονιστικό και αντιεπιστημονικό το νομοσχέδιο που μας οδηγεί σε «ψυχιατρικό μεσαίωνα»

Για «αντιμεταρρύθμιση», η οποία θα πλήξει για μια ακόμη φορά την πλειονότητα της κοινωνίας και κυρίως ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι ψυχικά ασθενείς συμπολίτες μας και οι εξαρτημένοι από ουσίες, κάνει λόγο ο βουλευτής Αχαΐας και Τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Ανδρέας Παναγιωτόπουλος. «Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας για μια ακόμη φορά εργαλειοποιείται από την κυβέρνηση για την αντιστροφή της πραγματικότητας και την παραπλάνηση των πολιτών και της κοινωνίας. Γιατί τι άλλο μπορεί να πει κανείς για τον τίτλο του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου για την ψυχική υγεία και τις εξαρτήσεις που κατέθεσε ο υπουργός Υγείας κ. Γεωργιάδης, που το αποκαλεί «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης».

Και για να το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή, περνώντας από τους λεκτικούς ευφημισμούς στην ουσία, πρόκειται για μια αναχρονιστική και αντιεπιστημονική «αντιμεταρρύθμιση», η οποία αντί να ρυθμίζει αυτά τα πολύ σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, τα απορρυθμίζει, με στόχο την πλήρη ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ, αποκόπτοντας τη ψυχική υγεία από τον κορμό του, στέλνοντας την μαζί με την απεξάρτηση στον ανταγωνισμό της αγοράς.

Πέρα από τις αξιακές και αδιαπραγμάτευτες θέσεις μας για ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας, αν διαβάσει κάποιος τα σχόλια της διαβούλευσης για το εν λόγω νομοσχέδιο, μπορεί να καταλάβει γιατί το χαρακτηρίζουμε «αντιμεταρρύθμιση». Στον τομέα της ψυχικής υγείας, σε μια εποχή που μετά από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση, την πανδημία και τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, ολοένα και περισσότεροι συμπολίτες μας έχουν ανάγκη τις δομές ψυχικής υγείας.

Με αυτό το αντικοινωνικό νομοσχέδιο αποκόπτονται και απομονώνονται τα δημόσια ψυχιατρικά νοσοκομεία και οι υπηρεσίες τους θα υπαχθούν διοικητικά στις ΥΠΕ, διαλύοντας έτσι τον ψυχιατρικό πυλώνα του ΕΣΥ».

Μέσω του DailyPharmaNews καλούμε τον υπουργό Υγείας να αποσύρει το νομοσχέδιο

Ακόμη και οι πιο καλοπροαίρετοι απέναντι στην κυβέρνηση μπορούν να κατανοήσουν ότι οι εναπομείνασες δομές, όπως οι κλινικές των δημόσιων γενικών νοσοκομείων, δεν θα αντέξουν και έτσι οι πολίτες μοιραία και αναγκαστικά θα ακολουθήσουν τον μονόδρομο των ιδιωτικών ψυχιατρικών κλινικών, όσοι από αυτούς βέβαια μπορούν να ανταποκριθούν στα έξοδα. Οι υπόλοιποι και οι οικογένειές τους θα συνεχίσουν τον δρόμο του μαρτυρίου τους οδηγούμενοι νομοτελειακά στον κοινωνικό αποκλεισμό, στην ιδρυματοποίηση και στις «αποθήκες ψυχών».

Τα ίδια ισχύουν και για τις δομές απεξάρτησης και πρόληψης, οι οποίες κυριολεκτικά διαλύονται και «ενσωματώνονται» σε έναν συγκεντρωτικού τύπου Εθνικό Φορέα, κάτι το οποίο είναι εντελώς αντιεπιστημονικό και ταυτόχρονα ακυρώνει την υπερτριακονταετή σημαντική εμπειρία και προσφορά των δομών απεξάρτησης.

Και για να είμαστε σαφείς, όπως λένε οι ειδικοί επιστήμονες και οι άνθρωποι του πεδίου, δεν μπορεί να συγχωνεύονται δομές με τελείως διαφορετική προσέγγιση της απεξάρτησης. Ουσιαστικά, δηλαδή θα καταργηθεί ο διαφορετικός και εξειδικευμένος χαρακτήρας που εδώ και πολλές δεκαετίες έχει βοηθήσει εξαρτημένα από ουσίες άτομα να απεξαρτηθούν και να επανενταχθούν στην κοινωνία. Και αυτό φυσικά γίνεται αποκλειστικά και μόνο για τη συγκεντροποίηση των πόρων, εθνικών και ενωσιακών. Μια κυβερνητική «καινοτομία» που μαθηματικά θα αποβεί εις βάρος των πολιτών και της κοινωνίας, καθώς καταργείται η ορθή πολυδιάστατη θεραπευτική πρακτική που έχει ριζώσει και εμπεδωθεί στην κοινωνία με καλά αποτελέσματα. Κάτι επιστημονικά απαράδεκτο και καταστροφικό για την προσέγγιση της απεξάρτησης. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς θα διαχειριστούν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης που προβλέπονται για την ψυχική υγεία και την απεξάρτηση.

Μέσω, λοιπόν, και αυτού του βήματος, καλούμε τον υπουργό Υγείας να αποσύρει το νομοσχέδιο. Σε μια εποχή που τα αναπτυγμένα κράτη της Ευρώπης προχωρούν κοινωνικά μπροστά στα επίδικα θέματα της ψυχικής υγείας και της απεξάρτησης, η Ελλάδα γυρίζει σε έναν «ψυχιατρικό μεσαίωνα», γκρεμίζοντας ότι με κόπο ότι έχει χτιστεί μέχρι τώρα σε επίπεδο ψυχιατρικών δομών και δομών απεξάρτησης. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνει αντιληπτό ότι αυτός ο επιχειρούμενος αναχρονισμός μας θέτει και σε ένα επιπλέον πεδίο εκτός των ευρωπαϊκών αρχών και εξελίξεων».

ΠΑΣΟΚ: Τέτοιες νομοθετικές παρεμβάσεις οδηγούν την χώρα πολλές δεκαετίες πίσω

Εν μέσω θέρους κατατέθηκε προς διαβούλευση ένα πολυσυζητημένο και πολυαναμενόμενο Νομοσχέδιο για την «ολοκλήρωση» της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, για το οποίο λαμβάναμε γνώση μόνο από διαρροές. Διαρροές που προκάλεσαν τις αντιδράσεις και τις κινητοποιήσεις από πολλούς μαζικούς φορείς που εμπλέκονται στην ψυχική υγεία και την απεξάρτηση ήδη από τον Νοέμβριο

Το Νομοσχέδιο έχει παρουσιαστεί στο Υπουργικό συμβούλιο εδώ και μήνες, και αν συνυπολογίσει κανείς τα ανωτέρω δεν έχουμε καμία απορία για τον χρόνο που επιλέχθηκε να δοθεί προς διαβούλευση, αναφέρει στο DailyPharmaNews ο Κοινοβουλευτικός υπεύθυνος Τομέα Υγείας του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Τσιμάρης. «Η κυβερνητική προσέγγιση για την ψυχική υγεία μπορεί και να εξηγηθεί με την εξ’ αρχής παραδοχή από τον αρμόδιο Υφυπουργό κο Βαρτζόπουλο ότι η αναμόρφωση του προσανατολισμού για την ψυχική υγεία και του χώρου των εξαρτήσεων προωθείται με ΣΔΙΤ. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως όλες οι δομές που αναπτύσσονται στην Ψυχική Υγεία και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υλοποιούνται αποκλειστικά από ιδιωτικά συμφέροντα. Επίσης η «ολοκλήρωση» της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης περιορίζεται αποκλειστικά και μόνον στην «απεξάρτηση και αποτοξίνωση» των «εξαρτημένων ατόμων», ήτοι στη διάγνωση και θεραπεία, χωρίς ουδεμία αναφορά στους πυλώνες της πρόληψης και της αποκατάστασης\κοινωνικής επανένταξης.

Ουδεμία μνεία και κατοχύρωση δεν παρέχεται για την λειτουργία των κέντρων πρόληψης.

Ταυτόχρονα συστήνεται υδροκέφαλος οργανισμός, ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων ( Ε.Ο.Π.Α.Ε.). Στον νέο φορέα προβλέπεται να υπαχθούν όλοι οι οργανισμοί όπως ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ,‘ΑΡΓΩ’, ‘ΙΑΝΟΣ’, ‘ΔΙΑΠΛΟΥΣ’,κ.α. Αλλά ουδεμία μνεία και κατοχύρωση δεν παρέχεται για την λειτουργία των κέντρων πρόληψης. Το κενό αυτό θέτει σε επισφάλεια τους συμβασιούχους, με ό,τι συνεπάγεται η απώλεια πολύπειρου προσωπικού, ή ακόμα και την πιθανή διακοπή της λειτουργίας αυτών των οργανισμών. Σήμερα η πρόληψη υλοποιείται από ένα δίκτυο 75 Κέντρων Πρόληψης των εξαρτήσεων και Προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας ανά την επικράτεια. Οι εξαρτήσεις, οι πάσης φύσεως εξαρτήσεις, είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, μεταβαλλόμενο στην πορεία του χρόνου, με νέες αναδυόμενες απειλές και συμπεριφορές, ιδιαίτερα μετά την πανδημία. Οι παραπάνω τροποποιήσεις ισοδυναμούν με αλλαγές στην φιλοσοφία και την θεραπευτική διαδικασία με σοβαρές επιπτώσεις στον στόχο της απεξάρτησης και της πρόληψης. Όσο για την απεξάρτηση, προβλέπεται να υλοποιείται με υποκατάστατα, με πλήρη απουσία των «στεγνών» προγραμμάτων.

Επίσης θέλω να αναφέρω την κατάργηση του Θεσμού του Εθνικού Συντονιστή για τα Ναρκωτικά , με τις αρμοδιότητες για προγραμματισμό, συντονισμό και παρακολούθηση της υλοποίησης της Εθνικής Πολιτικής για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων να εκχωρούνται στον υπό σύσταση θεσμό του Προέδρου του Ε.Ο.Π.Α.Ε. Καταργείται έτσι ο επιβεβλημένος διαχωρισμός της χάραξης Εθνικής πολιτικής, παρακολούθησης και ανεξάρτητης εξωτερικής αξιολόγησης από την υλοποίηση, χρηματοδότηση και διοικητική διαχείριση των επιμέρους δράσεων. Με άλλα λόγια Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει.

Οι παρεμβάσεις στον ευρύτερο και ευαίσθητο χώρο της ψυχικής υγείας πρέπει να υλοποιούνται «χτυπώντας» την πάσης φύσεως εξάρτηση όχι τον εξαρτημένο.

Πουθενά στο Ν/Σ δεν υπάρχουν οι ανάγκες των ασθενών και των οικογενειών τους

Με την πρόβλεψη για δημιουργία του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), καταργούνται οι υπάρχουσες ψυχιατρικές δομές, μεταξύ των οποίων το Ψ.Ν.Α. και το Ψ.Ν.Θ. Σε πολλά σημεία του Ν/Σ αναφέρεται η συγχώνευση και η κατάργηση υπαρχουσών υπηρεσιών – άγνωστο με ποια κριτήρια- και, ως δημιουργία «νέων», το μόνο που προβλέπεται είναι η σύσταση περίκλειστων τμημάτων σε μια πρωτοφανούς χαρακτήρα κατασταλτική λογική: τμήματα «μέσης» και «υψηλής ασφαλείας», ειδικά τμήματα για τα λεγόμενα «δυσίατα» περιστατικά, μονάδες «σωφρονισμού παραβατικών ανηλίκων», κ.λπ.

Οι συνθήκες νοσηλείας «ασύλου» που επικρατούν σήμερα σε ψυχιατρικές κλινικές δεν φαίνεται να αντιμετωπίζονται με το παρόν Ν/Σ, όπως και η απουσία σχεδίου στην ανάπτυξη υπηρεσιών κοινοτικής ψυχιατρικής φροντίδας.

Καταργείται ως μοντέλο παρέμβασης η αντιμετώπιση ανά τομέα και μετατρέπεται σε παρέμβαση ανά επίπεδο Δ.Υ.Πε., με περαιτέρω συρρίκνωση των Δημοσίων Δομών και αυτόματη εμπλοκή με καθοριστικό ρόλο στις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας τον Ιδιωτικού Τομέα.

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση δεν θα στηριχθεί στην οργανωτική και διοικητική αναδιαμόρφωση που επιχειρείται αλλά στον επαναπροσδιορισμό της ψυχιατρικής φροντίδας. Πουθενά στο Ν/Σ δεν υπάρχουν οι ανάγκες των ανθρώπων – ασθενών και των οικογενειών τους– για υπηρεσίες ψυχικής υγείας σύγχρονες και υψηλού επιπέδου, με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου δημόσιων και δωρεάν υπηρεσιών.

Τέτοιες νομοθετικές παρεμβάσεις οδηγούν την χώρα πολλές δεκαετίες πίσω δυστυχώς. Η κυβέρνηση ακολουθεί την πεπατημένη της οδό στις «δήθεν μεταρρυθμίσεις». Στο ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής πιστεύουμε ότι η απεξάρτηση και η ψυχική υγεία είναι κοινωνικό δικαίωμα και θα πρέπει να είναι κυρίαρχα δημόσια και δωρεάν , επικαιροποιημένα σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα».