από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

Έχοντας, πλέον, θεσμοθετήσει ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο άδειας, πιστοποίησης και λειτουργίας των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, όπως και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, άμεσος και επείγον στόχος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής είναι η ηλεκτρονική διασύνδεση των Μονάδων, σύμφωνα με την Εθνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου, όπως και για   της Αρχής με το προσωπικό που προβλέπεται από το νόμο, έχει ζητηθεί η συμβολή του υπουργείου Υγείας και αναμένεται η ανταπόκριση των υπευθύνων.

Στη χώρα μας, σήμερα, δραστηριοποιούνται 45 Μονάδες, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε την Τρίτη ο πρόεδρος της Ε.Α.Ι.Υ.Α, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, κ. Αριστείδης Αντσακλής. Αιτήσεις για αδειοδότηση έχουν υποβάλλει 44 Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζες Κρυοσυντήρησης και έχουν, ήδη, αδειοδοτηθεί 11 Μονάδες. Πρέπει, όμως, να διασυνδεθούν ηλεκτρονικά, ώστε να υπάρχει πλήρες αρχείο καταγραφής των δοτών/δοτριών, του υλικού που φυλάσσεται και γενικότερα της λειτουργίας των Μονάδων ώστε να μπορεί να πιστοποιηθεί η έγκυρη και αξιόπιστη λειτουργία τους, τη στιγμή μάλιστα που για τη μεταφορά ωαρίων από χώρα σε χώρα είναι απαραίτητη η ανάλογη πιστοποίηση.

Τι ίσχυε μέχρι σήμερα

Μέχρι σήμερα, στην πράξη, οι Μονάδες λειτουργούσαν χωρίς να υπάρχει ενιαίο νομικό πλαίσιο για την αδειοδότηση και τη λειτουργία τους (κάτι που συνέβαινε μόνο στην Ελλάδα), ενώ συνήθως την άδεια λειτουργίας χορηγούσαν οι κατά τόπους υπηρεσίες των Νομαρχιών ή των Περιφερειών ή και οι ιατρικοί σύλλογοι και οι φορείς αυτοί ασκούσαν υποτυπωδώς την εποπτεία λειτουργίας τους. Και αυτό συνέβαινε επειδή είχαν μεν ψηφιστεί οι νόμοι 3089/2002 και 3305/2005 που όριζαν το πλαίσιο λειτουργίας τους αλλά δεν είχαν εκδοθεί οι αποφάσεις και τα Προεδρικά διατάγματα που απαιτούνταν.

Συγκεκριμένα, η Αρχή, πρωτοδημιουργήθηκε το 2005, κάνοντας τότε μία προσπάθεια για να φτιάξει το προεδρικό διάταγμα, μετά το νόμο. Η προσπάθεια εκείνη δεν ευοδώθηκε, η Αρχή εκείνη παραιτήθηκε μετά από 4 χρόνια και από το 2009 έως το 2013, δεν υπήρχε Αρχή. Ενεργοποιήθηκε εκ νέου το Μάρτιο του 2014, με διορισμό νέων μελών αλλά και πάλι παρέμεινε, ουσιαστικά, ανενεργή έως τον περασμένο Οκτώβριο.

Το έργο της Αρχής

Η Εθνική Αρχή κατάρτισε το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 10/2016, το οποίο αφορά την «Ίδρυση και λειτουργία Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Όροι και προϋποθέσεις», εισηγήθηκε στον αρμόδιο Υπουργό Υγείας την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης (Υ.Α) οικ 6901/2015, στην οποία αναφέρονται οι «Όροι ίδρυσης και λειτουργίας των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης» και κατάρτισε τον Κώδικα Δεοντολογίας για τα θέματα που σχετίζονται με την Ιατρικώς υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, ο οποίος δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο ΦΕΚ 293/7/2/2017.

«Η Αρχή δημιουργήθηκε για να διευκολύνει τις Μονάδες, καθώς πολλές από αυτές, μέχρι τώρα, δεν είχαν τις προϋποθέσεις να λειτουργήσουν σωστά. Το προεδρικό διάταγμα αναφέρεται στα πάντα: ποιος εξοπλισμός πρέπει να υπάρχει, πόσα τετραγωνικά πρέπει να είναι οι εγκαταστάσεις της μονάδας, ποιος είναι υπεύθυνος, αλλά και ποιο είναι το επιστημονικό background του υπεύθυνου. Όλα αυτά ρυθμίζονται με το προεδρικό διάταγμα».

H ΕΑΙΥΑ στο πλευρό των πολιτών

Πέρα από το έργο της όσον αφορά την τήρηση του νομοθετικού πλαισίου για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, η Αρχή στέκεται αρωγός δίπλα στους ενδιαφερόμενους. Δίνει απάντηση στα ερωτήματα πολιτών, έχοντας δημιουργήσει το site: eaiya.gov.gr, είναι πρακτικά δίπλα σε όσους επιθυμούν να ωφεληθούν από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Απαντά σε ερωτήσεις πολιτών σχετικά με τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής,  όπως:

α) το όριο ηλικίας του υποβοηθούμενου ατόμου και εάν είναι σκόπιμο να αυξηθεί το όριο αυτό,

β) την εφαρμογή της μεθόδου ΙΥΑ σε οροθετικά άτομα,

γ) τη διακίνηση γεννητικού υλικού εντός και εκτός χωρών Ευρωπαϊκής Ένωσης, 

δ) την παρένθετη μητρότητα, 

ε) την εφαρμογή της διαδικασίας σε άτομα που τελούν σε ελεύθερη ένωση.

Ο πρόεδρος και τα μέλη της Αρχής σχολίασαν το αίτημα –από γιατρούς και υπογόνιμα ζευγάρια- για αύξηση του ορίου ηλικίας της γυναίκας που μπαίνει σε έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, πέραν των 50 ετών που ισχύει σήμερα, και εξήγησαν τους λόγους για τους οποίους μία τέτοια αύξηση ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους όχι μόνο η ζωή της γυναίκας αλλά και του εμβρύου. Όπως ανέφεραν, μάλιστα, στην ηλικία των 50, πενταπλασιάζεται ο κίνδυνος γέννησης παιδιού με εγκεφαλική παράλυση, ενώ τριπλασιάζεται ο κίνδυνος γέννησης πρόωρου παιδιού, εξηγώντας ότι η προωρότητα αποτελεί και την κύρια αιτία της τετραπληγίας στα νεογνά.

Σε ερώτηση του dailypharmanews.gr αν και η ηλικία της παρένθετης μητέρας πρέπει να ελέγχεται, καθώς πρόσφατα, στην Ελλάδα, γεννήθηκε μωρό με παρένθετη μητέρα τη γιαγιά, τα μέλη της επιτροπής τόνισαν τους εξαιρετικά μεγάλους κινδύνους για την ηλικιωμένη γυναίκα που μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία αλλά και για το μωρό.

Τα στοιχεία της Εθνικής Αρχής για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, όπως εξήγησε ο κ. Αντσακλής, πραγματοποιούνται 12.750 κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης, κάθε χρόνο  (διαθέσιμα στοιχεία 2013), με κόστος κάθε κύκλου ανάμεσα στα 2.000 και 3.000 ευρώ.

Παρά το γεγονός ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση συμβάλλει κατά ένα ποσοστό περίπου 10%, στο τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική παράμετρο και θα πρέπει η λειτουργία των Μονάδων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής να γίνεται βάσει των νόμων, προσφέροντας υπηρεσίες υψηλής αποτελεσματικότητας στο υπογόνιμο ζευγάρι.

«Το 2016, είχαμε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, περισσότερους θανάτους από γεννήσεις, οι οποίες δεν ξεπέρασαν τις 90.000 από τις 145.000 γεννήσεις ανά έτος που είχαμε τη δεκαετία του 1980. Το δημογραφικό ζήτημα θα πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα και στοχευμένα» κατέληξε ο κ. Αντσακλής.