Οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που κυκλοφορούν στο αίμα. Μεταφέρουν πληροφορίες στα κύτταρα και στα όργανα του σώματος και συμμετέχουν σε διαδικασίες όπως ο μεταβολισμός και η ρύθμιση της αίσθησης πείνας και πληρότητας. Λόγω της άμεσης σχέσης τους με την όρεξη, κάποιες ορμόνες παίζουν σημαντικότερο ρόλο στη ρύθμιση του σωματικού βάρους από κάποιες άλλες. Ποιες είναι όμως αυτές οι ορμόνες και με ποιους τρόπους μπορούμε να τις ρυθμίσουμε;
1. Ινσουλίνη
Η ινσουλίνη παράγεται από το πάγκρεας και ελέγχει την αποθήκευση γλυκόζης στους μυς, στο συκώτι και στα λιποκύτταρα. Εκκρίνεται -σε μεγαλύτερες ποσότητες μετά τα γεύματα- με σκοπό να μεταφέρει τη γλυκόζη από τα τρόφιμα στα κύτταρα. Στην περίπτωση που τα κύτταρα σταματήσουν να ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη, αυξάνονται οι τιμές σακχάρου στο αίμα και το πάγκρεας παράγει ακόμη περισσότερη ινσουλίνη σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την απορρόφηση της γλυκόζης. Η αντίσταση (ή αντοχή) στην ινσουλίνη εμποδίζει την καύση του λίπους και μειώνει τον μεταβολισμό.
2. Λεπτίνη
Η λεπτίνη είναι γνωστή και ως «ορμόνη του κορεσμού» γιατί στέλνει το αντίστοιχο μήνυμα στον υποθάλαμο -το τμήμα του εγκεφάλου που ρυθμίζει την όρεξη. Η ποσότητα της λεπτίνης στο αίμα είναι ανάλογη με την ποσότητα του λιπώδους ιστού επομένως η αύξηση του σωματικού λίπους μπορεί να προκαλέσει έλλειψη ευαισθησίας στη λεπτίνη. Η αντίσταση στη λεπτίνη μπορεί να οφείλεται επίσης σε φλεγμονή ή σε γονιδιακές μεταλλάξεις.
3. Γκρελίνη
Η γκρελίνη έχει αντίθετη λειτουργία από τη λεπτίνη. Είναι η «ορμόνη της πείνας» και συμβάλλει στην ενεργειακή ομοιόσταση και στον μεταβολισμό των υδατανθράκων. Σχετικές έρευνες έχουν εντοπίσει αυξημένα επίπεδα γκρελίνης και μειωμένη λεπτίνη σε άτομα που δεν κοιμούνται αρκετά και σε άτομα που προσπαθούν να χάσουν βάρος περιορίζοντας την πρόσληψη θερμίδων.
4. Κορτιζόλη
Η κορτιζόλη είναι γνωστή και ως «ορμόνη του στρες» και παράγεται από το φλοιό των επινεφριδίων. Αν και είναι απαραίτητη για την επιβίωση, τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης για μεγάλα χρονικά διαστήματα φθείρουν τον οργανισμό και ευθύνονται μεταξύ άλλων για την αύξηση του σωματικού βάρους κυρίως στο πρόσωπο, το στήθος και την κοιλιά. Παράγοντες που συμβάλλουν στην υπερέκκριση κορτιζόλης είναι ο κακός ύπνος, το χρόνιο στρες και η πρόσληψη τροφών με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη.
5. Οιστρογόνα
Τα οιστρογόνα συνδέονται με το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας (γι’ αυτό και θεωρούνται γυναικεία ορμόνη) καθώς και με το ανοσοποιητικό, το ερειστικό και το αγγειακό σύστημα. Έχουν την ιδιότητα να ελαττώνουν την όρεξη διότι ελαττώνουν μια ισχυρή ορεξιογόνο νευροορμόνη που θα αναλύσουμε στη συνέχεια, το νευροπεπτίδιο Υ. Χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων μπορεί να ευθύνονται για τη συσσώρευση ενδοκοιλιακού λίπους.
6. Νευροπεπτίδιο Υ
Το νευροπεπτίδιο Υ παράγεται από τα κύτταρα του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Έχει ορεξιογόνο δράση και γι’ αυτό συσχετίζεται με την αύξηση βάρους. Ενεργοποιείται στον λιπώδη ιστό και υπό συνθήκες μπορεί να αυξήσει την αποθήκευση λίπους και να οδηγήσει σε κοιλιακή παχυσαρκία και μεταβολικό σύνδρομο.
7. Γλυκαγονόμορφο πεπτίδιο 1 (GLP-1)
Η ορμόνη GLP-1 εκκρίνεται από τα κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα, επικοινωνεί με το πάγκρεας και εμπλέκεται στην παραγωγή ινσουλίνης και στην απορρόφηση των σακχάρων γι’ αυτό και απορρυθμίζεται σε περιπτώσεις Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Έρευνες έχουν συσχετίσει και την παχυσαρκία με ανισορροπία στη συγκεκριμένη ορμόνη.
8. Χολοκυστοκινίνη
Η χολοκυστικινίνη εκκρίνεται από τα κύτταρα του εντέρου και συμμετέχει στη διαδικασία πέψης των πρωτεϊνών και των λιπών. Θεωρείται και αυτή υπεύθυνη για το αίσθημα κορεσμού (όπως η λεπτίνη). Η παχυσαρκία συσχετίζεται με μειωμένη ευαισθησία στην επίδραση της χολοκυστοκινίνης κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια υπερκατανάλωση τροφής.
Συμβουλές για φυσική ορμονική εξισορρόπηση
- Υιοθετείστε μια ισορροπημένη διατροφή. Αποφύγετε επεξεργασμένα τρόφιμα και προϊόντα που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα και κορεσμένα λιπαρά. Προσθέστε στη διατροφή σας περισσότερο ψάρι, ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο. Καταναλώνετε υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, πλούσιους σε φυτικές ίνες. Αυξήστε την κατανάλωση πρωτεΐνης. Σύμφωνα με έρευνες μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των επιπέδων των ορμονών που δίνουν την αίσθηση πληρότητας.
- Διατηρείτε ένα φυσιολογικό βάρος, χωρίς συχνές και απότομες μεταβολές και προσπαθήστε να μειώσετε το σωματικό λίπος.
- Μην παραλείπετε γεύματα. Η στέρηση τροφής αυξάνει την παραγωγή ορισμένων ορμονών.
- Ρυθμίστε τον ύπνο σας. Η έλλειψη ύπνου, τα ακανόνιστα ωράρια και χρόνια προβλήματα ύπνου, όπως η αϋπνία και η υπνική άπνοια, επηρεάζουν την έκκριση ορμονών όπως η κορτιζόλη και η γκρελίνη.
- Ακολουθείτε ένα συστηματικό πρόγραμμα άσκησης. Η τακτική άσκηση βελτιώνει το ορμονικό προφίλ στο σύνολό του.
- Αφιερώνετε καθημερινά χρόνο στον εαυτό σας. Ακόμα και 15 λεπτά είναι αρκετά για την εξισορρόπηση του οργανισμού.
