Οccupational wellness: ανακούφιση και ευεξία εντός του χώρου εργασίας
Οι επαγγελματίες υγείας που εργάζονται σε νοσοκομειακό περιβάλλον αντιμετωπίζουν καθημερινά στρεσογόνες, εξουθενωτικές και επώδυνες καταστάσεις. Η συνεχής έκθεσή τους στον ανθρώπινο πόνο, αλλά κυρίως οι υπερωρίες κατά τη διάρκεια έκτακτων καταστάσεων (π.χ. πανδημίες, ατυχήματα) μπορούν να οδηγήσουν σε διάφορα ψυχολογικά σύνδρομα που σχετίζονται με συναισθηματική εξάντληση, αισθήματα ανικανότητας, διαταραχή αποπροσωποποίησης-αποπραγματοποίησης, αρνητικές στάσεις απέναντι στην εργασία και τη ζωή και μειωμένες προσωπικές επιδόσεις.
Οι επαγγελματίες υγείας παρουσιάζουν, επίσης, υψηλά ποσοστά χρόνιων παθήσεων (π.χ. παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο) και μυοσκελετικών προβλημάτων σε διάφορες περιοχές του σώματος (π.χ. οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, καρπούς, αυχένας), κάτι που μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την υγεία τους αλλά και την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας προς τους ασθενείς. Με ποιο τρόπο μπορεί να βελτιωθεί αυτή η αρνητική κατάσταση;
Όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ. Βασίλειος Γεροδήμος καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας η φυσική δραστηριότητα και η άσκηση μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας καθώς και στην ποιότητα ζωής των επαγγελματιών υγείας, και κατά συνέπεια στην αύξηση της παραγωγικότητας, στη μείωση της πρόωρης συνταξιοδότησης και της δαπάνης για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Αν και οι επαγγελματίες υγείας, συχνά θεωρούνται «πρότυπα υγείας» για τον γενικό πληθυσμό, ένα μεγάλο ποσοστό αυτών δεν υιοθετεί στην καθημερινότητά του έναν φυσικά δραστήριο τρόπο ζωής. Τα πολύωρα και απαιτητικά ωράρια εργασίας, σε συνδυασμό με τους έντονους ρυθμούς της ζωής εκτός εργασιακού χώρου, αποτελούν κάποιους από τους σημαντικότερους ανασταλτικούς παράγοντες για τη συμμετοχή των ατόμων αυτών σε οργανωμένα προγράμματα άσκησης.
Η πιο αποτελεσματική λύση για την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας των επαγγελματιών υγείας, όπως αναφέρουν πολλοί διεθνείς οργανισμοί, προσθέτει ο ίδιος, είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή κατάλληλων προγραμμάτων ευεξίας στον χώρο εργασίας (occupational wellness).
Σε αυτό το πλαίσιο, αρκετές χώρες παγκοσμίως δημιούργησαν μια κουλτούρα ευεξίας (wellnessculture) στο νοσοκομειακό περιβάλλον με στόχο τη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας των υπαλλήλων τους. Για παράδειγμα, το 83% των νοσοκομείων στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής παρέχουν προγράμματα ευεξίας στους υπαλλήλους τους, ενώ σε άλλες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) η κατάσταση είναι ιδιαίτερα αποθαρρυντική. Γι’ αυτό τον λόγο για πρώτη φορά στην Ελλάδα σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε με απόλυτη επιτυχία, από το Εργαστήριο Προπονητικής του τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα άσκησης με στόχο την προαγωγή της σωματικής και ψυχικής υγείας εργαζόμενων σε νοσοκομειακό περιβάλλον (ιατρών, νοσηλευτών, φυσικοθεραπευτών κ.ά.) χωρίς παράλληλα να προκληθεί κάποια δυσλειτουργία στην εύρυθμη λειτουργία του νοσοκομείου (ευελιξία στο ωράριο πραγματοποίησής του σύμφωνα με τις εργασιακές απαιτήσεις).
Η Δρ. Κωνσταντίνα Καρατράντου επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αναλύει επίσης, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το πρόγραμμα άσκησης που πραγματοποιήθηκε σε νοσοκομειακό περιβάλλον (εντός του ωραρίου εργασίας).
Το πρόγραμμα περιλάμβανε 30 προπονητικές μονάδες με συχνότητα προπόνησης 5 φορές την εβδομάδα (κάθε εργάσιμη ημέρα). Κάθε ημέρα το πρόγραμμα άσκησης διαρκούσε 30 – 40 λεπτά (διαιρεμένα σε 2 προπονητικές συνεδρίες των 15-20 λεπτά) και περιλάμβανε ασκήσεις για τη βελτίωση της κινητικότητας και της δύναμης των μυϊκών ομάδων που καταπονούνται από την εργασία των επαγγελματιών υγείας, ασκήσεις ισορροπίας, αναπνευστικές ασκήσεις και αερόβια άσκηση.
Όπως αναφέρει η Δρ. Καρατράντου όλοι οι εργαζόμενοι ολοκλήρωσαν με ασφάλεια το πρόγραμμα άσκησης και τα αποτελέσματα στην υγεία των εργαζόμενων ήταν πολύ ενθαρρυντικά. Πιο συγκεκριμένα, μετά τη λήξη του προγράμματος άσκησης παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση σε δείκτες σωματικής υγείας, λειτουργικής ικανότητας και φυσικής κατάστασης (18-40% ανάλογα με τον δείκτη αξιολόγησης). Παρατηρήθηκε, επίσης, σημαντική βελτίωση της υποκειμενικής ζωτικότητας (40%) και της ικανοποίησης για τη ζωή (22%) των επαγγελματικών υγείας που έλαβαν μέρος στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Τέλος, σύμφωνα με το Δρ. Γεροδήμο το πρόγραμμα άσκησης που εφαρμόστηκε ήταν πολύ ευχάριστο για τους εργαζόμενους του νοσοκομείου, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών (95% των συμμετεχόντων) ανέφεραν ότι ήταν πάρα πολύ ικανοποιημένοι από τη συμμετοχή τους στο συγκεκριμένο πρόγραμμα και ζήτησαν τη διατήρησή του και μετά το πέρας των 30 προπονητικών μονάδων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα μπορούσε να αποτελέσει μια «καλή πρακτική» για την εφαρμογή ανάλογων προγραμμάτων σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας με στόχο τη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας των εργαζόμενων αλλά και την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας προς τους ασθενείς. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια ώστε η πολιτεία να κατανοήσει τη σημασία τέτοιων προγραμμάτων στο νοσοκομειακό περιβάλλον, να τα αποδεχτεί, να παρακινήσει τα νοσοκομεία να προσφέρουν τέτοια προγράμματα και αν χρειάζεται να τα χρηματοδοτήσει. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
